سوال مطالعه مروری
قرار گرفتن در معرض گرد‌و‌غبار مضر یا ذرات (مانند آزبستوز)، که ممکن است در محل کار یا خارج از محیط کار رخ دهد، می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های تنفسی شود. این بیماری‌ها به نام بیماری‌های تنفسی ناشی از گرد‌و‌غبار نامیده شده و شامل بیماری‌هایی مانند آزبستوز هستند. افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی ناشی از گرد‌و‌غبار ممکن است دچار کاهش ظرفیت ورزش و کیفیت زندگی شوند. بنابراین سوال پژوهشی برای این مطالعه مروری این بود که: اجرای برنامه آموزش ورزش، باعث بهبود ظرفیت ورزش و کیفیت زندگی در افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی ناشی از گرد‌و‌غبار می‌شود؟
چرا مطالعه مروری حاضر مهم است؟
تعداد بسیار کمی از درمان‌ها برای افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی ناشی از گرد‌و‌غبار وجود دارند. انجام برنامه آموزش ورزش در دیگر بیماری‌های مزمن تنفسی کمک می‌کند تا ظرفیت ورزش و کیفیت زندگی بهبود یابد. با این حال، این مداخله برای افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی ناشی از گرد‌و‌غبار به خوبی مورد بررسی قرار نگرفته است.
مطالعاتی که یافتیم
دو مطالعه را با مجموع 40 نفر (35 نفر از یک مطالعه و پنج نفر از مطالعه دوم) انتخاب کردیم. از میان این افراد، 21 نفر در برنامه‌های برنامه آموزش ورزش شرکت کرده و 19 نفر شرکت نکردند. همه افراد مرد بوده و بین 55 و 86 سال سن داشتند. هر دو برنامه تمرینی شامل دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی و یک برنامه نیز شامل تمرینات قدرتی بود. در هر دو مطالعه، آموزش به مدت هشت هفته، دو تا سه جلسه در هفته، به طول انجامید.
نتایج کلیدی
بلافاصله پس از تمرین ورزشی، افراد در یک تست پیاده‌روی شش-دقیقه‌ای به طور متوسط 53.81 متر بیشتر از افرادی که تمرین ورزشی را کامل نکردند، راه رفتند. شش ماه پس از برنامه آموزش ورزش، افراد در آزمون پیاده‌روی شش-دقیقه‌ای، نسبت به کسانی که برنامه آموزش ورزش را کامل نکردند، 52.68 متر بیشتر پیاده‌روی کردند. این بهبودها در ظرفیت ورزش برای افراد مبتلا به بیماری بینابینی ریه ناشی از گرد‌و‌غبار و افراد مبتلا به بیماری پلورال مرتبط با آزبستوز، مشابه بود. همچنین کیفیت زندگی در افرادی که ورزش کردند، نسبت به کسانی که ورزش نکردند، بهبود بیشتری یافت. هیچ فردی گزارشی را از ابتلا به هیچ گونه عوارض ناخواسته ناشی از تمرینات ورزشی نداشت.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد بسیار پائین بود زیرا فقط دو مطالعه و 40 نفر وجود داشت. بنابراین، این احتمال وجود دارد که این یافته‌ها در آینده با انجام مطالعات بیشتر، تغییر کنند. به انجام مطالعات بزرگتری نیاز داریم که بتوانند یافته‌های این مطالعه مروری کاکرین را تائید کنند.
سطح کیفیت شواهد به‌دست آمده از بررسی برنامه آموزش ورزش در افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی غیر-بدخیم ناشی از گرد‌و‌غبار، بسیار پائین است. این مساله بازمی‌گردد به عدم-دقت در نتایج به‌دست آمده از تعداد کم کارآزمایی‌ها و تعداد کم شرکت‌کنندگان، غیر-مستقیم بودن شواهد به دلیل کمبود اطلاعات درباره شدت بیماری و داده‌های به دست آمده از یک مطالعه که از زیر-گروهی از شرکت‌کنندگان به دست آمد، و تناقض موجود به دلیل ناهمگونی بالا در برخی نتایج. بنابراین، اگرچه یافته‌های این مطالعه مروری نشان می‌دهد که برنامه آموزش ورزش در بهبود ظرفیت ورزش و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در کوتاه-مدت و طی شش ماه پیگیری موثر است، به دلیل کیفیت بسیار پائین شواهد، از اعتبار این یافته‌ها مطمئن نیستیم. انجام کارآزمایی‌هایی با مقیاس بزرگتر ،و با کیفیت بالاتر برای تعیین قدرت این یافته‌ها مورد نیاز است.
بیماری‌های تنفسی غیر-بدخیم ناشی از گرد‌و‌غبار، مانند آزبستوز (asbestosis) و سیلیکوز (silicosis)، شبیه به دیگر بیماری‌های مزمن تنفسی بوده و ممکن است با تنگی‌نفس، کاهش ظرفیت ورزش و کاهش کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، مشخص شوند. برخی از بیماری‌های تنفسی غیر-بدخیم ناشی از گرد‌و‌غبار، جزء مسائل سلامت جهانی هستند که گزینه‌های درمانی بسیار کمی از جمله درمان دارویی برای آن‌ها وجود دارد. بنابراین، بررسی نقش برنامه آموزش ورزش برای تعیین اینکه گزینه درمانی موثری برای بیماری‌های تنفسی غیر-بدخیم ناشی از گرد‌و‌غبار هستند یا خیر، بسیار مهم است.
