پیام‌های کلیدی
1. با توجه به شواهد محدود، هنوز مشخص نیست که کدام مواد یا اندازه سیم اولیه قوس بهتر از دیگر موارد است.
2. نیاز به انجام مطالعات بزرگ و با برنامه‌ریزی مناسب وجود دارد. آنها باید سرعت همتراز شدن دندان‌ها و عوارض جانبی را اندازه‌گیری کنند.
بریس ثابت ارتودنسی چیست؟
هدف از درمان ارتودنسی، اصلاح دندان‌های به هم ریخته، پیچ‌خورده، فرورفته، یا بیرون‌زده است. افرادی که تحت درمان ارتودنسی قرار می‌گیرند معمولا نوجوانان یا بزرگسالان هستند. بریس‌های ثابت ارتودنسی (وسایل) از براکت‌هایی تشکیل شده‌اند که به دندان‌ها چسبانده شده و توسط سیم‌های قوس به یکدیگر متصل می‌شوند، که برای صاف یا حرکت دادن دندان‌ها به آنها نیرو وارد می‌کنند.
سیم اولیه قوس چیست؟
سیم اولیه قوس در ابتدای درمان ارتودنسی داخل براکت‌ها قرار می‌گیرد. از دهه 1970، چندین نوع جدید از سیم قوس‌دار اولیه توسعه یافته‌اند، که طیف وسیعی را از خواص مختلف در آزمایشگاه نشان داده و سازندگان آنها ادعا می‌کنند که مزایایی از نظر همتراز کردن دندان‌ها دارند. مواد جدید برای سیم‌های قوس‌دار اولیه شامل مخلوط‌های مختلف (آلیاژ) نیکل و تیتانیوم (nickel and titanium; NiTi) است.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بهترین نوع سیم اولیه قوس را برای ارتودنتیست‌ها به منظور اصلاح دندان‌های به‌هم‌ریخته و پیچ‌خورده پیدا کنیم. این مرور ارزیابی کرد که انواع مختلف (مواد، اندازه‌ها یا شکل‌ها) سیم‌های اولیه قوس منجر به تفاوت‌های مهمی می‌شوند، از جمله هم‌ترازی سریع‌تر دندان‌ها (سرعت همتراز شدن، یعنی حرکت دندان در طول زمان)، و کاهش عوارض جانبی (مانند درد و کوتاه شدن ریشه دندان) در طول درمان با بریس.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که انواع مختلف (مواد، اندازه‌ها یا شکل‌ها) سیم‌های اولیه قوس را میان افرادی که دارای بریس‌های بالا یا پائین، یا هر دو بودند، مقایسه کردند. نتایج آنها را مقایسه و خلاصه کرده، و سطح اعتماد خود را به شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 29 مطالعه را یافتیم که 1915 فرد را با 2581 سیم اولیه قوس وارد کردند. بزرگترین مطالعه شامل 200 نفر و کوچکترین مطالعه دربرگیرنده 14 نفر بودند. مطالعات از سه روز تا شش ماه به طول انجامیدند. بودجه یازده مطالعه تامین شد. مطالعات در چندین جنبه از درمان ارتودنسی متفاوت بودند، مواد و اندازه‌های مختلف سیم‌های اولیه قوس را مقایسه کردند، و نتایج متفاوتی را در مقاطع زمانی مختلف گزارش دادند.
نتایج اصلی
1. سیم‌های استیل ضدزنگ چند رشته‌ای در مقابل سیم‌های متشکل از مواد دیگر (6 مطالعه): ما نمی‌دانیم که سیم‌های استیل ضدزنگ چند رشته‌ای از نظر سرعت هم‌ترازی بهتر از سیم‌های ساخته شده از مواد دیگر باشند. ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان سیم‌های استیل ضدزنگ چند رشته‌ای و سیم‌های دیگر از نظر میزان درد وجود داشته باشد.
2. سیم‌های NiTi متداول در مقابل سیم‌های سوپرالاستیک NiTi (4 مطالعه): ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان دو نوع سیم از نظر تاثیر آنها بر سرعت هم‌ترازی دندان‌ها و درد وجود داشته باشد.
3. سیم‌های NiTi متداول در مقابل سیم‌های ترموالاستیک مس-نیکل-تیتانیوم (3 مطالعه): ما نمی‌دانیم که تفاوتی بین دو نوع سیم قوسی در سرعت هم‌ترازی دندان‌ها وجود داشته باشد.
