پیام‌های کلیدی
- مداخلات چند رشته‌ای (multidisciplinary) و فیزیکی احتمالا برای بازگشت به کار افراد مبتلا به سرطان مفید هستند.
- مداخلات روانی-آموزشی (psycho-educationa) ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در بازگشت به کار شوند، و در مورد تاثیر مداخلات شغلی (vocational) مطمئن نیستیم.
هدف از انجام این مرور چیست؟
هر ساله افراد زیادی پس از تشخیص و درمان سرطان زنده می‌مانند. بسیاری از نجات‌یافتگان از سرطان به خوبی زندگی می‌کنند، هر چند دچار مشکلات دائمی نظیر خستگی، درد و افسردگی می‌شوند. این تاثیرات طولانی‌مدت می‌توانند منجر به بروز مسائلی در زندگی کاری این افراد شوند. بنابراین سرطان یکی از دلایل قابل توجه غیبت از کار، بیکاری و بازنشستگی زودهنگام است. افراد مبتلا به سرطان، خانواده‌هایشان و جامعه در کل، همگی بخشی از این بار (burden) را متحمل می‌شوند. در این مرور کاکرین، این موضوع را بررسی کردیم که چگونه به بهترین‌وجه به افراد مبتلا به سرطان جهت بازگشت به کارشان کمک کنیم.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که مداخلات غیرپزشکی برای بهبود بازگشت به کار بهتر از مراقبت‌های معمول هستند یا خیر. همچنین خواستیم بدانیم که این مداخلات منجر به کیفیت زندگی بهتر می‌شوند یا خیر. چهار نوع مداخله را در نظر گرفتیم:
- مداخلات روانی-آموزشی (افراد مبتلا به سرطان در مورد عوارض جانبی جسمانی، استرس و مقابله با آن آموختند و در بحث‌های گروهی شرکت کردند)؛
- مداخلات شغلی (مسائل مربوط به کار را هدف قرار دادند)؛
- مداخلات فیزیکی (افراد مبتلا به سرطان در تمرینات بدنی مانند پیاده‌روی شرکت کردند)؛ و
- مداخلات چند رشته‌ای (مشاوره شغلی، آموزش بیمار، مشاوره با بیمار، تمرینات بدنی یا ترکیبی از این موارد).
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جست‌وجوی مطالعاتی بودیم که مداخلات را با هدف بهبود روند بازگرداندن افراد مبتلا به سرطان به مشاغل دارای دستمزد (کارمندی یا خود-اشتغالی) بررسی کردند. نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را نسبت به این شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 15 مطالعه را پیدا کردیم که شامل 1477 فرد مبتلا به سرطان بوده و زمان بازگشت به کار را اندازه‌گیری کردند. تمامی مطالعات در کشورهایی با سطح بالای درآمد انجام شدند. نه مطالعه روی افراد مبتلا به سرطان پستان و دو مطالعه با مشارکت مردان مبتلا به سرطان پروستات انجام شدند.
- مداخلات روانی-آموزشی احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در بازگشت به کار یا کیفیت زندگی ایجاد می‌کنند.
- مداخلات فیزیکی و مداخلات چند رشته‌ای احتمالا باعث بازگشت به کار تعداد بیشتری از افراد مبتلا به سرطان نسبت به زمانی می‌شوند که مراقبت‌های معمول را دریافت کردند. یک مداخله فیزیکی احتمالا می‌تواند به بازگشت به کار 50 تا 244 نفر به ازای هر 1000 نفر کمک کند، این میزان بالاتر از میانگین 627 نفر به ازای هر 1000 نفری است که بدون مداخله به کار باز می‌گردند. یک مداخله چند رشته‌ای احتمالا به 69 تا 219 نفر بیشتر از هر 1000 نفر برای بازگشت به کار کمک خواهد کرد. آنها ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در کیفیت زندگی شوند.
