موضوع چیست؟
این مرور کاکرین بررسی کرد که ماساژ، رفلکسولوژی و دیگر درمان‌های دستی به کاهش درد و بهبود تجربیات زایمان در زنان کمک خواهند کرد. تمام کارآزمایی‌های مرتبط را جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل کردیم تا به این پرسش پاسخ دهیم (تاریخ جست‌وجو: 30 جون 2017).
چرا این موضوع مهم است؟
درد زایمان می‌تواند شدید باشد، و تنش، اضطراب و ترس آن را بدتر می‌کند. بسیاری از زنان دوست دارند بدون استفاده از داروها مثل نارکوتیک‌ها یا اپیدورال‌ها زایمان کنند و به درمان‌های تکمیلی علاقه‌مند هستند تا به آنها در مدیریت درد زایمان کمک کنند.
در این مرور به بررسی این مساله می‌پردازیم که ماساژ، رفلکسولوژی و دیگر روش‌های دستی موثر هستند یا خیر. دیگر درمان‌های تکمیلی مانند طب سوزنی، تکنیک‌های ذهن-بدن (mind-body)، هیپنوتیزم و آروماتراپی (aromatherapy) در مرورهای دیگر کاکرین مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. ماساژ شامل دستکاری بافت‌های نرم بدن است و می‌تواند توسط ماما یا همسر انجام شود. این کار به زنان کمک می‌کند که آرام شوند و به همین دلیل تنش را کاهش می‌دهد که به‌نوبه‌خود موجب کاهش درد زایمان می‌شود. رفلکسولوژی (reflexology) دستکاری ملایم یا فشار آوردن روی قسمت‌های معینی از پا است تا در جای دیگری از بدن تاثیر بگذارد. روش‌های دستی دیگر شامل کیسه‌های گرم، اوستئوپاتی (osteopathy)، شیاتسو (shiatsu) و بالانس صفر هستند. بررسی این موضوع مهم است که این درمان‌ها کار می‌کنند و آنقدر ایمن هستند تا زنان بتوانند تصمیمات آگاهانه‌ای در مورد مراقبت خود بگیرند یا خیر.
ما چه شواهدی را یافتیم؟
این مرور به‌روز شده اکنون شامل 14 کارآزمایی می‌شود. ما توانستیم از داده‌های 10 کارآزمایی استفاده کنیم که شامل جمعا 1055 زن است. هیچ کارآزمایی را در مورد رفلکسولوژی، اوستئوپاتی، شیاتسو و بالانس صفر پیدا نکردیم.
در کارآزمایی‌های مختلف وارد شده، ماساژ توسط همراه زایمان زن، یک دانشجوی مامایی، یک فیزیوتراپیست یا درمانگر انجام شد (اگرچه برخی از کارآزمایی‌ها گزارش نمی‌دادند که چه کسی ماساژ را انجام داده است). سه کارآزمایی شامل یک دوره آموزشی دو تا سه ساعته پیش از زایمان با حضور زنان و همسران آنها و توسط یک پزشک واجد شرایط انجام شد. در سه کارآزمایی، مداخله توسط یک متخصص سلامت واجد شرایط (ماساژ درمانگر، فیزیوتراپیست یا پرستار/محقق با شرایط نامشخص) انجام شد. پرستاران در یک کارآزمایی به همسران در بخش زایمان آموزش دادند. گزارش ناکافی از صلاحیت ماساژ درمانی پزشک وجود داشت.
ما دریافتیم که ماساژ و کیسه‌های گرمایی در مقایسه با مراقبت معمول یا موسیقی، ممکن است به زنان کمک کند تا در طول مرحله اول زایمان که دهانه رحم باز می‌شود، شدت درد زایمان را کنترل کنند. با این حال، کیفیت این شواهد بسیار پائین بود. تاثیرات ماساژ بر زایمان واژینال با ابزار کمکی، نرخ زایمان سزارین، طول زایمان و استفاده از داروها برای تسکین درد کمتر واضح بود و کیفیت شواهد نیز بسیار پائین بود. دو کارآزمایی کوچک حاکی از رضایت بیشتر مادر از زایمان و احساس کنترل بیشتری برای زنانی بود که ماساژ دریافت می‌کردند.
کیسه‌های گرمایی با کاهش درد در مرحله اول زایمان و کاهش طول زایمان همراه بودند (شواهد با کیفیت بسیار پائین).
این یافته‌ها چه معنایی دارد؟
ماساژ می‌تواند به زنان کمک کند تا با درد زایمان مقابله کنند و ممکن است تجربه زایمان بهتری داشته باشند و کیسه‌های گرمایی و روش‌های حرارتی ممکن است به کاهش درد کمک کنند. با این حال، کیفیت شواهد به طور کلی پائین یا بسیار پائین بود، تا حدی به دلیل کوچک بودن مطالعات و عدم حضور تعداد کافی از زنان شرکت‌کننده. این یافته‌ها، نیاز به پژوهش بیشتر در مورد این موضوع را نشان می‌دهند.
