این خلاصه از مرور کاکرین آنچه را که از پژوهش در مورد عوارض جانبی بیولوژیک‌های مورد استفاده برای بسیاری از بیماری‌ها از جمله آرتریت التهابی و دیگر وضعیت‌های التهابی، سرطان و شرایط عصبی می‌دانیم، ارائه می‌کند. مطالعات مربوط به HIV/AIDS را لحاظ نکردیم. نه عامل بیولوژیکی بررسی شده عبارتند از: آباتاسپت (abatacept) ( ® Orencia)، آدالیموماب (adalimumab) ( ® Humira)، آناکینرا (anakinra) ( ® Kineret)؛ سرتولیزوماب پگول (certolizumab pegol) ( ® Cimzia)، اتانرسپت (etanercept) ( ® Enbrel)، گلیموماب (golimumab) ( ® Simponi)؛ اینفلیکسیماب (infliximab) ( ® Remicade)، ریتوکسیماب (rituximab) (Rituxan یا ® Mabthera) و توسیلیزوماب (tocilizumab) ( ® Actmera).
این مرور نشان می‌دهد افرادی که از این بیولوژیک‌ها استفاده می‌کنند، در کوتاهمدت:
- احتمالا نسبت به افرادی که دارونما (placebo) (داروی تقلبی) مصرف می‌کنند، اندکی بیشتر احتمال دارد که دچار عفونت‌های جدی یا سل شوند؛
- احتمالا نسبت به افرادی که دارونما مصرف می‌کنند، احتمال بروز عوارض جانبی یا ترک مطالعه به دلیل عوارض جانبی در آنها کمی بیشتر است؛
- احتمالا نسبت به افرادی که دارونما مصرف می‌کنند، دچار عوارض جانبی جدی‌تر* (به غیر از عفونت‌های جدی)، سرطان یا نارسایی احتقانی قلب نمی‌شوند.
(*عوارض جانبی جدی عبارتند از عوارض جانبی تهدید کننده زندگی که می‌توانند منجر به مرگ‌ومیر یا بستری شدن در بیمارستان و ناتوانی یا آسیب دائمی شوند).
اطلاعات دقیقی در مورد دیگر عوارض و عوارض جانبی احتمالی از جمله عوارض جانبی نادر یا طولانی‌مدت نداریم.
بیولوژیک‌ها چه هستند؟
بیولوژیک‌ها، گروهی از داروها هستند که سیستم ایمنی را سرکوب کرده و التهاب را کاهش می‌دهند، به طوری که سرکوب سیستم ایمنی می‌تواند مبارزه با عفونت‌ها را کمی سخت‌تر کند.
بهترین تخمین از آنچه برای افرادی که در کوتاهمدت (محدوده: 1 تا 63 ماه) عامل بیولوژیکی مصرف می‌کنند، رخ می‌دهد
عوارض جانبی جدی
از میان افرادی که هر نوع داروی بیولوژیکی را مصرف کردند، 127 نفر از هر 1,000 نفر در مقایسه با 118 نفر از هر 1,000 نفر با دارونما دچار عوارض جانبی جدی شدند (1% آسیب مطلق).
تمامی عوارض جانبی گزارش‌شده
از میان افرادی که هر نوع داروی بیولوژیکی را مصرف کردند، 770 نفر از هر 1,000 نفر در مقایسه با 724 نفر از هر 1,000 نفر با دارونما دچار عوارض جانبی شدند (5% آسیب مطلق).
خروج از مطالعه به دلیل عوارض جانبی
از میان افرادی که هر نوع داروی بیولوژیکی را مصرف کردند، 137 نفر از هر 1,000 نفر در مقایسه با 98 نفر از هر 1,000 نفر با دارونما به دلیل عوارض جانبی از مطالعه خارج شدند (4% آسیب مطلق).
عفونت‌های جدی
از میان افرادی که هر نوع داروی بیولوژیکی را مصرف کردند، 35 نفر از هر 1000 نفر در مقایسه با 26 نفر از هر 1000 نفر با دارونما دچار عفونت‌های جدی شدند (1% آسیب مطلق).
بیماری سل
از میان افرادی که هر نوع داروی بیولوژیکی را مصرف کردند، 20 نفر از هر 10,000 نفر در مقایسه با 4 نفر از هر 10,000 نفر با دارونما دچار بیماری سل شدند (0.16% آسیب مطلق). با این حال، موارد ابتلا به سل زیاد نبود، بنابراین اطمینان ما به این نتیجه در سطح پائین است.
