ایمیل در بسیاری از بخش‌ها به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد و افراد زیادی در زندگی روزمره خود از آن استفاده می‌کنند. استفاده از ایمیل در بخش مراقبت سلامت هنوز چندان شایع نیست، اگرچه یکی از کاربردهای آن تماس بیماران/مراقبان و متخصصان مراقبت سلامت با یکدیگر است. در این مرور، به بررسی تاثیرات استفاده از ایمیل به این شکل بر بیماران، متخصصان مراقبت سلامت و مراکز خدمات سلامت پرداخته می‌شود. به دنبال کارآزمایی‌هایی بودیم که تاثیر استفاده از ایمیل را برای تماس بیماران/مراقبان و متخصصان مراقبت سلامت با یکدیگر بررسی کردند و در مجموع نه کارآزمایی را با 1733 شرکت‌کننده یافتیم.
هشت مورد از این کارآزمایی‌ها، ایمیل را در مقایسه با روش‌های استاندارد برقراری ارتباط بررسی کردند. در جایی که ایمیل با روش‌های استاندارد برقراری ارتباط مقایسه شد، متوجه شدیم که نمی‌توانیم به درستی تعیین کنیم که ایمیل چه تاثیری بر پیامدهای بیمار/مراقب دارد، زیرا داده‌های کافی در دسترس نبودند و نتایج مطالعات مختلف، متفاوت بودند. برای پیامدهای استفاده از خدمات سلامت، وضعیت یکسان بود، اما به نظر می‌رسید برخی از نتایج نشان می‌دهند که مداخله ایمیل ممکن است منجر به افزایش تعداد ایمیل‌ها و تماس‌های تلفنی دریافتی توسط متخصصان مراقبت سلامت می‌شود.
یکی از کارآزمایی‌ها، به بررسی تاثیر مشاوره از طریق ایمیل در مقایسه با مشاوره تلفنی پرداخت. ما متوجه شدیم که این کارآزمایی، صرفا پیامدهای بیمار را بررسی کرده و تفاوت‌های اندکی را میان گروه‌ها به دست آورد. در مواردی که تفاوت‌هایی وجود داشت، نتایج نشان دادند که مشاوره تلفنی نسبت به مشاوره از طریق ایمیل منجر به تغییرات بیشتری در سبک زندگی می‌شود.
هیچ‌یک از کارآزمایی‌ها نحوه تاثیر ایمیل را بر متخصصان مراقبت سلامت اندازه‌گیری نکردند و فقط یکی از آنها بررسی کرد که ایمیل می‌تواند باعث آسیب شود یا خیر. همه کارآزمایی‌ها به نحوی دارای سوگیری (bias) بودند و وقتی کیفیت همه نتایج را اندازه‌گیری کردیم، متوجه شدیم کیفیت پائین یا بسیار پائین دارند. بنابراین نتایج این مرور باید با احتیاط تفسیر شوند.
ماهیت نتایج به گونه‌ای است که نمی‌توانیم هیچ توصیه‌ای را برای بهترین استفاده از ایمیل در عملکرد بالینی ارایه دهیم. پژوهش‌های آینده باید تغییرات سریع فناوری را مدنظر قرار داده و هزینه‌های معرفی ایمیل، و تاثیر آن را بر منابع مراقبت سلامت بررسی کنند. گزارش‌های پژوهشی باید روش‌ها و یافته‌های خود را به‌طور واضح ارایه دهند و پژوهشگران علاقه‌مند به انجام پژوهش در این زمینه باید در توسعه ایده‌ها و عملی کردن آنها کمک کنند.
پایه شواهد به دلیل نتایج متغیر و داده‌های از دست رفته محدود است، و بنابراین نمی‌توان ارزیابی مطمئنی از تاثیر استفاده از ایمیل برای ارتباطات بالینی میان بیماران/مراقبان و متخصصان مراقبت سلامت انجام داد. نمی‌توان هیچ توصیه‌ای را برای عملکرد بالینی ارایه داد. پژوهش‌های آتی باید به‌طور ایده‌آل به موضوع داده‌های از دست رفته و نگرانی‌های روش‌شناسی (methodology) و با رعایت استانداردهای انتشار گزارش رسیدگی کنند. هنگام طراحی و انجام مطالعات آتی، باید ماهیت سریع در حال تغییر فناوری را نیز در نظر گرفت، همچنین موانع توسعه و اجرای کارآزمایی باید برطرف شوند. پیامدهای بالقوه مورد نظر برای پژوهش‌های آینده شامل مقرون‌به‌صرفه بودن و کاربرد منابع خدمات سلامت هستند.
ایمیل یک روش ارتباطی محبوب و پُرکاربرد است اما استفاده از آن در بخش مراقبت سلامت چندان رایج نیست. در حوزه مراقبت سلامت، استفاده از ایمیل برای ارتباط میان بیماران/مراقبان و متخصصان مراقبت سلامت با اهداف بالینی نشان داده شده است، اما تاثیرات استفاده از ایمیل به این شکل مشخص نیست. این مرور، به بررسی استفاده از ایمیل برای ارتباطات بالینی دوطرفه میان بیماران/مراقبان و متخصصان مراقبت سلامت می‌پردازد.
ارزیابی تاثیرات استفاده از ایمیل به منظور برقراری ارتباط متخصصان مراقبت سلامت و بیماران با یکدیگر، بر پیامدهای بیمار، عملکرد مراکز ارایه خدمات سلامت، کارآیی خدمات و قابلیت پذیرش آن.