- در مورد تاثیرات مداخلات شغلی بر بازگشت افراد به کار مطمئن نیستیم.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
ما نسبتا مطمئن هستیم که مداخلات فیزیکی و چند رشته‌ای احتمالا تعداد افراد مبتلا به سرطان را که به سر کار خود باز می‌گردند، افزایش می‌دهند. سطح اعتماد ما به دلیل عدم شفافیت در گزارش روش انجام برخی از مطالعات، کاهش یافت. نسبت به شواهد مربوط به مداخلات روانی-آموزشی اعتماد کمی داریم، و به شواهد مربوط به مداخلات شغلی اطمینان نداریم. دلایل اصلی کاهش اعتماد آن بود که مطالعات از روش‌هایی استفاده کردند که احتمال ایجاد خطاهایی را در نتایج‌شان مطرح کرد، و فقط یک مطالعه بسیار کوچک را در مورد مداخلات شغلی پیدا کردیم. انجام پژوهش‌های بیشتر احتمالا نتایج این مرور را تغییر خواهند داد.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا آگوست 2021 به‌روز است.
مداخلات فیزیکی (چهار RCT) و مداخلات چند رشته‌ای (شش RCT) احتمالا RTW را در افراد مبتلا به سرطان افزایش می‌دهند. مداخلات روانی-آموزشی (چهار RCT) احتمالا منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در RTW می‌شوند، در حالی که شواهد مربوط به مداخلات شغلی (یک RCT) بسیار نامطمئن است.
مداخلات روانی-آموزشی، فیزیکی یا چند رشته‌ای ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در QoL شوند.
انجام پژوهش‌های آتی در زمینه افزایش RTW در افراد مبتلا به سرطان شامل مداخلات چند رشته‌ای و دربرگیرنده مولفه‌های فیزیکی، روانی-آموزشی و شغلی مورد نیاز است، و ترجیحا باید متناسب با نیازهای بیمار باشند.
افراد مبتلا به سرطان 1.4 برابر بیشتر از افراد غیرمبتلا به سرطان در معرض بیکاری قرار دارند. بنابراین، بررسی اینکه برنامه‌ها برای بهبود فرآیند بازگشت به کار (return-to-work; RTW) در افراد مبتلا به سرطان موثر هستند یا خیر، اهمیت زیادی دارد. این یک نسخه به‌روز شده از یک مرور کاکرین است، که نخستین‌بار در سال 2011 منتشر شده و در سال 2015 به‌روز شد.
ارزیابی اثربخشی مداخلات غیرپزشکی با هدف افزایش میزان بازگشت به کار (RTW) در افراد مبتلا به سرطان در مقایسه با برنامه‌های جایگزین از جمله مراقبت‌های معمول یا عدم انجام مداخله.
پایگاه‌های CENTRAL (کتابخانه کاکرین)؛ MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL؛ PsycINFO و سه پایگاه ثبت کارآزمایی را تا 18 آگوست 2021 جست‌وجو کردیم. همچنین فهرست منابع مطالعات واردشده و مرورهای منتخب را بررسی کرده، و با نویسندگان مطالعات مرتبط تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) و RCTهای خوشه‌ای (cluster) را در مورد اثربخشی مداخلات روانی-آموزشی (psycho-educationa)، شغلی (vocational)، فیزیکی (physical) یا چند رشته‌ای (multidisciplinary) در جهت افزایش RTW در افراد مبتلا به سرطان در این مرور گنجاندیم. پیامد اولیه، RTW بود که به صورت نرخ RTW یا طول دوره مرخصی استعلاجی در 12 ماه پیگیری اندازه‌گیری شد. پیامد ثانویه نیز کیفیت زندگی (quality of life; QoL) در نظر گرفته شد.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم RCTها را برای ورود انتخاب کرده، داده‌ها را استخراج کرده، و قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی کردند. نتایج مطالعاتی را تجمیع کردیم که از نظر بالینی در مقایسه‌های مختلف که خطرات نسبی (RRs) را با 95% فواصل اطمینان (CIs) برای RTW و تفاوت‌های میانگین (MD) یا تفاوت‌های میانگین استانداردشده (SMD) را با 95% CIها برای QoL گزارش کردند، یکسان و همگن بودند.
تعداد 15 RCT را شامل 1477 فرد مبتلا به سرطان با 19 ارزیابی، به دلیل داشتن چندین گروه درمانی، وارد کردیم. در این نسخه به‌روز شده، هشت RCT جدید را اضافه کردیم و هفت RCT را از نسخه‌های قبلی این مرور که مداخلات طبی را هدف قرار دادند، حذف کردیم. همه RCTهای واردشده در کشورهایی با سطح درآمد بالا انجام شده و بیشتر آنها افراد مبتلا به سرطان پستان (نه RCT) یا سرطان پروستات (دو RCT) را هدف قرار دادند.