لنفوم (سرطان خون)
در بازه زمانی کوتاه این کارآزمایی‌ها، ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در تعداد افرادی وجود داشته باشد که حین مصرف هر نوع عامل بیولوژیکی دچار سرطان شدند، در مقایسه با افرادی که دارونما مصرف کردند. با این حال، موارد سرطان زیاد نبود، بنابراین اطمینان ما به این نتیجه در سطح پائین است.
نارسایی احتقانی قلب
ممکن است در تعداد افرادی که با مصرف هر گونه عامل بیولوژیکی دچار نارسایی قلبی شدند، در مقایسه با افرادی که دارونما دریافت کردند، تفاوتی اندک یا عدم تفاوت وجود داشته باشد. با این حال، موارد زیادی از ابتلا به نارسایی احتقانی قلب گزارش نشد، بنابراین اعتماد ما به این نتیجه پائین است.
به‌طور کلی، در کوتاهمدت بیولوژیک‌ها با نرخ‌های بالاتر بروز عفونت‌های جدی، فعال‌سازی مجدد TB؛ AEهای کلی و خروج از مطالعه به دلیل AEها همراه بودند، این نرخ‌ها دارای اهمیت آماری بودند. عفونت‌های جدی شامل عفونت‌های فرصت‌طلبانه (opportunistic)، هم‌چنین عفونت‌های باکتریایی در اکثر مطالعات، می‌شدند. برخی از عوامل بیولوژیکی ارتباط آماری بالاتری با پیامدهای نامطلوب خاص در مقایسه با کنترل کننده داشتند، اما هیچ سازگاری بین پیامدها وجود نداشت، بنابراین در تفسیر این نتایج احتیاط لازم است.
برای بررسی بی‌خطری طولانی‌مدت بیولوژیک‌ها، انجام پژوهش‌های بیشتری لازم است و نیاز فوری به گزارش‌های بی‌خطری مقایسه‌ای در مورد بیولوژیک‌های مختلف وجود دارد؛ ترجیحا بدون دخالت صنعت. پایگاه‌های ثبت ملی و بین‌المللی و انواع دیگر بانک‌های اطلاعاتی بزرگ، منابع مرتبطی برای ارائه شواهد تکمیلی در مورد بی‌خطری کوتاهمدت و طولانی‌‌مدت‌تر بیولوژیک‌ها هستند.
عوامل بیولوژیکی برای درمان آرتریت روماتوئید و بسیاری از بیماری‌های دیگر استفاده می‌شوند. در حالی که اثربخشی عوامل بیولوژیکی ثابت شده، در مورد عوارض جانبی این درمان عدم قطعیت وجود دارد. از آنجا که بروز خطرات مهمی مانند لنفوم، عفونت‌های جدی و فعال‌سازی مجدد سل (tuberculosis; TB) ممکن است با بیولوژیک‌ها شایع‌تر باشند، اما به تعداد کمی در موارد مختلف رخ می‌دهند، ما قصد داشتیم نتایج حاصل از عوامل بیولوژیکی مورد استفاده را در بسیاری از شرایط ترکیب کنیم تا تخمین‌هایی را از خطر به دست آوریم.
مقایسه عوارض جانبی بالقوه مهار کننده فاکتور نکروز دهنده تومور (آدالیموماب (adalimumab)، سرتولیزوماب (certolizumab)، اتانرسپت (etanercept)، گلیموماب (golimumab)، اینفلیکسیماب (infliximab))، آنتاگونیست اینترلوکین (interleukin; IL)-1 (آناکینرا (anakinra)، آنتاگونیست IL-6 (توسیلیزوماب (tocilizumab))؛ درمان آنتی-CD28 (آباتاسپت (abatacept))، و ضد سلول B (ریتوکسیماب (rituximab)) در بیماران مبتلا به هر بیماری به جز بیماری نقص ایمنی انسانی (HIV/AIDS).
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و کارآزمایی‌های بالینی کنترل شده (controlled clinical trials; CCTs) و مطالعات گسترده برچسب-باز (open-label extension; OLE) برای گنجاندن در نظر گرفته شدند که یکی از نه داروی بیولوژیکی را برای استفاده در هر اندیکاسیون (به استثنای HIV/AIDS) مورد مطالعه قرار داده و پیامدهای جانبی از پیش مشخص شده (عوارض جانبی جدی (SAEs)، خروج از مطالعه به دلیل عوارض جانبی (AEs)؛ AEهای کلی، عفونت‌های جدی؛ AEهای خاص، یعنی فعال‌سازی مجدد سل (TB)، لنفوم و نارسایی احتقانی قلب) را گزارش کردند. کتابخانه کاکرین ، MEDLINE، و EMBASE را جست‌وجو کردیم (تا ژانویه 2010). شناسایی نتایج جست‌وجو و استخراج داده به صورت مستقل و در دو نسخه انجام شدند. برای متاآنالیز شبکه (network meta-analysis)، هر دو مدل بیزین مقایسه درمانی مخلوط (Bayesian mixed-treatment comparison) و مدل‌های ترکیبی خطی جنرالیزه مبتنی بر بازو را انجام دادیم.
