سل (tuberculosis; TB) بیماری‌ای است که در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود و تخمین زده می‌شود که حدود دو میلیارد نفر (حدود یک‌سوم جمعیت جهان) را مبتلا می‌کند. بااین‌حال، اکثر افراد عفونت‌های خفته (نهفته) دارند و فقط درصد کمی از افراد مبتلا به TB به یک بیماری فعال مبتلا می‌شوند. پیشگیری از تبدیل عفونت TB نهفته (latent TB infection; LTBI) به TB فعال، از طریق استفاده از داروها، بخش مهمی از کنترل جهانی TB را تشکیل می‌دهد. درمان با داروی ایزونیازید (isoniazid) به مدت شش ماه توصیه می‌شود اما دوره درمان طولانی است، می‌تواند به کبد آسیب برساند، و فقط حدود نیمی از افرادی که این درمان دارویی را آغاز می‌کنند، آن را به پایان می‌رسانند.
نویسندگان این مرور، جایگزین‌های تک‌درمانی (monotherapy) ایزونیازید را در افراد HIV-منفی مبتلا به LTBI ارزیابی کردند. آنها 10 کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده را شناسایی کردند که شامل 10,717 بزرگسال و کودک، عمدتا HIV-منفی، با دوره پیگیری بین دو و پنج سال بودند.
مصرف ریفامپیسین (rifampicin) به مدت سه تا چهار ماه ممکن است در پیشگیری از TB، نتایج مشابهی را با مصرف ایزونیازید به مدت شش ماه ارائه دهد و احتمالا عوارض جانبی کمتری را نیز ایجاد کند. از آنجایی که دوره درمان با ریفامپیسین کوتاه‌مدت‌تر است، ممکن است باعث شود تا افراد بیشتری دوره درمان را به‌طور کامل به پایان برسانند. دو روش درمانی ترکیبی دارویی دیگر (ریفامپیسین به‌علاوه ایزونیازید، و ریفامپیسین به‌علاوه پیرازینامید (pyrazinamide)) در پیشگیری از TB در مقایسه با ایزونیازید به‌تنهایی تفاوتی نداشتند، اما منجر به عوارض جانبی بیشتری شدند. ترکیب سوم ریفاپنتین (rifapentine) به‌علاوه ایزونیازید، که به مدت سه ماه به‌صورت هفتگی و تحت نظارت تجویز شد، در پیشگیری از TB به اندازه تجویز ایزونیازید توسط خود فرد به مدت نه ماه موثر بود، میزان تکمیل درمان را افزایش داد، و سمیّت کبدی کمتری را ایجاد کرد، بااین‌وجود، عوارض جانبی محدودکننده درمان با ترکیب ریفاپنتین و ایزونیازید به‌صورت هفتگی، بیشتر بود.
کارآزمایی‌های انجام‌شده تا به امروز در مورد رژیم‌های پیشگیرانه کوتاه‌شده با استفاده از ریفامپیسین به‌تنهایی، میزان بالاتری را از TB فعال در مقایسه با رژیم‌های طولانی‌مدت‌تر با INH نشان نداده‌اند. نرخ تکمیل درمان احتمالا بیشتر است و عوارض جانبی نیز ممکن است با رژیم‌های کوتاه‌مدت‌تر ریفامپیسین کمتر باشد. رژیم‌های کوتاه‌مدت ریفامپیسین همراه با INH ممکن است هیچ مزیتی را نسبت به رژیم‌های طولانی‌تر INH ارائه ندهند. مصرف ریفامپیسین همراه با پیرازینامید با عوارض جانبی بیشتری همراه است. تبعیت از یک رژیم هفتگی ریفاپنتین به‌علاوه INH دارای نرخ تکمیل بالاتر و سمیّت کبدی کمتری است، اگرچه احتمال قطع درمان به دلیل عوارض جانبی بیشتر از INH است.
پیشگیری از بروز سل فعال (active tuberculosis; TB) در افراد مبتلا به عفونت سل نهفته (latent tuberculosis infection; LTBI) برای کنترل جهانی TB اهمیت زیادی دارد. مصرف ایزونیازید (isoniazid; INH) به مدت شش تا نه ماه، از نظر محافظتی، 60% تا 90% کارآمدی دارد اما دوره درمان طولانی است، ایجاد سمیّت کبدی یک مشکل آن محسوب می‌شود و میزان تکمیل درمان خارج از کارآزمایی‌ها فقط حدود 50% است. درمان‌های ریفامپیسین (rifampicin) یا ترکیبی ریفامایسین کوتاه‌تر بوده و ممکن است منجر به میزان بالاتری از تکمیل درمان شوند.
ارزیابی تاثیرات تک‌درمانی (monotherapy) ریفامپیسین یا درمان ترکیبی ریفامایسین در مقایسه با تک‌درمانی INH برای پیشگیری از بروز TB فعال در افراد HIV-منفی که در معرض خطر ابتلا به TB فعال قرار دارند.
پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ LILACS؛ پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی؛ بانک‌های اطلاعاتی منطقه‌ای؛ خلاصه‌مقالات کنفرانس‌ها؛ و منابع را بدون اعمال محدودیت در زبان نگارش مقاله تا دسامبر 2012 جست‌وجو کردیم؛ و برای یافتن کارآزمایی‌های مرتبط منتشرشده، منتشرنشده و در حال انجام با کارشناسان تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) با مشارکت بزرگسالان و کودکان HIV-منفی و در معرض خطر TB فعال تحت درمان با ریفامپیسین، یا درمان ترکیبی ریفامایسین با یا بدون INH (هر دوز یا هر مدت زمان)، در مقایسه با INH برای مدت شش تا نه ماه.
