افرادی که سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) داشتهاند، در معرض خطر ابتلا به سکتههای مغزی یا حملات قلبی بیشتر، یا دیگر مشکلات جدی در گردش خون هستند. بتابلاکرها داروهایی هستند که ضربان قلب و فشار خون را کاهش داده، و تاثیرات دیگری نیز دارند که ممکن است خطر سکته مغزی و حمله قلبی را نیز کاهش دهند. در جستوجوی مطالعات تا ماه می 2014، دو کارآزمایی را با کیفیت بالا شامل 2193 شرکتکننده یافتیم که بتابلاکرها را پس از وقوع سکته مغزی در افراد مبتلا به سکته مغزی اخیر یا TIA آزمایش کردند. هیچ شواهد بارزی نشان نداد که بتابلاکرها خطر وقوع سکته مغزی، حمله قلبی، یا مرگومیر ناشی از بیماری عروقی را کاهش دادند. شرکتکنندگانی که به جای دارونما، بتابلاکرها را دریافت کردند، بهطور قابل توجهی عوارض جانبی بیشتری را نشان دادند. انجام مطالعات بیشتر با حجم نمونههای بزرگتر مورد نیاز است.
تا به امروز، شواهد موجود از استفاده روتین از بتابلاکرها به منظور پیشگیری ثانویه پس از وقوع سکته مغزی یا TIA، پشتیبانی نمیکند. انجام مطالعات بیشتر با حجم نمونههای بزرگتر مورد نیاز است.
سکته مغزی سالانه 15 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار میدهد. علیرغم پیشرفتهای اخیر در درمان سکته مغزی حاد، پیشگیری همچنان بسیار مهم است. سکته مغزی نرخ عود بالایی دارد؛ بنابراین پیشگیری ثانویه نیز بااهمیت است. بسیاری از رویکردهای بالینی برای کنترل عوامل خطر پیشنهاد شدهاند. یکی از این رویکردها، تجویز بتابلاکرهایی است که تاثیراتی فراتر از کاهش فشار خون دارند، و میتوانند عود سکته مغزی را کاهش دهند.
ارزیابی اثربخشی بتابلاکرها در پیشگیری از عود سکته مغزی و برای کاهش مرگومیر و حوادث عروقی عمده در افراد مبتلا به سکته مغزی قبلی یا حمله ایسکمیک گذرا (transient ischaemic attack; TIA)، و تعیین بیخطری (safety) آنها، به ویژه با توجه به ایجاد دیابت.
پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه سکته مغزی (stroke) در کاکرین (می 2014)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL)، و بانک اطلاعاتی مرورهای سیستماتیک کاکرین (Cochrane Database of Systematic Reviews) (CDSR) ( کتابخانه کاکرین ، شماره 5، سال 2014)، بانک اطلاعاتی خلاصههای مرور اثرات (Database of Abstracts of Reviews of Effects; DARE) (می 2014)، MEDLINE (1966 تا می 2014)، EMBASE (1980 تا می 2014)، و منابع علمی سلامت آمریکای لاتین و کارائیب (LILACS) (1982 تا می 2014) را جستوجو کردیم. همچنین پایگاههای ثبت کارآزماییهای در حال انجام و فهرست منابع را جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) که شامل شرکتکنندگانی با سکته مغزی قبلی یا TIA ناشی از ترومبوز شریانی یا آمبولی بودند. مداخله عبارت بود از هر نوعی از بتابلاکر در مقابل کنترل، یا بتابلاکر به علاوه درمان دیگر در مقابل درمان دیگر.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم به بررسی کارآزماییهای شناساییشده، کیفیت مطالب، و استخراج دادهها پرداختند.
دو کارآزمایی را شامل 2193 شرکتکننده وارد این مرور کردیم. هر دو مطالعه، شرکتکنندگان را به صورت تصادفی به دریافت بتابلاکر (آتنولول (atenolol) 5 میلیگرم) یا دارونما (placebo) تصادفیسازی کرده و از کیفیت روششناسی (methodology) بالایی برخوردار بودند. تفاوتهای آماری را میان گروهها در خطر وقوع سکته مغزی کشنده و غیرکشنده (خطر نسبی (RR): 0.94؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.76 تا 1.18) مشاهده نکردیم. برای دیگر پیامدهای آنالیزشده (حوادث عمده عروقی، مرگ ناشی از همه علل، مرگ ناشی از علل قلبیعروقی)، تفاوتهای معنیداری را میان گروهها مشاهده نکردیم. کاهش جزئی فشار خون در گروه مداخله دیده شد. هیچ یک از مطالعات واردشده، وقوع دیابت را میان پیامدهای خود یا کیفیت زندگی را گزارش نکردند. عوارض جانبی در شرکتکنندگانی که آتنولول مصرف کردند بهطور قابل توجهی بیشتر از افرادی بود که دارونما دریافت کردند، و شایعترین دلیلی بود که برای قطع درمان ارائه شد (RR: 1.85؛ 95% CI؛ 1.45 تا 2.35).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.