بررسی اثرات برنامه آموزش ورزش در افراد مبتلا به بیماری‌های تنفسی غیر-بدخیم ناشی از گرد‌و‌غبار در مقایسه با کنترل، دارونما (placebo) یا دیگر مداخله غیر-ورزشی بر ظرفیت ورزش، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و میزان فعالیت جسمانی.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)، MEDLINE/PubMed؛ EMBASE؛ CINAHL؛ PEDro و AMED (همگی از زمان آغاز به کار تا فوریه 2015)، پایگاه‌های ملی و بین‌المللی ثبت کارآزمایی، فهرست منابع مقالات مرتبط را جست‌وجو کرده و برای شناسایی مطالعات مناسب، با کارشناسان در این زمینه تماس گرفتیم.
فقط کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را انتخاب کردیم که برنامه آموزش ورزش را طی مدت زمان حداقل چهار هفته با عدم انجام آن، دارونما یا مداخله غیر-ورزشی دیگر مقایسه کردند.
از روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد نظر کاکرین استفاده کردیم. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را از نظر واجد شرایط بودن و خطر سوگیری (bias) ارزیابی کرده، و داده‌ها را استخراج کردند. از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی کیفیت کلی شواهد برای هر پیامد و تفسیر یافته‌ها استفاده کردیم. نتایج مطالعه را با استفاده از مدل اثرات-تصادفی بر اساس ارزیابی ناهمگونی ترکیب کردیم. آنالیزهای زیر-گروه را برای شرکت‌کنندگان مبتلا به بیماری بینابینی ریه (interstitial lung diseases; ILDs) ناشی از گرد‌و‌غبار و شرکت‌کنندگان مبتلا به بیماری پلورال ناشی از آزبستوز (asbestos related pleural disease; ARPD) انجام دادیم.
دو RCT که در مجموع شامل 40 شرکت‌کننده بودند (35 شرکت‌کننده از یک مطالعه و پنج شرکت‌کننده از مطالعه دوم)، معیارهای ورود را به مطالعه داشتند. بیست-یک شرکت‌کننده به گروه آموزش ورزش و 19 شرکت‌کننده به گروه کنترل تصادفی‌سازی شدند. مطالعات وارد شده، اثرات برنامه آموزش ورزش را در مقایسه با گروه کنترل عدم انجام ورزش، در افراد مبتلا به ILD و ARPD ناشی از گرد‌و‌غبار ارزیابی کردند. انجام این مداخله در هر دو مطالعه به صورت سرپایی و برای یک دوره هشت هفته‌ای برنامه‌ریزی شد. خطر سوگیری در هر دو مطالعه در سطح پائین قرار داشت. عوارض جانبی برنامه آموزش ورزش گزارش نشدند. پس از برنامه آموزش ورزش، فاصله پیاده‌روی شش-دقیقه‌ای (six-minute walk distance; 6MWD) با میانگین تفاوت (MD) 53.81 متر (m) افزایش یافت (95% CI؛ 34.36 تا 73.26 متر). همچنین در حوزه‌های کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، بهبودی مشاهده شد: دامنه تنگی‌نفس در پرسش‌نامه بیماری مزمن تنفسی (Chronic Respiratory Disease Questionnaire; CRQ) (MD: 2.58؛ 95% CI؛ 0.72 تا 4.44)؛ دامنه خستگی CRQ (MD: 1.00؛ 95% CI؛ 0.11 تا 1.89)؛ دامنه عملکرد عاطفی CRQ (MD: 2.61؛ 95% CI؛ 0.74 تا 4.49)؛ و دامنه تسلط CRQ (MD: 1.51؛ 95% CI؛ 0.29 تا 2.72). بهبودی در ظرفیت ورزش و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت نیز شش ماه پس از دوره مداخله مشهود بود: 6MWD (MD؛ 52.68 متر؛ 95% CI؛ 27.43 تا 77.93 متر)؛ دامنه تنگی‌نفس CRQ (MD: 3.03؛ 95% CI؛ 1.41 تا 4.66)؛ دامنه عملکرد عاطفی CRQ (MD: 5.57؛ 95% CI؛ 2.34 تا 8.81)؛ دامنه تسلط CRQ (MD: 2.66؛ 95% CI؛ 1.08 تا 4.23). برنامه آموزش ورزش بر اساس مقیاس تنگی‌نفس Modified Medical Research Council (MMRC)، بلافاصله پس از برنامه آموزش ورزش یا شش ماه پس از آن، باعث بهبودی بیمار نشد. بهبودهای پس از برنامه آموزش ورزش، در زیر-گروهی از شرکت‌کنندگان مبتلا به ILDs ناشی از گرد‌و‌غبار و در زیر-گروهی از شرکت‌کنندگان مبتلا به ARPD نسبت به گروه کنترل، مشابه بودند و تفاوت آماری معنی‌داری در تاثیر درمان بین زیر-گروه‌ها وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.