سالانه حدود نیم میلیون کودک مبتلا به سل (TB) تشخیص داده میشوند که معمولا ریهها، و گاهی دیگر اندامهای بدن را نیز درگیر کرده و میتواند باعث مننژیت شود. عفونت در کودکان نسبتا شایع است، بنابراین ایجاد رژیمهای دارویی موثر که مصرف و نظارت بر آنها آسان باشد، اهمیت زیادی دارد.
رژیمهای دارویی TB در سطح جهانی استاندارد شده، و شامل ترکیبی از داروهایی است که روزانه به مدت شش ماه تجویز میشوند. بیش از 95% از کودکان با این درمان بهبود مییابند. تجویز داروهای ضدسل دو یا سه بار در هفته برای نظارت راحتتر از درمان روزانه است، اما ممکن است به اندازه درمان روزانه در درمان کودکان مبتلا به TB موثر نباشد. سازمان جهانی بهداشت در حال حاضر فقط درمانهای روزانه را توصیه میکند، اما برخی از دولتهای ملی دوز دو یا سه بار در هفته را برای کودکان مبتلا به TB توصیه میکنند.
در این مرور کاکرین، نویسندگان مرور، کودکانی را که درمان متناوب ضدسل دریافت کردند، با مواردی مقایسه کردند که درمان روزانه گرفتند. آنها شواهد را تا 30 می 2013 بررسی کرده و چهار کارآزمایی تصادفیسازی شده را وارد کردند که درمان دو بار در هفته را با دوزهای روزانه داروهای ضدسل مقایسه کردند، اما هیچ کدام دوز سه بار در هفته را ارزیابی نکردند. چهار کارآزمایی شامل 563 کودک پنج ماه تا 15 سال بودند که به داروهای TB مقاوم نشان ندادند. این کارآزماییها بیش از 12 سال پیش منتشر شده و رژیمهای مورد استفاده در آنها، مواردی نیستند که در حال حاضر توصیه میشوند.
کارآزماییها کوچک بوده، و تفاوتی را میان درمان دو بار در هفته یا روزانه در تعداد کودکانی که درمان شدند، فوت کردند، دچار عود شدند، گزارش دادند که بیشتر یا همه داروها را مصرف کردند یا دچار عوارض جانبی شدند، نشان ندادند. هنوز مشخص نیست رژیمهای دارویی دو یا سه بار در هفته به خوبی رژیمهای درمانی با دوزهای روزانه باشند، زیرا پایه شواهد فعلی اندک است و رژیمهای آزمایششده با ترکیبهای دارویی توصیهشده فعلی یکسان نیستند.
کارآزماییهای انجامشده تا به امروز برای حمایت یا رد استفاده از رژیمهای درمانی متناوب دو یا سه بار در هفته، نسبت به دورههای کوتاهمدت درمان روزانه در کودکان مبتلا به TB کافی نیستند. انجام کارآزماییهای تصادفیسازی شده بیشتر که در محیطهایی با انتقال بالای TB صورت بگیرند، به هدایت سیاستها و طبابت کمک میکنند.
سل (tuberculosis; TB) کودکی یک مشکل سلامت عمومی جهانی است که نادیده گرفته میشود. دورههای درمانی کوتاهمدت با داروهای ضدسل حاوی ریفامپیسین (rifampicin) که روزانه به مدت شش ماه تجویز میشوند، بیش از 90% از کودکان مبتلا را درمان میکنند، اما پایبندی ضعیف به درمان، از میزان موفقیت آن میکاهد. رژیمهای درمانی متناوب (intermittent) و کوتاهمدت ضدسل، که دو یا سه بار در هفته تحت نظارت مستقیم مصرف شوند، با پایبندی بیشتر در مطالعات مشاهدهای همراه است؛ اما نحوه مقایسه آنها با درمان روزانه در رابطه با درمان کامل مشخص نیست. توصیههای بینالمللی و ملی کنونی در مورد استفاده از رژیمهای متناوب برای درمان TB در کودکان متفاوت هستند.
