خونریزی زیر عنکبوتیه (subarachnoid hemorrhage) یک علت غیرمعمول سکته مغزی است که اغلب در سنین جوانی رخ می‌دهد، و بار (burden) نسبتا زیادی را از مرگ‌ومیر زودرس ایجاد می‌کند. نقص عصبی ایسکمیک تاخیری (delayed ischemic neurological deficit; DIND)، وضعیتی که در آن شرایط بیمار بدتر می‌شود، مدت‌هاست که به عنوان علت اصلی بالقوه قابل درمان مرگ‌ومیر و ناتوانی در بیماران مبتلا به خونریزی زیر عنکبوتیه شناخته شده است. اندوتلین (endothelin) یک عامل طولانی‌اثر است که باعث انقباض عروق خونی شده که در علت DIND نقش دارد. داروهایی که این تاثیر را معکوس می‌کنند (آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین، ETA) به عنوان یک درمان امیدوارکننده برای خونریزی زیر عنکبوتیه معرفی شده‌اند. این مرور از چهار کارآزمایی، که شامل 2024 شرکت‌کننده بودند، نشان داد که ETAها خطر بروز DIND را کاهش دادند اما پیامدها بالینی را بهبود نبخشیدند، و عوارض جانبی بالقوه جدی را مانند فشار خون پائین و عفونت قفسه سینه بر جای گذاشتند. شواهد کافی برای نتیجه‌گیری در مورد این موضوع که ETAها در SAH مفید هستند یا خیر، وجود ندارد.
به نظر می‌رسد که ETAها، DIND و وازواسپاسم آنژیوگرافی را کاهش می‌دهند، اما عوارض جانبی وجود داشت و تاثیر آن بر پیامد بالینی نامشخص است. انجام RCTهای بیشتر با طراحی خوب مورد نیاز است.
خونریزی زیر عنکبوتیه (subarachnoid hemorrhage; SAH) یک وضعیت جدی و بالقوه تهدید کننده زندگی است که در آن خون از عروق خونی سطح مغز نشت می‌کند. نقص عصبی ایسکمیک تاخیری (delayed ischemic neurological deficit; DIND) و ویژگی مربوط به وازواسپاسم، که در آن بیماران دچار بدتر شدن تاخیری علائم می‌شوند، مدت‌هاست که به عنوان اصلی‌ترین علت بالقوه قابل درمان مرگ‌ومیر و ناتوانی در بیماران مبتلا به SAH شناخته شده است. اندوتلین (endothelin) یک تنگ‌کننده عروقی درون‌زای قوی و طولانی‌اثر است که در پاتوژنز DIND نقش دارد. بنابراین، آنتاگونیست‌های گیرنده اندوتلین (endothelin receptor antagonists; ETAs) به عنوان یک گزینه درمانی امیدوارکننده برای وازواسپاسم مغزی ناشی از SAH معرفی شده‌اند.
ارزیابی اثربخشی و تحمل‌پذیری ETAها در درمان SAH.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه سکته مغزی (stroke) در کاکرین (آخرین جست‌وجو در دسامبر 2011)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL) ( کتابخانه کاکرین ، شماره 11؛ 2011)؛ MEDLINE (1950 تا دسامبر 2011)؛ EMBASE (1946 تا دسامبر 2011)؛ و بانک اطلاعاتی بیومدیکال چینی (1978 تا دسامبر 2011) را جست‌وجو کردیم. در تلاش برای شناسایی کارآزمایی‌های منتشرشده، منتشرنشده و در حال انجام بیشتر، دیگر بانک‌های اطلاعاتی چینی، پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام، Google Scholar و Medical Matrix را جست‌وجو کرده، مجلات را به صورت دستی جست‌وجو کرده، فهرست منابع را بررسی کرده، و با محققان و شرکت‌های داروسازی تماس گرفتیم.
ما فقط کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که یک ETA را با دارونما (placebo) برای درمان SAH در بیماران بزرگسالی (18 سال یا بالاتر) مقایسه کردند که معیارهای تشخیصی SAH را بر اساس نشانه‌های بالینی داشتند، و با نتایج اسکن توموگرافی کامپیوتری یا آنژیوگرافی تایید شدند. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم RCTها را طبق معیارهای ورود و خروج انتخاب کردند. موارد اختلاف‌نظر را با مشورت با نویسنده سوم مطالعه برطرف کردیم.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مقالات مرتبط را انتخاب کرده و واجد شرایط بودن آنها را بر اساس معیارهای ورود و خروج ارزیابی کردند. موارد اختلاف‌نظر را با مشورت با نویسنده سوم مطالعه برطرف کردیم. از مدل اثرات تصادفی (random-effects model) استفاده کرده و نتایج را در قالب خطر نسبی (RR) برای پیامدهای دو حالتی (dichotomous outcome) و تفاوت میانگین (MD) برای پیامدهای پیوسته (continuous outcome) با 95% فاصله اطمینان (CI) بیان کردیم.
چهار RCT را با 2024 شرکت‌کننده وارد کردیم که ETAها را با دارونما برای درمان SAH مقایسه کردند. همه RCTها، مطالعات چند مرکزی و دوسو کور (double-blind) با خطر پائین سوگیری (bias) بودند. ETAها بروز DIND (RR: 0.80؛ 95% CI؛ 0.67 تا 0.95) و وازواسپاسم آنژیوگرافی (RR: 0.62؛ 95% CI؛ 0.52 تا 0.72) را کاهش دادند، اما بروز پیامدهای نامطلوب (RR: 0.87؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.02) یا مرگ‌ومیر (RR: 1.05؛ 95% CI؛ 0.77 تا 1.45) را کم نکردند. ETAها بروز هیپوتانسیون (RR: 2.53؛ 95% CI؛ 1.77 تا 3.62) و پنومونی (RR: 1.56؛ 95% CI؛ 1.23 تا 1.97) را افزایش دادند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.