4. سیم‌های سوپرالاستیک NiTi در مقابل سیم‌های ترموالاستیک NiTi (12 مطالعه): ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان سیم‌های سوپرالاستیک NiTi و سیم‌های ترموالاستیک NiTi از نظر سرعت همتراز شدن دندان‌ها وجود داشته باشد. ما نمی‌دانیم که تفاوتی میان این دو نوع سیم از نظر کوتاه شدن ریشه دندان وجود داشته باشد. سیم‌های سوپرالاستیک NiTi در مقایسه با سیم‌های ترموالاستیک NiTi ممکن است کمی بیشتر طول بکشد تا دندان‌ها را همتراز کنند و احتمالا کمی دردناک‌تر هستند.
5. سیم‌های سوپرالاستیک NiTi تک رشته‌ای در مقابل کواگزیال سوپرالاستیک NiTi (3 مطالعه): در طول چهار هفته نخست پس از قرار دادن اولین سیم‌های قوس، سرعت هم‌ترازی دندان‌ها با سیم‌های سوپرالاستیک NiTi تک رشته‌ای در مقایسه با سیم‌های کواگزیال سوپرالاستیک NiTi احتمالا کمتر است.
6. اندازه‌های مختلف سیم‌های NiTi (2 مطالعه): ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان اندازه‌های مختلف سیم‌های NiTi از نظر درد وجود داشته باشد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
ما به شواهد اعتماد محدودی داریم زیرا نتایج مطالعات بسیار متفاوت بوده و بسیاری از مطالعات افراد کمی را وارد کردند. برخی مطالعات نحوه انجام خود را به روشنی گزارش نکردند، یا مشخص نبود افراد شرکت‌کننده می‌دانستند چه نوعی از سیم را دریافت کردند یا خیر، که این امر می‌توانست بر نتایج مطالعه تاثیرگذار باشد.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 4 جولای 2022 به‌روز است. این یک نسخه به‌روز شده از مروری است که نخستین‌بار در سال 2010 منتشر، و آخرین‌بار در سال 2018 به‌روز شد.
سیم‌های سوپرالاستیک NiTi نسبت به سیم‌های ترموالاستیک NiTi احتمالا پس از یک روز، اندکی درد بیشتری را ایجاد می‌کنند، و سیم‌های سوپرالاستیک NiTi تک رشته‌ای در مقایسه با سیم‌های کواگزیال سوپرالاستیک NiTi احتمالا نرخ هم‌ترازی کمتری در طول چهار هفته دارند. تمامی شواهد دیگر در مورد میزان هم‌ترازی دندان‌ها، تحلیل ریشه دندان، زمان لازم تا هم‌ترازی، و درد در همه مقایسه‌ها قطعیت پائین یا بسیار پائین دارند. بنابراین، برای تعیین اینکه یک ماده یا اندازه خاص سیم قوس نسبت به سایر موارد برتری دارد یا خیر، شواهد کافی در دست نیست. یافته‌های این مرور دقیق نبوده و غیر قابل اعتماد هستند؛ برای ارائه تخمین بهتر از فواید و مضرات سیم‌های مختلف قوس، انجام مطالعات بزرگتر با طراحی خوب مورد نیاز است. ارتودنتیست‌ها باید هنگام تفسیر یافته‌های این مرور احتیاط کنند و آماده باشند تا برنامه‌های درمانی خود را بر اساس نیازهای فردی بیمار تطبیق دهند.
سیم‌های قوس‌دار اولیه (initial arch wires)، نخستین سیم‌های قوس‌داری هستند که در ابتدای درمان ارتودنسی وارد دستگاه ثابت می‌شوند. با وجود تعداد انواع متفاوتی از سیم‌های ارتودنسی موجود برای ردیف کردن یا همتراز کردن (alignment) اولیه دندان، دانستن این امر مهم است که کدام سیم بیشترین کارایی را دارد و همچنین اینکه کدام یک باعث کمترین میزان درد و تحلیل ریشه دندان در طول مرحله اولیه ردیف کردن دندان‌ها می‌شوند. این سومین نسخه به‌روز شده از مرور کاکرین است که نخستین‌بار در سال 2010 منتشر شد.
