موضوع چیست؟
بیشتر نوزادان در کشورهای با سطح درآمد بالا در رحم به خوبی رشد می‌کنند. با این حال، هنگامی که مادر به یک مشکل پزشکی مانند دیابت، فشار خون بالا، مشکلات قلبی یا کلیوی دچار شود، یا جفت (placenta) به خوبی رشد نکند، ممکن است بر رشد کودک اثر بگذارد. هم‌چنین گاهی اوقات نوزادان به دلایلی که به‌طور کامل درک نمی‌شوند، به خوبی رشد نمی‌کنند. نوزادان با رشد ضعیف بیشتر احتمال دارد که دچار عوارض شوند، در نتیجه این نوزادان بیمار می‌شوند یا می‌میرند. اولتراسوند داپلر (Doppler ultrasound) تغییرات الگوی جریان خون را در دوران نوزادی تشخیص می‌دهد. این تغییرات ممکن است نوزادانی را که دارای مشکلاتی هستند شناسایی کند.
چرا این موضوع مهم است؟
اگر نوزادان دارای مشکلات تکاملی شناسایی شوند، مداخلاتی مانند زایمان زودرس ممکن است به پیشگیری از بیماری و مرگ‌ومیر جدی کمک کنند. با این حال، استفاده از اولتراسوند داپلر می‌تواند مداخلاتی را مانند زایمان سزارین افزایش دهد.
ما چه شواهدی به دست آوردیم؟
ما شواهد را در مارچ 2017 جست‌وجو کردیم. 19 کارآزمایی را شامل بیش از 10,000 زن یافتیم. هجده مورد از این مطالعات استفاده از اولتراسوند داپلر شریان بند ناف نوزاد متولد نشده را با عدم استفاده از داپلر یا کاردیوتوکوگرافی ((cardiotocography; CTG)، گاهی اوقات پایش الکترونیک جنین نامیده می‌شود) مقایسه کردند. یک کارآزمایی اخیر دیگر، بررسی داپلر سایر عروق خونی جنین (ductus venosus) را با CTG کامپیوتری (تغییرات کوتاه-مدت) مقایسه کرد.
کیفیت شواهد به دست آمده از مطالعات وارد شده به دلیل گزارش‌دهی ناقص روش‌ها و عدم قطعیت یافته‌ها، متوسط تا بسیار پائین ارزیابی شدند؛ زمانی که قدرت شواهد پائین یا بسیار پائین است، به این معنی است که پژوهش‌های آینده ممکن است این نتایج را تغییر دهند و ما نمی‌توانیم به آنها اطمینان داشته باشیم.
نتایج نشان داد که اولتراسوند داپلر شریان بند ناف ممکن است تعداد نوزادانی را که می‌میرند کاهش دهد، و ممکن است منجر به کاهش زایمان‌های سزارین و القای زایمان شود. تفاوت واضحی در تعداد مرده‌زایی، زایمان با کمک فورسپس یا وانتوز ( ventouse)، یا نوزادان با نمره آپگار پنج دقیقه‌ای پائین پس از تولد وجود نداشت. یافته‌های مربوط به مشکلات جدی در نوزادان در مطالعات مختلف هم‌سو و سازگار نبود. در نوزادان دارای محدودیت رشد، زمانی که تصمیم در مورد زایمان بر مبنای تغییرات مجرای سیاهرگی دیرهنگام یا ناهنجاری‌های CTG کامپیوتری گرفته شد، به نظر می‌رسد که این امر پیامدهای قابل توسعه طولانی‌مدت (دو سال) را بهبود می‌بخشد.
این یافته‌ها چه معنایی دارند؟
به نظر می‌رسد اولتراسوند داپلر در بارداری‌های پر-خطر، تعداد نوزادانی را که می‌میرند کاهش می‌دهد و هم‌چنین ممکن است منجر به کاهش مداخلات زایمانی شود. با این حال، کیفیت شواهد از متوسط تا بسیار پائین بود. مطالعات بیشتر با کیفیت بالا با پیگیری طولانی‌مدت به ما کمک خواهند کرد تا بیشتر مطمئن شویم.
شواهد موجود نشان می‌دهد که استفاده از اولتراسوند داپلر در شریان بند ناف در بارداری‌های پر-خطر، خطر مرگ‌ومیرهای پری‌ناتال را کاهش می‌دهد و ممکن است منجر به کاهش مداخلات زایمانی شود. از آنجایی که کیفیت این شواهد بالا نبود، این نتایج باید با احتیاط تفسیر شوند. پایش مرتب تغییرات داپلر در مجرای سیاهرگی ممکن است سودمند باشد، اما مطالعات بیشتری با کیفیت بالا با پیگیری شامل رشد و تکامل عصبی برای تایید شواهد مورد نیاز هستند.
الگوهای غیر-طبیعی جریان خون در دوران جنینی که در اولتراسوند داپلر (Doppler ultrasound) تشخیص داده می‌شود، ممکن است پیش‌آگهی ضعیف جنین را نشان دهد. هم‌چنین اینکه یافته‌های مثبت کاذب اولتراسوند داپلر بتوانند منجر به پیامدهای جانبی ناشی از مداخلات غیر-ضروری، از جمله زایمان نارس شوند، امکان‌پذیر است.