خطر سوگیری (bias)
تعداد نه RCT را در معرض خطر پائین سوگیری و شش مورد را در معرض خطر بالای سوگیری قضاوت کردیم. شایع‌ترین نوع سوگیری، عدم کورسازی (blinding) بود (9 از 15 RCT).
مداخلات روانی-آموزشی
چهار RCT را پیدا کردیم که مداخلات روانی-آموزشی را شامل آموزش بیمار و مشاوره با بیمار در برابر مراقبت معمول (care as usual) مقایسه کردند. مداخلات روانی-آموزشی در مقایسه با مراقبت معمول احتمالا منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در RTW می‌شوند (RR: 1.09؛ 95% CI؛ 0.96 تا 1.24؛ 4 RCT؛ 512 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). این بدان معناست که در گروه‌های مداخله و کنترل، تقریبا 625 نفر از هر 1000 شرکت‌کننده ممکن است به کار خود بازگردند. مداخلات روانی-آموزشی در مقایسه با مراقبت معمول احتمالا منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در QoL می‌شوند (MD: 1.47؛ 95% CI؛ 2.38- تا 5.32؛ 1 RCT؛ 124 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
مداخلات شغلی
یک RCT را پیدا کردیم که مداخله شغلی را در برابر مراقبت معمول مقایسه کرد. شواهد در مورد تاثیر مداخله شغلی بر RTW در مقایسه با مراقبت معمول بسیار نامطمئن بود (RR: 0.94؛ 95% CI؛ 0.78 تا 1.13؛ 1 RCT؛ 34 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). این مطالعه در مورد QoL گزارشی را ارائه نداد.
مداخلات فیزیکی
چهار RCT یک برنامه مداخله فیزیکی را در برابر مراقبت معمول مقایسه کردند. برنامه‌های مداخله فیزیکی شامل پیاده‌روی، یوگا یا تمرینات بدنی بودند. مداخلات فیزیکی در مقایسه با مراقبت معمول احتمالا RTW را افزایش می‌دهند (RR: 1.23؛ 95% CI؛ 1.08 تا 1.39؛ 4 RCT؛ 434 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). این بدان معنی است که احتمالا 677 تا 871 نفر از هر 1000 شرکت‌کننده در گروه مداخله در مقایسه با 627 نفر از هر 1000 شرکت‌کننده در گروه کنترل به محل کار خود بازمی‌گردند (بنابراین، RTW معادل 50 تا 244 شرکت‌کننده بیشتر است). مداخلات فیزیکی در مقایسه با مراقبت معمول احتمالا منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در QoL می‌شوند (SMD: -0.01؛ 95% CI؛ 0.33- تا 0.32؛ 1 RCT؛ 173 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). SMD به معنای تفاوت 1.8 امتیازی (95% CI؛ 7.54- تا 3.97) در پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان اروپایی تحقیقات و درمان سرطان (European Organisation for Research and Treatment of Cancer Quality of life Questionnaire Core 30 (EORTC QLQ-C30)) است.
مداخلات چند رشته‌ای
شش RCT مداخلات چند رشته‌ای (مشاوره شغلی، آموزش بیمار، مشاوره با بیمار، تمرینات بدنی) را با مراقبت معمول مقایسه کردند. مداخلات چند رشته‌ای در مقایسه با مراقبت معمول احتمالا RTW را افزایش می‌دهند (RR: 1.23؛ 95% CI؛ 1.09 تا 1.33؛ 6 RCT؛ 497 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). این بدان معنی است که احتمال دارد 694 تا 844 نفر از هر 1000 شرکت‌کننده در گروه مداخله در مقایسه با 625 نفر از هر 1000 شرکت‌کننده در گروه کنترل به محل کار خود بازگردند (بنابراین، RTW معادل 69 تا 217 شرکت‌کننده بیشتر است). مداخلات چند رشته‌ای در مقایسه با مراقبت معمول احتمالا منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در QoL می‌شوند (SMD: 0.07؛ 95% CI؛ 0.14- تا 0.28؛ 3 RCT؛ 378 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). SMD به معنای تفاوت 1.4 امتیازی (95% CI؛ 2.58- تا 5.36) در EORTC QLQ-C30 است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.