تعیین تاثیرات سیم‌های قوس‌دار اولیه برای ردیف کردن دندان‌ها با بریس‌های ثابت ارتودنسی، از لحاظ نرخ ردیف کردن دندان، میزان تحلیل ریشه دندان همراه با جابه‌جایی دندان، و شدت دردی که توسط بیماران طی مرحله اولیه ردیف کردن دندان تحمل می‌شود.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه سلامت دهان در کاکرین؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و دو پایگاه‌های ثبت کارآزمایی در حال انجام را در 4 جولای 2022 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را در مورد سیم‌های قوس‌دار اولیه مورد استفاده برای ردیف کردن دندان‌ها با براکت‌های ثابت ارتودنسی وارد کردیم. افرادی را با وسایل ثابت قوس کامل ارتودنسی در قوس بالایی، قوس پائینی، یا هر دو قوس، وارد کردیم.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم انتخاب مطالعه، استخراج داده‌ها، و ارزیابی خطر سوگیری (bias) را در مطالعات واردشده انجام دادند. با نویسنده مسوول مطالعات وارد شده تماس گرفتیم تا اطلاعات از دست رفته را به دست بیاوریم. اختلاف‌نظرها را با بحث میان نویسندگان مرور، حل‌وفصل کردیم.
پیامدهای اصلی عبارت بودند از نرخ همتراز شدن دندان‌ها (حرکت دندان‌ها بر حسب میلی‌متر)، تحلیل ریشه دندان، زمان لازم تا همتراز شدن، و شدت درد که در مقیاس آنالوگ بصری (VAS) 100 میلی‌متری اندازه‌گیری شد. داده‌های حاصل از مطالعات دارای مداخلات و پیامدهای مشابه را با استفاده از مدل اثرات تصادفی (random-effects model) تجمیع کردیم. تفاوت‌های میانگین (MDs) را با 95% فاصله اطمینان (CIs) برای داده‌های پیوسته (continuous data)، خطر نسبی (RR) را با 95% CI برای داده‌های دو حالتی (dichotomous data)، و نسبت نرخ (rate ratio) هم‌ترازی دندان را با CIs 95% برای داده‌های زمان-تا-رویداد (time-to-event) گزارش کردیم.
دو نویسنده مستقل مطالعه، قطعیت شواهد را ارزیابی کردند. اختلاف‌نظرها را با بحث میان نویسندگان مرور، حل‌وفصل کردیم.
تعداد 29 RCT را با 1915 شرکت‌کننده (2581 قوس) وارد این مرور کردیم. مطالعات به‌طور کلی کوچک بودند (حجم نمونه از 14 تا 200 شرکت‌کننده). مدت زمان پیگیری میان سه روز و شش ماه متغیر بود. یازده مطالعه بودجه دریافت کردند، شش مطالعه هیچ بودجه‌ای دریافت نکردند، و 12 مطالعه هیچ اطلاعاتی را در مورد منابع مالی خود ارائه ندادند. هشت مطالعه را در معرض خطر بالای سوگیری (bias)، نه مطالعه را در معرض خطر پائین سوگیری، و 12 مطالعه را در معرض خطر نامشخص ارزیابی کردیم. مطالعات را در شش مقایسه اصلی گروه‌بندی کردیم.
سیم‌های استیل ضدزنگ چند رشته‌ای در مقابل سیم‌های متشکل از مواد دیگر
شش مطالعه با 409 شرکت‌کننده (545 قوس) سیم‌های استیل ضدزنگ (stainless steel; StSt) چند رشته‌ای را در مقابل سیم‌های متشکل از مواد دیگر ارزیابی کردند. در مورد تاثیر سیم‌های StSt چند رشته‌ای در مقابل سیم‌های دیگر بر میزان هم‌ترازی بسیار نامطمئن هستیم (4 مطالعه، 281 شرکت‌کننده، 417 قوس؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان سیم‌های StSt چند رشته‌ای و سیم‌های دیگر از نظر شدت درد وجود داشته باشد (MD؛ 2.68- میلی‌متر؛ 95% CI؛ 6.75- تا 1.38؛ 2 مطالعه، 127 شرکت‌کننده، 127 قوس؛ شواهد با قطعیت پائین).
سیم‌های متداول نیکل-تیتانیوم در مقابل سیم‌های نیکل-تیتانیوم سوپرالاستیک
چهار مطالعه با 266 شرکت‌کننده (274 قوس) سیم‌های متداول نیکل-تیتانیوم (nickel-titanium; NiTi) را در مقابل سیم‌های سوپرالاستیک (superelastic) NiTi ارزیابی کردند. ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان انواع سیم‌های مختلف از نظر میزان هم‌ترازی دندان‌ها (124 شرکت‌کننده، 124 قوس، 2 مطالعه؛ شواهد با قطعیت پائین) و شدت درد (MD؛ 0.29- میلی‌متر؛ 95% CI؛ 1.10- تا 0.52؛ 2 مطالعه، 142 شرکت‌کننده، 150 قوس؛ شواهد با قطعیت پائین) وجود داشته باشد.
