پانکراتیت مزمن (chronic pancreatitis) التهاب مداوم پانکراس است که در دراز مدت می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به همراه داشته باشد. علل اصلی بروز پانکراتیت مزمن شامل علل ژنتیکی، سمیّت با الکل و دیگر شرایطی است که ممکن است به پانکراس آسیب برساند یا آن را مسدود کند. این التهاب می‌تواند باعث دردی شود که اغلب شدید است و بیماران را از نظر اجتماعی منزوی کرده و قادر به انجام وظایف خود نباشند. متاسفانه، گزینه‌های درمانی نادر بوده و اغلب به تجویز داروهای تسکینی قوی شبیه مورفین نیاز است. استفاده از داروهای جایگزین بدون عوارض جانبی مرتبط با داروهای شبه مورفین ممکن است برای بیماران مزیت داشته باشد. این مرور شواهد حاصل از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده را در مورد تاثیرات آنتی‌اکسیدان‌ها در پانکراتیت مزمن خلاصه می‌کند. آنتی‌اکسیدان‌ها موادی هستند که از بروز آسیب سلولی ناشی از محصولات سمّی حاصل از متابولیسم اکسیژن در بدن پیشگیری می‌کنند. سطح این محصولات در پانکراتیت مزمن افزایش می‌یابد. آنتی‌اکسیدان‌ها گروه بزرگی هستند که حاوی بسیاری از محصولات طبیعی و مصنوعی است. به عنوان مثال می‌توان به ویتامین C، ویتامین E، فلاونوئیدها (موجود در چای و کاکائو) و بسیاری از داروهای تخصصی اشاره کرد. تعداد 12 کارآزمایی تصادفی‌سازی شده را در مورد این موضوع پیدا کردیم. کیفیت این کارآزمایی‌ها متفاوت بود و بسیاری از آنها حجم نمونه کوچک و نرخ بالای ترک بیماران را از گروه درمانی خود داشتند. شواهد نشان می‌دهد که آنتی‌اکسیدان‌ها ممکن است سطح درد را در بیماران مبتلا به پانکراتیت مزمن کاهش دهند، اما میزان کاهش درد گزارش شده، اندک بود. مشخص نیست این کاهش اندک واقعا تاثیری بر شکایات بیماران داشته یا خیر. با توجه به مشکلات روش‌شناسی (methodology) این کارآزمایی‌ها، نمی‌توان به‌طور قطع نتیجه‌گیری کرد. استفاده از آنتی‌اکسیدان‌ها در حدود 16% از شرکت‌کنندگان مطالعه عوارض جانبی ایجاد کرده است. بیشتر عوارض جانبی خفیف بودند، مانند سردرد، تهوع و یبوست. با این حال، شرکت‌کنندگانی که دچار این عوارض جانبی شدند، تمایل به توقف استفاده از داروهای آنتی‌اکسیدان داشتند. دیگر پیامدهای مهم برای تصمیم‌گیری مانند استفاده از آنالژزیک‌ها، نرخ تشدید پانکراتیت و کیفیت زندگی به خوبی گزارش نشدند. بنابراین، نتوانستیم در مورد این پیامدها نتیجه‌گیری کنیم.
شواهد فعلی نشان می‌دهد که مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند درد را در بیماران مبتلا به پانکراتیت مزمن اندکی کاهش دهند. ارتباط بالینی این کاهش کوچک نامطمئن است و شواهد بیشتری مورد نیاز است. بروز عوارض جانبی در یکی از شش بیمار ممکن است استفاده از آنتی‌اکسیدان‌ها را متوقف کند. تاثیر آنتی‌اکسیدان‌ها بر دیگر معیارهای پیامد، مانند استفاده از آنالژزیک‌ها، تشدید پانکراتیت و کیفیت زندگی نامطمئن است زیرا داده‌های قابل اعتمادی در دسترس نیستند.