حداقل دو نویسنده به‌طور مستقل از هم، کارآزمایی‌ها را غربال و انتخاب کردند، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. از نویسندگان کارآزمایی، خواستار شفاف‌سازی داده‌ها شدیم. نسبت خطر (relative risk) را با 95% فواصل اطمینان (CIs) آنها تجمیع کرده و در جایی که ناهمگونی (heterogeneity) قابل توجهی وجود داشت، از یک مدل اثرات تصادفی (random-effects model) استفاده کردیم. کیفیت کلی شواهد را مطابق با رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) رتبه‌بندی کردیم.
ده کارآزمایی شامل 10,717 بزرگسال و کودک، اکثرا با HIV-منفی (2% با HIV-مثبت)، با دوره پیگیری بین دو و پنج سال وارد این مرور شدند.
ریفامپیسین (سه/چهار ماه) در مقایسه با INH (شش ماه)
پنج کارآزمایی منتشرشده میان سال‌های 1992 و 2012 این رژیم‌ها را مقایسه کرده و یک کارآزمایی کوچک در سال 1992 روی بزرگسالان مبتلا به سیلیکوزیس (silicosis)، هیچ تفاوتی را در میزان وقوع TB طی پنج سال پیگیری تشخیص نداد (یک کارآزمایی، 312 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین ). بااین‌حال، افراد بیشتری در این کارآزمایی‌ها دوره درمانی کوتاه‌مدت‌تری را پشت سر گذاشتند (RR: 1.19؛ 95% CI؛ 1.01 تا 1.30؛ پنج کارآزمایی، 1768 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط ). تفاوت قابل توجهی در میزان بروز عوارض جانبی محدودکننده درمان وجود نداشت (چهار کارآزمایی، 1674 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین )، اما ریفامپیسین باعث سمیّت کبدی (hepatotoxicity) کمتری شد (RR: 0.12؛ 95% CI؛ 0.05 تا 0.30؛ چهار کارآزمایی، 1674 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط ).
ریفامپیسین به‌علاوه INH (سه ماه) در مقایسه با INH (شش ماه)
کارآزمایی انجام‌شده در مورد سیلیکوزیس در سال 1992، تفاوتی را میان افرادی که ریفامپیسین به‌علاوه INH دریافت کردند در مقایسه با افراد دریافت‌کننده INH به‌تنهایی، از نظر وقوع TB فعال تشخیص نداد (یک کارآزمایی، 328 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین ). میزان پایبندی به درمان در این کارآزمایی و یک کارآزمایی که در سال 1998 روی افراد بدون سیلیکوزیس انجام شد، مشابه بود (دو کارآزمایی، 524 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بالا ). هیچ تفاوتی برای عوارض جانبی محدودکننده درمان (دو کارآزمایی، 536 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین )، یا سمیّت کبدی (دو کارآزمایی، 536 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین ) مشاهده نشد.
ریفامپیسین به‌علاوه پیرازینامید (pyrazinamide) (دو ماه) در مقایسه با INH (شش ماه)
سه کارآزمایی کوچک منتشرشده در سال‌های 1994، 2003 و 2005 این دو رژیم را با هم مقایسه کرده، و دو مورد از آنها وقوع پائین TB فعال را گزارش کردند، اما تفاوتی با اهمیت آماری میان رژیم‌های درمانی به‌دست نیامد (دو کارآزمایی، 176 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین )، البته به غیر از یک کودک از کارآزمایی سال 1994، داده‌های مربوط به TB فعال از کارآزمایی سال 2003 روی بزرگسالان مبتلا به سیلیکوزیس به‌دست آمده بود. میزان پایبندی به هر دو رژیم درمانی، کم بود و تفاوتی با اهمیت آماری میان آنها وجود نداشت (چهار کارآزمایی، 700 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین ). بااین‌حال، افرادی که ریفامپیسین به‌علاوه پیرازینامید دریافت کردند، دچار عوارض جانبی محدودکننده درمان (RR: 3.61؛ 95% CI؛ 1.82 تا 7.19، دو کارآزمایی، 368 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بالا ) و سمیّت کبدی (RR: 4.59؛ 95% CI؛ 2.14 تا 9.85؛ سه کارآزمایی، 540 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط ) بیشتری شدند.
مصرف هفتگی ریفاپنتین به‌علاوه ایزونیازید تحت نظارت مستقیم (سه ماه) در مقایسه با مصرف روزانه ایزونیازید توسط خود فرد (نه ماه)
یک کارآزمایی بزرگ که از سال 2001 تا 2008 میان افراد در تماس نزدیک با TB در ایالات متحده آمریکا، کانادا، برزیل و اسپانیا انجام شد، نشان داد که درمان هفتگی تحت نظارت مستقیم، از نظر بروز TB فعال، نسبت به تجویز نه ماهه INH توسط خود فرد برتری ندارد (0.2% در مقایسه با 0.4%؛ RR: 0.44؛ 95% CI؛ 0.18 تا 1.07؛ یک کارآزمایی، 7731 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط ). رژیم‌های کوتاه‌مدت‌تر تحت نظارت مستقیم با میزان بالای تکمیل درمان (82% در مقایسه با 69%؛ RR: 1.19؛ 95% CI؛ 1.16 تا 1.22، شواهد با کیفیت متوسط ) و سمیّت کمتر کبد (0.4% در مقایسه با 2.4%؛ RR: 0.16؛ 95% CI؛ 0.10 تا 0.27؛ شواهد با کیفیت بالا ) همراه بودند، اگرچه عوارض جانبی محدودکننده درمان، بیشتر رخ دادند (4.9% در مقایسه با 3.7%؛ RR: 1.32؛ 95% CI؛ 1.07 تا 1.64؛ شواهد با کیفیت متوسط ).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.