بیماری کبد چرب یک بیماری بالقوه برگشتپذیر است که در آن چربی درون سلولهای کبد تجمع مییابد. این وضعیت ممکن است باعث شود کبد دیگر نتواند به درستی کار کند؛ به آن، بیماری کبدی مرحله نهایی (end-stage liver disease) نامیده میشود. این مرور سیستماتیک، تاثیرات و بیخطری داروهای گیاهی (گیاهان تکی، داروهای گیاهی با نام تجاری، و فرمولاهای تجویز شده) را در درمان بیماری کبد چرب ارزیابی کرد.
تعداد 77 کارآزمایی بالینی تصادفیسازی شده را در این مرور وارد کردیم که 75 داروی گیاهی را تست کردند. به دلیل تعداد کم افراد حاضر در کارآزماییها، همه کارآزماییها دارای خطر بالای خطاهای سیستماتیک (یعنی سوگیری یا خطر تخمین بیشازحد مزایا و تخمین بیشازحد آسیبها)، همچنین خطر بالای خطاهای تصادفی (یعنی بازی شانس) بودند. داروهای گیاهی تست شده در کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی شده شامل محصولات تک گیاهی (Gynostemma pentaphyllum؛ Panax notoginseng، و Prunus armeniaca)، داروهای گیاهی انحصاری موجود در بازار، و فرمولاهای ترکیبی تجویز شده توسط پزشکان بودند. شایعترین گیاهان مورد استفاده به عنوان ماده تشکیل دهنده محصولات مختلف عبارت بودند از Crataegus pinnatifida؛ Salvia miltiorrhiza؛ Alisma orientalis؛ Bupleurum chinense؛ Cassia obtusifolia؛ Astragalus membranaceous، و Rheum palmatum. از آنجا که در کارآزماییها از طیف وسیعی از گیاهان مختلف استفاده شد، نتوانستیم نتایج آنها را ترکیب کنیم. نتوانستیم در مورد استفاده از داروهای گیاهی برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب نتیجهگیری کنیم زیرا هیچ یک از کارآزماییها نتایجی را در مورد مرگومیر، بیماریهای مرتبط با کبد، کیفیت زندگی، یا هزینهها گزارش نکردند. تعدادی از کارآزماییها تاثیرات مثبت داروهای گیاهی را در مقایسه با مداخلات کنترل بر فعالیت آنزیمها (پروتئینهایی که باعث واکنشهای شیمیایی در بدن میشوند؛ به عنوان مثال، آسپارتات آمینوترانسفراز سرم، آلانین آمینوترانسفراز، گلوتامیل ترانسفراز، آلکالن فسفاتازها)، یافتههای اسکن اولتراسوند، و یافتههای اسکن توموگرافی کامپیوتری، نشان دادند. عوارض جانبی جدی برای داروهای گیاهی گزارش نشدند.
با این حال، متدولوژی (methodology) کارآزماییها دارای خطر بالای خطاهای سیستماتیک (سوگیری (bias)) بود. علاوه بر این، گیاهان مجزا به ندرت مورد تست مجدد قرار گرفته و همه کارآزماییها افراد نسبتا کمی داشتند، که خطر خطاهای تصادفی (بازی شانس) را افزایش میدهد. بنابراین، یافتهها قطعی نیستند و برای تعیین مزایا و آسیبهای داروهای گیاهی برای بیماری کبد چرب، به انجام کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی شده دقیقی نیاز است.
به نظر میرسد برخی از داروهای گیاهی تاثیرات مثبتی بر آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز، اولتراسوند و توموگرافی کامپیوتری داشته باشند. تفاوت معنیداری را از لحاظ عوارض جانبی بین گروه داروهای گیاهی و گروه کنترل پیدا نکردیم. به دلیل خطر بالای سوگیری در کارآزماییهای وارد شده و تعداد محدود کارآزماییهایی که داروهای گیاهی مجزا را تست کردند، یافتهها قطعی نیستند. بر این اساس، خطر خطاهای تصادفی نیز بالا است.
بیماری کبد چرب یک وضعیت بالقوه برگشتپذیر است که ممکن است منجر به بیماری کبدی مرحله نهایی (end-stage liver disease) شود. از آنجا که داروهای گیاهی مانند Crataegus pinnatifida و Salvia miltiorrhiza بهطور فزایندهای در مدیریت بیماری کبد چرب مورد استفاده قرار گرفتهاند، انجام یک مرور سیستماتیک در مورد نقش داروهای گیاهی برای درمان بیماری کبد چرب مورد نیاز است.
ارزیابی تاثیرات مفید و مضر مصرف داروهای گیاهی در افراد مبتلا به بیماری کبد چرب الکلی یا غیر الکلی.