هدف از انجام این مرور بررسی تاثیرات اولتراسوند داپلر استفاده شده برای ارزیابی بهزیستی (well-being) جنین در بارداری‌های پر-خطر در بخش مراقبت زایمانی و پیامدهای جنینی است.
ما جست‌وجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه بارداری و زایمان در کاکرین را در 31 مارچ 2017 به‌روز کرده و فهرست منابع مطالعات بازیابی شده را کنترل کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و شبه-تصادفی‌سازی و کنترل شده که اولتراسوند داپلر را برای بررسی فرم‌های موج عروق بند ناف و جنین در بارداری‌های پر-خطر با عدم استفاده از اولتراسوند داپلر مقایسه کردند. کارآزمایی‌های خوشه‌ای-تصادفی‌سازی شده برای ورود واجد شرایط بودند اما هیچ کدام از آنها شناسایی نشدند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به ارزیابی مطالعات برای ورود پرداختند، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی و استخراج داده‌ها را انجام دادند. ورود داده‌ها کنترل شد. ما کیفیت شواهد را با استفاده از سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
نوزده کارآزمایی شامل 10,667 زن وارد شدند. ارزیابی دقیق خطر سوگیری (bias) در کارآزمایی‌ها به دلیل گزارش‌دهی ناقص دشوار بود. کیفیت هیچ یک از شواهد مربوط به پیامدهای اصلی ما بالا درجه‌بندی نشد. کیفیت شواهد به علت اطلاعات ازدست‌رفته در مورد روش‌های کارآزمایی، عدم دقت در تخمین خطر و ناهمگونی کاهش یافت. هجده مطالعه از این مطالعات استفاده از اولتراسوند داپلر شریان بند ناف نوزاد متولد نشده را با عدم استفاده از داپلر یا کاردیوتوکوگرافی (cardiotocography; CTG) مقایسه کردند. یکی از کارآزمایی‌های جدید اخیر، بررسی داپلر سایر عروق خونی جنین (ductus venosus) را با CTG کامپیوتری مقایسه کرد.
استفاده از اولتراسوند داپلر شریان بند ناف در بارداری پر-خطر با مرگ‌ومیرهای پری‌ناتال کمتری همراه بود (خطر نسبی (RR): 0.71؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.52 تا 0.98؛ 16 مطالعه؛ 10,225 نوزاد؛ 1.2% در برابر 1.7%؛ تعداد افراد مورد نیاز برای درمان (NNT): 203؛ 95% CI؛ 103 تا 4352؛ شواهد با درجه‌بندی متوسط). نتایج مربوط به مرده‌زایی با نرخ کلی مرگ‌ومیر پری‌ناتال هم‌سو و سازگار بود، هر چند تفاوت واضحی بین گروه‌ها برای این پیامد وجود نداشت (RR: 0.65؛ 95% CI؛ 0.41 تا 1.04؛ 15 مطالعه؛ 9560 نوزاد؛ شواهد با درجه‌بندی پائین). جایی که از اولتراسوند داپلر استفاده شده بود، القای زایمان کمتر (میانگین RR: 0.89؛ 95% CI؛ 0.80 تا 0.99؛ 10 مطالعه؛ 5633 زن؛ تاثیرات تصادفی؛ شواهد با درجه‌بندی متوسط) و زایمان‌های سزارین کمتری (RR: 0.90؛ 95% CI؛ 0.84 تا 0.97؛ 14 مطالعه؛ 7918 زن؛ شواهد با درجه‌بندی متوسط) وجود داشت. پیگیری طولانی‌مدت قابل مقایسه درباره نوزادان در معرض اولتراسوند داپلر در دوران بارداری در زنان در معرض افزایش خطر عوارض، وجود نداشت.
هیچ تفاوتی در زایمان واژینال (RR: 0.95؛ 95% CI؛ 0.80 تا 1.14؛ چهار مطالعه؛ 2813 زن)، یا در نمرات پنج دقیقه‌ای آپگار کمتر از هفت (RR: 0.92؛ 95% CI؛ 0.69 تا 1.24؛ هفت مطالعه؛ 6321 نوزاد؛ شواهد با درجه‌بندی پائین) وجود نداشت. داده‌های مربوط به موربیدیتی جدی نوزادان به علت ناهمگونی زیاد بین سه مطالعه‌ای که آن را گزارش کردند (1098 نوزاد) تجمیع نشدند (شواهد با درجه‌بندی بسیار پائین).
استفاده از داپلر برای ارزیابی تغییرات زودهنگام و دیرهنگام در مجرای سیاهرگی (ductus venosus) در محدود کردن رشد اولیه جنین با تفاوت معنی‌دار در مرگ‌ومیر پری‌ناتال پس از تصادفی‌سازی مرتبط نبود. با این حال، بهبود پیامد طولانی‌مدت عصبی در کوهورتی از نوزادان که در آنها محرک زایمان شامل تغییرات دیرهنگام در مجرای سیاهرگی یا ناهنجاری‌هایی در CTG کامپیوتری دیده می‌شود، گزارش شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.