مقایسه اثربخشی و بیخطری (safety) رژیمهای درمانی متناوب و کوتاهمدت ضدسل (دو بار یا سه بار در هفته) در مقایسه با رژیمهای درمانی روزانه کوتاهمدت در درمان TB دوران کودکی.
پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماریهای عفونی در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ LILACS، پایگاههای ثبت کارآزماییهای بالینی، بانکهای اطلاعاتی منطقهای، مقالات کنفرانس، و منابع را بدون اعمال محدودیت در زبان مقاله تا 30 می 2013 جستوجو کردیم؛ و برای یافتن کارآزماییهای مرتبط منتشرشده، منتشرنشده و در حال انجام، با کارشناسان تماس گرفته شد.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی از کودکان 15 سال یا کمتر، مبتلا به TB (طبق طبقهبندیهای تشخیصی 1، 2، یا 3 سازمان جهانی بهداشت)، که با رژیمهای درمانی متناوب کوتاهمدت دو بار یا سه بار در هفته، در مقایسه با رژیمهای درمانی روزانه کوتاهمدت ضدسل درمان شدند. تمامی رژیمهای درمانی میبایست حداقل در دو ماه نخست حاوی ریفامپیسین بوده باشند.
نویسندگان مرور بهطور مستقل از هم کارآزماییها را غربالگری و انتخاب کرده، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کرده، و دادهها را استخراج کردند. ما به دنبال توضیحات نویسندگان کارآزماییها بودیم. نسبت خطر (relative risk) را با 95% فواصل اطمینان آنها ترکیب کرده و در جایی که ناهمگونی (heterogeneity) قابلتوجهی وجود داشت، از یک مدل اثرات تصادفی (random-effects model) استفاده کردیم. کیفیت کلی شواهد را مطابق با رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی کردیم.
ما چهار کارآزمایی منتشرشده را میان سالهای 1996 و 2000 وارد کردیم که 563 کودک (465 کودک قابل ارزیابی) را در سنین پنج ماه تا 15 سال بهطور تصادفی به دریافت درمان متناوب دو بار در هفته در مقابل درمان روزانه ضدسل اختصاص دادند. دو کارآزمایی از هند، یکی از آفریقای جنوبی، و یکی از ترکیه بودند. همه کارآزماییها از ریفامپیسین و ایزونیازید (isoniazid)، سه کارآزمایی از پیرازینامید (pyrazinamide)، و یک کارآزمایی از استرپتومایسین (streptomycin) استفاده کردند. ترکیب دارویی، و مدت زمان درمانهای متناوب و روزانه میان کارآزماییها متفاوت بوده، و هیچ یک از کارآزماییها از ترکیبات دارویی و برنامههایی که در حال حاضر برای درمان TB دوران کودکی توصیه میشوند، استفاده نکردند. هیچ یک از کارآزماییها گزارش نکردند که کودکان مبتلا به HIV مثبت هم بودند.
در مقایسه رژیمهای درمانی ضدسل دو بار در هفته در مقابل روزانه، کارآزماییها تفاوتهایی را در تعداد بیماران درمانشده تشخیص ندادند، اما کارآزماییها کوچک بوده و رژیمهای مقایسهکننده استاندارد نبودند (چهار کارآزمایی، 465 کودک؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین ). کارآزماییها برای ارائه تخمینهایی برای مرگومیر (دو کارآزمایی، 213 شرکتکننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین )، عود بیماری (یک کارآزمایی، 214 شرکتکننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین ) و عوارض جانبی محدودکننده درمان (چهار کارآزمایی، 441 شرکتکننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین) ضعیف بودند و قدرت آماری کافی نداشتند.
پایبندی گزارششده به درمان، مشابه بود (87% در مقابل 84%؛ چهار کارآزمایی، 458 کودک، شواهد با کیفیت بسیار پائین ).
ما کارآزماییهایی را نیافتیم که رژیم درمانی کوتاهمدت ضدسل را که معمولا سه بار در هفته استفاده میشود با رژیم درمانی روزانه مقایسه کرده باشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.