کاهش مصرف و جذب آنتی‌اکسیدان‌ها به دلیل درد و سوء جذب از دلایل احتمالی سطوح پائین آنتی‌اکسیدان مشاهده شده در بیماران مبتلا به پانکراتیت مزمن (chronic pancreatitis; CP) است. بهبود وضعیت آنتی‌اکسیدان‌ها ممکن است در کُند کردن سرعت پیشرفت بیماری و کاهش درد در CP موثر باشد.
ارزیابی مزایا و آسیب‌های ناشی از مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها در درمان درد در بیماران مبتلا به CP.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ MEDLINE؛ EMBASE و نمايه‌نامه استنادی مقالات کنفرانس‌ها را از ابتدا تا اکتبر 2012 جست‌وجو کردیم. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به انتخاب کارآزمایی‌ها پرداختند.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که تاثیر آنتی‌اکسیدان‌ها را در درمان درد در CP ارزیابی کردند. همه کارآزمایی‌های مرتبط، صرف نظر از کورسازی (blinding)، تعداد شرکت‌کنندگانی که به‌طور تصادفی اختصاص داده شدند و زبان مقاله، گنجانده شدند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج کردند. خطر سوگیری (bias) در کارآزمایی‌های وارد شده ارزیابی شد. از نویسندگان مطالعه برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد داده‌های ازدست‌رفته درخواست شد.
دوازده RCT با مجموع 585 شرکت‌کننده وارد مرور شدند. شش کارآزمایی، مطالعات دوسو کور (double-blind) و کنترل شده با دارونما (placebo) بودند و شش کارآزمایی دیگر از متدولوژی (methodology) کمتر کافی برخوردار بودند. اکثر کارآزمایی‌ها کوچک بوده و نرخ بالای ترک مطالعه را نشان دادند. یازده مورد از 12 کارآزمایی وارد شده تاثیرات مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها را بر تسکین درد مزمن شکمی در پانکراتیت مزمن توصیف کردند. سطح درد در مقیاس آنالوگ بصری (VAS، مقیاس 0 تا 10 امتیازی) پس از یک تا شش ماه در گروه آنتی‌اکسیدان کمتر از گروه کنترل بود (تفاوت میانگین (MD): 0.33-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.64- تا 0.02-، P value: 0.04، شواهد با کیفیت متوسط). تفاوت در تعداد شرکت‌کنندگانی که از درد رهایی یافتند، از اهمیت آماری برخوردار نبود (خطر نسبی (RR): 1.73؛ 95% CI؛ 0.95 تا 3.15، مقدار P معادل 0.07، شواهد با کیفیت پائین). عوارض جانبی بیشتری در گروه آنتی‌اکسیدان، هم در کارآزمایی‌های موازی (RR: 4.43؛ 95% CI؛ 1.60 تا 12.29؛ P value: 0.0004، شواهد با کیفیت متوسط) و هم در کارآزمایی‌های متقاطع (cross-over) (RR: 5.80؛ 95% CI؛ 1.56 تا 21.53، P value: 0.0009، شواهد با کیفیت متوسط)، مشاهده شد. عوارض جانبی در 16% از شرکت‌کنندگان رخ داد که عمدتا خفیف بودند (مانند سردرد، شکایات گوارشی)، اما برای متوقف کردن مصرف آنتی‌اکسیدان کافی بودند. دیگر پیامدهای مهم مانند استفاده از آنالژزیک‌ها، تشدید پانکراتیت و کیفیت زندگی به ندرت گزارش شدند. یک کارآزمایی از سال 1991 تاثیرات مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها را بر درد حاد حین تشدید پانکراتیت مزمن ارزیابی کرد و نشان داد که تسکین درد در نسبت بسیار بالاتری از شرکت‌کنندگان در گروه آنتی‌اکسیدان به دست آمد. این کارآزمایی بیش از 25 سال پیش انجام شد و از آن زمان تاکنون تکرار نشده است. بنابراین، پیش از اتخاذ نتیجه‌گیری‌های قابل اعتماد، انجام کارآزمایی‌های بیشتری مورد نیاز است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.