تعداد 160 RCT را با 48,676 شرکت‌کننده و 46 مطالعه گسترده را با 11,954 شرکت‌کننده وارد کردیم. میانه (median) دوره انجام RCTها شش ماه و برای OLEها 13 ماه بود. داده‌ها برای فعال‌سازی مجدد TB، لنفوم، و نارسایی احتقانی قلب محدود بودند. استفاده از دوز استاندارد بیولوژیک‌ها در مقایسه با گروه کنترل، با نرخ بالاتری از بروز AEهای کلی (نسبت شانس (OR): 1.28؛ 95% فاصله معتبر (CI): 1.09 تا 1.50؛ تعداد افراد مورد نیاز برای درمان تا بروز آسیب (number needed to treat to harm; NNTH): 22؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 14 تا 60)، خروج از مطالعه به دلیل AEها (OR: 1.47؛ 95% CI؛ 1.20 تا 1.86؛ NNTH = 26؛ 95% CI؛ 15 تا 58)، بروز عفونت‌های جدی (OR: 1.37؛ 95% CI؛ 1.04 تا 1.82؛ NNTH = 108؛ 95% CI؛ 50 تا 989) و فعال‌سازی مجدد TB (OR: 4.68؛ 95% CI؛ 1.18 تا 18.60؛ NNTH = 681؛ 95% CI؛ 143 تا 14706) همراه بودند که از اهمیت آماری برخوردار بودند.
تفاوت میان درمان‌های بیولوژیک و کنترل از لحاظ نرخ بروز SAEها، لنفوم و نارسایی احتقانی قلب از اهمیت آماری برخوردار نبود.
سرتولیزوماب پگول (OR: 4.75؛ 95% CI؛ 1.52 تا 18.65؛ NNTH = 12؛ 95% CI؛ 4 تا 79) و آناکینرا (OR: 4.05؛ 95% CI؛ 1.22 تا 16.84؛ NNTH = 14؛ 95% CI؛ 4 تا 181) با خطر بالاتر بروز عفونت‌های جدی در مقایسه با درمان کنترل همراه بودند که از اهمیت آماری برخوردار بود. سرتولیزوماب در مقایسه با کنترل، با خطر بالاتر بروز SAEها همراه بود که اهمیت آماری داشت (همانطور که در مطالعات وارد شده تعریف شد: OR: 1.57؛ 95% CI؛ 1.06 تا 2.32؛ NNTH = 18؛ 95% CI؛ 9 تا 162). اینفلیکسیماب در مقایسه با درمان کنترل با خطر بالاتر بروز AEهای کلی (OR: 1.55؛ 95% CI؛ 1.01 تا 2.35؛ NNTH = 13؛ 95% CI؛ 8 تا 505) و خروج از مطالعه به دلیل AEها (OR: 2.34؛ 95% CI؛ 1.40 تا 4.14؛ NNTH = 10؛ 95% CI؛ 5 تا 30) همراه بود، این میزان خطر اهمیت آماری داشت.
تعداد کلی برای مقایسه غیر مستقیم نسبتا کوچک بودند. مقایسه‌های غیر مستقیم نشان دادند که سرتولیزوماب پگول در مقایسه با آباتاسپت، آدالیموماب، اتانرسپت، گلیموماب و ریتوکسیماب با شانس بالاتر بروز عفونت‌های جدی همراه بود که این میزان شانس دارای اهمیت آماری بود؛ و آناکینرا بیشتر از ریتوکسیماب با عفونت‌های جدی مرتبط بود که این نیز اهمیت آماری داشت. سرتولیزوماب پگول در مقایسه با آدالیموماب و آباتاسپت با شانس بالاتر بروز SAEها همراه بود که اهمیت آماری داشت. در مقایسه‌های غیر مستقیم، هیچ تفاوتی با اهمیت آماری میان بیولوژیک‌ها از نظر AEهای کلی یا موارد خروج از مطالعه به دلیل AEها مشاهده نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.