ماساژ، کیسه‌های گرم و روش‌های دستی حرارتی ممکن است در کاهش درد، کاهش طول زایمان و بهبود حس کنترل زن و تجربه احساسی زایمان نقش داشته باشند، با این حال کیفیت شواهد از پائین تا بسیار پائین بوده و تعداد کمی از کارآزمایی‌ها پیامدهای کلیدی GRADE را گزارش کردند. تعداد کمی از کارآزمایی‌ها، ایمنی را به عنوان یک پیامد گزارش کردند. نیاز به پژوهش بیشتر برای رسیدگی به این پیامدها و بررسی اثربخشی و کارآیی این روش‌های دستی برای مدیریت درد وجود دارد.
بسیاری از زنان دوست دارند از روش‌های دارویی یا تهاجمی مدیریت درد زایمان اجتناب کنند، و این ممکن است به محبوبیت روش‌های تکمیلی مدیریت درد کمک کند. این مرور شواهد موجود را در مورد روش‌های دستی از جمله ماساژ و رفلکسولوژی (reflexology)، برای مدیریت درد زایمان بررسی کرد. این مرور یک نسخه به‌روز از مروری است که اولین بار در سال 2012 منتشر شد.
ارزیابی تاثیر، ایمنی و مقبولیت ماساژ، رفلکسولوژی و دیگر روش‌های دستی برای مدیریت درد زایمان.
برای این مرور به‌روز شده، ما پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه بارداری و زایمان در کاکرین (30 جون 2017)؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ 2017، شماره 6)؛ MEDLINE (از 1966 تا 30 جون 2017)؛ Cumulative Index to Nursing and Allied Health Litreture (CINAHL) (ار 1980 تا 30 جون 2017)؛پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی استرالیا و نیوزیلند (4 آگوست 2017)؛ پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی چین؛ (4 آگوست 2017)؛ ClinicalTrials.gov؛ (4 آگوست 2017)؛ National Center for Complementary and Integrative Health؛ (4 آگوست 2017)؛ پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (4 آگوست 2017) و فهرست منابع کارآزمایی‌های بازیابی شده را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را وارد کردیم که به مقایسه روش‌های دستی با مراقبت استاندارد، دیگر انواع غیر-فارماکولوژیک مدیریت درد زایمان، عدم درمان یا دارونما (placebo) پرداخته بودند. ما به دنبال کارآزمایی‌هایی با بررسی روش‌های زیر بودیم: ماساژ، کیسه‌های گرم‌کننده، روش‌های دستی گرمایی، رفلکسولوژی، کایروپراکتیک (chiropractic)، اوستئوپاتی (osteopathy)، مانیپولاسیون عضلانی-اسکلتی (musculo-skeletal manipulation)، ماساژ بافت عمیق، درمان نورو-ماسکولار (neuro-muscular therapy)؛ شیاتسو (shiatsu)؛ تویینا (tuina)، درمان نقطه محرک، میوتراپی (myotherapy) و تعادل‌سازی صفر. کارآزمایی‌های مدیریت درد مربوط به هیپنوتیزم، آروماتراپی (aromatherapy)، طب سوزنی و طب فشاری را از مرور خارج کرده‌ایم؛ این موارد در مرورهای دیگر کاکرین گنجانده شده‌اند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کیفیت کارآزمایی‌ها را بررسی کرده، داده‌ها را استخراج و دقت آنها را ارزیابی کردند. با نویسندگان کارآزمایی‌ها برای کسب اطلاعات بیشتر تماس گرفتیم. کیفیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
در مجموع 14 کارآزمایی را در نظر گرفته‌ایم؛ 10 مورد از این کارآزمایی‌ها (1055 زن) داده‌هایی را برای انجام متاآنالیز ارائه کرده‌اند. چهار کارآزمایی، شامل 274 زن، با معیارهای ورود ما همخوانی داشتند، اما داده‌ها را در این مرور دخیل نکردند. بیش از نیمی از کارآزمایی‌ها دارای خطر پائین سوگیری (bias) برای تولید تصادفی توالی و سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) بودند. اکثر کارآزمایی‌ها دارای خطر بالایی از سوگیری عملکرد و سوگیری تشخیص و یک خطر نامشخص سوگیری گزارش‌دهی بودند. هیچ کارآزمایی را برای بررسی اثربخشی رفلکسولوژی پیدا نکردیم.