بانک‌های اطلاعاتی زیر را جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی گروه مرور مصرف‌کنندگان و ارتباطات در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL، کتابخانه کاکرین، شماره 1، سال 2010)؛ MEDLINE (OvidSP) (1950 تا ژانویه 2010)؛ EMBASE (OvidSP) (1980 تا ژانویه 2010)؛ PsycINFO (OvidSP) (1967 تا ژانویه 2010)؛ CINAHL (EbscoHOST) (1982 تا فوریه 2010)، و ERIC (CSA) (1965 تا ژانویه 2010). منابع علمی خاکستری (grey literature) را جست‌وجو کردیم: مخازن تزها/پایان‌نامه‌ها، پایگاه‌های ثبت کارآزمایی و Google Scholar (در جولای 2010 جست‌وجو شدند). از روش‌های جست‌وجوی بیشتر استفاده کردیم: بررسی فهرست منابع، و تماس با نویسندگان.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده، کارآزمایی‌های شبه-تصادفی‌سازی شده، مطالعات کنترل‌شده قبل و بعد (controlled before and after studies; CBAs)، و مطالعات سری زمانی منقطع‌شده (interrupted time series) که مداخلاتی را بررسی کردند که در آنها به بیماران اجازه داده می‌شود در خصوص نگرانی‌های بالینی خود با متخصصان مراقبت سلامت از طریق ایمیل و در قالب‌های زیر ارتباط برقرار کنند: 1) ایمیل غیر ایمن (unsecured email)، 2) ایمیل ایمن (secure email)، یا 3) پیام‌رسانی تحت وب (web messaging). تمام متخصصان مراقبت سلامت، بیماران و مراقبان در تمام شرایط در نظر گرفته شدند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم به بررسی خطر سوگیری (bias) در مطالعات واردشده و استخراج داده‌ها پرداختند. برای کسب اطلاعات بیشتر، با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم. خطر سوگیری را بر اساس کتابچه راهنمای کاکرین برای مرورهای سیستماتیک مداخلات (Cochrane Handbook for Systematic Review of Interventions) ارزیابی کردیم. برای معیارهای پیوسته (continuous)، اندازه تاثیرگذاری (effect size) را در قالب تفاوت‌های میانگین (MD) گزارش می‌کنیم. برای معیارهای پیامد دو حالتی (dichotomous)، اندازه تاثیرگذاری را در قالب نسبت شانس و نسبت نرخ (rate ratio) ارایه می‌دهیم. در مواردی که محاسبه برآورد اثرگذاری (effect estimate) امکان‌پذیر نبود، مقادیر میانگین را برای هر دو گروه مداخله و کنترل، و تعداد کل شرکت‌کنندگان در هر گروه گزارش می‌کنیم. در مواردی که داده‌ها فقط به صورت مقادیر میانه (median) در دسترس باشند، به همان شکل ارایه می‌شوند. متاآنالیز داده‌ها امکان‌پذیر نبود.
تعداد نه کارآزمایی را با 1733 بیمار وارد این مرور کردیم؛ همه کارآزمایی‌ها دارای خطر سوگیری ارزیابی شدند. هفت مورد از آنها، کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده بودند؛ دو مورد نیز طراحی خوشه‌ای-تصادفی‌سازی (cluster-randomised) و کنترل‌شده داشتند. هشت مورد، ایمیل را در مقایسه با روش‌های استاندارد برقراری ارتباط بررسی کردند. یک مورد، دریافت مشاوره را از طریق ایمیل با دریافت مشاوره از طریق تلفن مقایسه کرد. وقتی ایمیل با روش‌های استاندارد مقایسه شد، برای اکثر پیامدهای بیمار/مراقب، ارزیابی دقیق تاثیر ایمیل امکان‌پذیر نبود. برای پیامدهای استفاده از خدمات سلامت، ارزیابی دقیق این موضوع امکان‌پذیر نبود که ایمیل تاثیری بر کاربرد منابع دارد یا خیر، اما برخی از نتایج نشان می‌دهند که مداخله ایمیل منجر به افزایش تعداد ایمیل‌ها و تماس‌های تلفنی توسط متخصصان مراقبت سلامت می‌شود. سه مطالعه، بروز انواعی از عوارض جانبی را گزارش کردند، اما مشخص نبود که این عارضه جانبی بر سلامت بیمار یا کیفیت مراقبت سلامت تاثیری داشت یا خیر. هنگامی که مشاوره از طریق ایمیل با مشاوره تلفنی مقایسه شد، فقط پیامدهای بیمار اندازه‌گیری شدند و برای اکثر معیارها هیچ تفاوتی میان گروه‌ها به دست نیامد. در مواردی که تفاوت‌هایی وجود داشت، نتایج نشان دادند که مشاوره تلفنی منجر به تغییرات بیشتری در عوامل اصلاح سبک زندگی نسبت به مشاوره از طریق ایمیل می‌شود. در مورد یک پیامد مرتبط با آسیب، هیچ تفاوتی میان گروه‌های مشاوره با ایمیل و مشاوره تلفنی دیده نشد. در هیچ یک از مقایسه‌ها، هیچ پیامد اولیه مرتبطی با متخصصان مراقبت سلامت به دست نیامد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.