سیم‌های متداول نیکل-تیتانیوم در مقابل سیم‌های مس-نیکل-تیتانیوم ترموالاستیک
سه مطالعه با 210 شرکت‌کننده (210 قوس) سیم‌های متداول Ni-Ti را در مقابل سیم‌های ترموالاستیک (thermoelastic) مس-نیکل-تیتانیوم (copper-nickel-titanium; CuNiTi) ارزیابی کردند. در مورد تاثیرات سیم‌های مختلف قوس بر میزان هم‌ترازی دندان‌ها بسیار نامطمئن هستیم (1 مطالعه، 66 شرکت‌کننده، 66 قوس؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان سیم‌های NiTi متداول و سیم‌های ترموالاستیک CuNiTi از نظر زمان لازم برای همتراز شدن وجود داشته باشد (نسبت نرخ هم‌ترازی: 1.30؛ 95% CI؛ 0.68 تا 2.50؛ 1 مطالعه، 60 شرکت‌کننده، 60 قوس، شواهد با قطعیت پائین).
سیم‌های سوپرالاستیک نیکل-تیتانیوم در مقابل سیم‌های ترموالاستیک نیکل-تیتانیوم
دوازده مطالعه با 703 شرکت‌کننده (936 قوس) سیم‌های سوپرالاستیک NiTi را در مقابل سیم‌های ترموالاستیک NiTi ارزیابی کردند. ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان سیم‌های سوپرالاستیک NiTi و سیم‌های ترموالاستیک NiTi در نرخ هم‌ترازی دندان‌ها در چهار هفته وجود داشته باشد (MD؛ 0.28- میلی‌متر؛ 95% CI؛ 0.62 تا 0.06؛ 5 مطالعه، 183 شرکت‌کننده، 183 قوس، شواهد با قطعیت پائین). ما در مورد تاثیرات سیم‌های مختلف بر تحلیل ریشه دندان بسیار نامطمئن هستیم (2 مطالعه، 52 شرکت‌کننده، 312 دندان؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). سیم‌های سوپرالاستیک NiTi در مقایسه با سیم‌های ترموالاستیک NiTi ممکن است منجر به افزایش جزئی در زمان لازم برای همتراز شدن دندان‌ها شوند (MD؛ 0.5 ماه؛ 95% CI؛ 0.21 تا 0.79؛ 1 مطالعه، 32 شرکت‌کننده، 32 قوس، شواهد با قطعیت پائین) اما احتمالا با افزایش جزئی در شدت درد (MD؛ 6.96 میلی‌متر؛ 95% CI؛ 1.82 تا 12.10؛ 3 مطالعه، 94 شرکت‌کننده، 138 قوس، شواهد با قطعیت متوسط) همراه است.
سیم‌های سوپرالاستیک نیکل-تیتانیوم تک رشته‌ای در مقابل سیم‌های کواگزیال سوپرالاستیک نیکل-تیتانیوم
سه مطالعه با 104 شرکت‌کننده (104 قوس) سیم‌های سوپرالاستیک NiTi تک رشته‌ای را در مقابل سیم‌های کواگزیال (coaxial) سوپرالاستیک NiTi ارزیابی کردند. استفاده از سیم‌های سوپرالاستیک NiTi تک رشته‌ای در مقایسه با سیم‌های کواگزیال سوپرالاستیک NiTi احتمالا منجر به کاهش جزئی در نرخ هم‌ترازی دندان‌ها در چهار هفته می‌شود (MD؛ 2.64- میلی‌متر؛ 95% CI؛ 4.61- تا 0.67-؛ 2 مطالعه، 64 شرکت‌کننده، 64 قوس، شواهد با قطعیت متوسط).
سیم‌های نیکل-تیتانیوم در اندازه‌های مختلف
دو مطالعه با 149 شرکت‌کننده (232 قوس) انواع مختلف سیم‌های NiTi را مقایسه کردند. ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان اندازه‌های مختلف سیم‌های NiTi از نظر درد وجود داشته باشد (شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.