ماساژ
شواهدی را با کیفیت پائین یافتیم که نشان می‌داد ماساژ در مقایسه با مراقبت معمول کاهش بیشتری در شدت درد (اندازه‌گیری شده با مقیاس‌های درد خود-اظهاری) در طول مرحله اول زایمان ایجاد می‌کند ( تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.81-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.06- تا 0.56-؛ شش کارآزمایی؛ 362 زن). دو کارآزمایی شدت درد را در طول مرحله دوم و سوم زایمان گزارش کردند و شواهدی را از کاهش نمرات درد با ماساژ نشان دادند (SMD: -0.98؛ 95% CI؛ 2.23- تا 0.26؛ 124 زن و SMD: -1.03؛ 95% CI؛ 2.17- تا 0.11؛ 122 زن). شواهدی با کیفیت بسیار پائین نشان دادند که مزیت آشکاری از ماساژ نسبت به مراقبت معمول برای طول زایمان (بر حسب دقیقه) (تفاوت میانگین (MD): 20.64؛ 95% CI؛ 58.24- تا 99.52؛ شش کارآزمایی؛ 514 زن) و تسکین درد با دارو (میانگین خطر نسبی (RR): 0.81؛ 95% CI؛ 0.37 تا 1.74؛ چهار کارآزمایی؛ 105 زن) وجود ندارد. شواهدی با کیفیت بسیار پائین، مزیت آشکاری از ماساژ برای زایمان واژینال با ابزار کمکی (میانگین RR؛ 0.71؛ 95% CI؛ 0.44 تا 1.13؛ چهار کارآزمایی؛ 368 زن) و زایمان سزارین (RR: 0.75؛ 95% CI؛ 0.51 تا 1.09؛ شش کارآزمایی؛ 514 زن) نشان ندادند. یک کارآزمایی اضطراب کمتری را در طی مرحله اول زایمان برای زنانی که ماساژ می‌گیرند، گزارش کرد (MD: -16.27 ؛ 95% CI؛ 27.03- تا5.51-؛ 60 زن). یک کارآزمایی احساس کنترل بیشتری را با دریافت ماساژ نشان داد (MD: 14.05؛ 95% CI؛ 3.77 تا 24.33؛ 124 زن؛ شواهد با کیفیت پائین). دو کارآزمایی که رضایت مادران را از تجربه زایمان گزارش کرد، داده‌هایی را با مقیاس‌های مختلف گزارش کردند؛ هر دوی آنها رضایت بیشتری را با ماساژ نشان دادند، هر چند شواهد در یک مطالعه با کیفیت پائین و در دیگری با کیفیت بسیار پائین بودند.
کیسه‌های گرم
ما شواهدی را با کیفیت بسیار پائین برای کاهش درد (مقیاس آنالوگ بصری/VAS) در مرحله اول زایمان (SMD: -0.59؛ 95% CI؛ 1.18- تا 0.00-؛ سه کارآزمایی؛ 191 زن) و مرحله دوم زایمان SMD: -1.49؛ 95% CI؛ 2.85- تا 0.13-؛ دو کارآزمایی؛ 128 زن) یافتیم. شواهد با کیفیت بسیار پائین کاهش طول مدت زایمان (بر حسب دقیقه) را در گروه کیسه‌های گرم نشان دادند (MD: -66.15؛ 95% CI؛ 91.83- تا 40.47-؛ دو کارآزمایی؛ 128 زن).
روش‌های دستی حرارتی
یک کارآزمایی روش‌های دستی حرارتی را در برابر مراقبت معمول مقایسه کرد و شواهدی را با کیفیت بسیار پائین در رابطه با کاهش شدت درد در طول مرحله اول زایمان برای زنان دریافت کننده روش‌های حرارتی نشان داد (MD: -1.44؛ 95% CI؛ 2.24- تا 0.65-؛ یک کارآزمایی؛ 96 زن). کاهش در طول مدت زایمان (بر حسب دقیقه) دیده شد (MD: -78.24؛ 95% CI؛ 118.75- تا 37.73-؛ یک کارآزمایی؛ 96 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). تفاوت آشکاری برای زایمان واژینال با ابزار کمکی دیده نشد (شواهد با کیفیت بسیار پائین). نتایج برای کیسه‌های سرد در برابر مراقبت معمول، و کیسه‌های سرد و گرم متناوب در برابر مراقبت معمول، برای شدت درد، طول مدت زایمان و زایمان واژینال با ابزار کمکی دیده نشد.
موسیقی
یک کارآزمایی روش‌های دستی را با موزیک مقایسه و شواهدی را با کیفیت بسیار پائین برای کاهش شدت درد در طول زایمان در گروه موزیک یافت (RR: 0.40؛ 95% CI؛ 0.18 تا 0.89؛ 101 زن). شواهدی به نفع مزایای کاهش استفاده از تسکین دارویی درد دیده نشد (RR: 0.41؛ 95% CI؛ 0.16 تا 1.08؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
از هفت پیامدی که با استفاده از GRADE ارزیابی کردیم، فقط شدت درد در همه مقایسه‌ها گزارش شد. رضایت از تجربه زایمان، حس کنترل و زایمان سزارین به ندرت در هر یک از مقایسه‌ها گزارش شده‌اند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.