پایگاه ثبت کارآزماییهای کنترل شده گروه هپاتو-بیلیاری در کاکرین؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (شماره 3؛ 2012)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ و Science Citation Index Expanded را در 1 مارچ 2012 جستوجو کردیم. همچنین بانک اطلاعاتی زیستپزشکی چین (Chinese BioMedical Database)؛ Traditional Chinese Medical Literature Analysis and Retrieval System؛ زیرساختهای دانش ملی چین (China National Knowledge Infrastructure)؛ Chinese VIP Information؛ Chinese Academic Conference Papers Database و Chinese Dissertation Database، و Allied and Complementary Medicine Database را تا 2 مارچ 2012 جستوجو کردیم.
کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی شدهای را وارد کردیم که داروهای گیاهی را با دارونما (placebo)، عدم درمان، مداخله دارویی، یا مداخله غیر دارویی مانند رژیم غذایی یا سبک زندگی، یا مداخلات غربی (Western) در شرکتکنندگان مبتلا به بیماری کبد چرب مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم دادهها را استخراج کردند. از ابزار «خطر سوگیری (bias)» برای ارزیابی خطر سوگیری در کارآزماییهای وارد شده استفاده کردیم. حوزههای زیر را ارزیابی کردیم: تولید تصادفی توالی (random sequence generation)، پنهانسازی تخصیص (allocation concealment)، کورسازی (blinding)، دادههای ناقص برای پیامد، گزارشدهی انتخابی پیامد (selective outcome reporting)، و دیگر منابع سوگیری. تخمین اثرگذاری مداخله را در قالب خطرات نسبی (RR) با 95% فواصل اطمینان (CI) یا تفاوتهای میانگین (MD) با 95% CI، بسته به متغیرهای معیارهای پیامد، ارائه دادیم.
تعداد 77 کارآزمایی بالینی تصادفیسازی شده را وارد کردیم که شامل 6753 شرکتکننده مبتلا به بیماری کبد چرب بودند. خطرات سوگیری (که در آنها مزایا بیش از حد انتظار و آسیبها کمتر از حد انتظار برآورد شدند) در تمام کارآزماییها در سطح بالا قرار داشت. میانگین حجم نمونه 88 شرکتکننده (بین 40 و 200 شرکتکننده متغیر بود) در هر کارآزمایی بود. هفتاد و پنج نوع از محصولات دارویی گیاهی مختلف تست شدند. این داروهای گیاهی در کارآزماییهای تصادفیسازی شده شامل محصولات تک گیاهی (Gynostemma pentaphyllum؛ Panax notoginseng و Prunus armeniaca)، داروهای گیاهی انحصاری موجود در بازار، و فرمولاهای ترکیبی تجویز شده توسط پزشکان بودند. شایعترین گیاهان مورد استفاده عبارت بودند از Crataegus pinnatifida؛ Salvia miltiorrhiza؛ Alisma orientalis؛ Bupleurum chinense؛ Cassia obtusifolia؛ Astragalus membranaceous و Rheum palmatum. هیچ یک از کارآزماییها مرگومیر، موربیدیتی کبدی، کیفیت زندگی یا هزینهها را گزارش نکردند. تعداد زیادی از کارآزماییها تاثیرات مثبتی را بر پیامدهای جایگزین احتمالی مانند آسپارتات آمینوترانسفراز سرم، آلانین آمینوترانسفراز، گلوتامیل ترانسفراز، آلکالن فسفاتازها، اولتراسوند و اسکن توموگرافی کامپیوتری گزارش کردند. بیست و هفت کارآزمایی عوارض جانبی را گزارش کرده و به تفاوت معنیداری بین داروهای گیاهی در برابر کنترل اشاره نکردند. با این حال، خطر سوگیری در کارآزماییهای وارد شده در سطح بالا بود.
پیامدها عبارت بودند از یافتههای اولتراسوند در 22 کارآزمایی، یافتههای توموگرافی کامپیوتری کبد در هشت کارآزمایی، سطوح آسپارتات آمینوترانسفراز در 64 کارآزمایی، فعالیت آلانین آمینوترانسفراز در 77 کارآزمایی و فعالیت گلوتامیل ترانسفراز در 44 کارآزمایی. شش داروی گیاهی، تاثیرات سودمندی را با اهمیت آماری بر اولتراسوند، چهار دارو بر توموگرافی کامپیوتری کبد، 42 دارو بر فعالیت آسپارتات آمینوترانسفراز، 49 دارو بر فعالیت آلانین آمینوترانسفراز، سه دارو بر فعالیت آلکالن فسفاتازها و 32 دارو بر فعالیت گلوتامیل ترانسفراز در مقایسه با مداخلات کنترل نشان دادند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.