درد شکم یکی از نشانه‌های اصلی در بیماران مبتلا به سرطان پانکراس غیر-قابل جراحی بوده و درمان آن اغلب دشوار است. بلوک شبکه سلیاک (CPB) روشی بی‌خطر و موثر برای کاهش این درد است. روش مذکور عبارت است از تخریب شیمیایی رشته‌های عصبی که درد را از شکم به مغز منتقل می‌کنند. برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که CPB را با درمان آنالژزیک استاندارد در بیماران مبتلا به سرطان پانکراس غیر-قابل جراحی مقایسه کردند. پیامد اولیه، درد اندازه‌گیری شده در مقیاس آنالوگ بصری (VAS) بود. هم‌چنین به بررسی میزان مصرف اوپیوئیدها (داروهای شبه-مورفین) در بیماران و عوارض جانبی درمان پرداختیم. شش مطالعه (358 شرکت‌کننده) که CPB را با درمان استاندارد (داروی مسکّن) مقایسه کردند، واجد معیارهای ورود ما بودند. نمرات درد در هفته چهارم در گروه CPB به‌طور قابل‌توجهی کمتر بود. مصرف اوپیوئیدها نیز به‌طور معنی‌داری کمتر از گروه کنترل بود. عوارض جانبی اصلی، اسهال یا یبوست بودند (این نشانه به‌طور قابل‌توجهی در گروه کنترل که مصرف مواد افیونی بیشتر بود، محتمل‌تر بود). انجام CPB تحت هدایت اندوسکوپیک اولتراسونوگرافی (EUS) به عنوان یک تکنیک کم-تهاجمی که خطرات کمتری دارد در حال محبوب شدن است، اما قادر به یافتن هیچ RCTای برای ارزیابی این روش نبودیم (متون علمی پزشکی فعلی در مورد این موضوع محدود به مطالعات بدون گروه‌های کنترل است). اگرچه داده‌های مربوط به CPB تحت هدایت EUS و کنترل درد امیدوارکننده است، در انتظار انجام RCTهای دقیق طراحی‌شده‌ای هستیم که ممکن است این یافته‌ها را تائید کنند. ما نتیجه می‌گیریم که، اگرچه شواهد آماری برای برتری تسکین درد نسبت به درمان با آنالژزیک‌ها حداقل است، این واقعیت که CPB عوارض جانبی کمتری نسبت به اوپیوئیدها ایجاد می‌کند برای بیماران مهم است.
اگرچه شواهد آماری برای برتری تسکین درد نسبت به درمان با آنالژزیک‌ها حداقل است، این واقعیت که CPB عوارض جانبی کمتری را نسبت به اوپیوئیدها ایجاد می‌کند، برای بیماران مهم است. انجام مطالعات بیشتر و RCTها برای نشان دادن اثربخشی بالقوه یک روش کمتر-تهاجمی تحت هدایت EUS توصیه می‌شود.
سرطان پانکراس در 50 تا 70% بیماران باعث درد شدید شده و درمان آن اغلب دشوار است. تصور می‌شود که بلوک شبکه سلیاک (celiac plexus block; CPB) یک تکنیک بی‌خطر و موثر برای کاهش شدت درد باشد.
تعیین اثربخشی و بی‌خطری نورولیز (neurolysis) شبکه سلیاک در کاهش درد سرطان پانکراس، و شناسایی عوارض جانبی و تفاوت‌های موجود در اثربخشی تکنیک‌های مختلف.
ما Cochrane CENTRAL؛ MEDLINE؛ GATEWAY و EMBASE را از سال 1990 تا دسامبر 2010 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) از CPB با رویکرد از راه پوست (percutaneous) یا انجام نورولیز تحت هدایت اندوسکوپیک اولتراسونوگرافی (endoscopic ultrasonography; EUS) در بزرگسالان مبتلا به سرطان پانکراس در هر مرحله‌ای، با حداقل چهار هفته دوره پیگیری.
جزئیات طراحی مطالعه، شرکت‌کنندگان، بیماری، شرایط انجام، ارزیابی‌کنندگان پیامد، شدت درد (مقیاس آنالوگ بصری (visual analogue scale; VAS)) و روش‌های محاسبه را ثبت کردیم.
تعداد 102 مطالعه بالقوه واجد شرایط را شناسایی کردیم. بر اساس اطلاعات به دست آمده از عنوان و چکیده مقالات، شش مورد از آنها در مورد انجام بلوک از راه پوست، شامل 358 شرکت‌کننده، معیارهای ورود را برآورده کرده و در مرور گنجانده شدند. همگی RCTهایی بودند که در آنها شرکت‌کنندگان حداقل به مدت چهار هفته پیگیری شدند. مطالعاتی را که فقط به صورت چکیده منتشر شدند، کنار گذاشتیم. یک RCT را شناسایی کردیم که انجام CPB را تحت هدایت EUS یا توموگرافی کامپیوتری (computed tomography; CT) مقایسه کرد، اما هدف آن ارزیابی اثربخشی مداخله در کنترل درد مزمن شکمی مرتبط با پانکراتیت مزمن به جای سرطان پانکراس بود، بنابراین از مطالعه خارج شد.
برای درد (VAS) در چهار هفته، تفاوت میانگین معادل 0.42- به نفع CPB (95% فاصله اطمینان (CI): 0.70- تا 0.13-، P = 0.004، مدل اثر-ثابت) بود. در هشت هفته، تفاوت میانگین برابر با 0.44- (95% CI؛ 0.89- تا 0.01-، مدل اثرات تصادفی) بود. در هشت هفته ناهمگونی قابل‌توجهی وجود داشت (I2 = 89%).
مصرف اوپیوئیدها در گروه CPB به‌طور قابل‌توجهی کمتر از گروه کنترل بود (P < 0.00001).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.