ما 22 RCT؛ (2278 زن تجزیه‌و‌تحلیل شدند) را درباره شرکت‌کنندگان مبتلا به PCOS و نشانه‌های آکنه، هیرسوتیسم یا سیکل‌های نامنظم قاعدگی، که در همه آنها دریل کردن لاپاروسکوپیک تخمدان (laparoscopic ovarian drilling; LOD) به عنوان یک مداخله در نظر گرفته شده بود، وارد کردیم.

دو مطالعه منبع مالی خود را گزارش کردند (Farquhar 2002 - بخشی از آن توسط بنیاد پژوهش‌های پزشکی اوکلند حمایت شد؛ Sarouri 2015 - نویسندگان از معاون پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی گیلان برای تامین مالی این پروژه تشکر کردند).

کیفیت شواهد از سطح بسیار پائین تا متوسط متغیر بود. محدودیت‌های اصلی عبارت بود از عدم دقت ناشی از تعداد کم مطالعات، ناهمگونی و خطر سوگیری (bias) ناشی از عدم توانایی در کورسازی شرکت‌کنندگان. مطالعات بسیار اندکی برای ارزیابی خطر سوگیری انتشار وجود داشت.

نظم قاعدگی

دو مطالعه LOD را در برابر متفورمین (metformin) مقایسه کردند (226 = n) اما از آنها در مورد نظم قاعدگی نمی‌توان نتیجه‌گیری کرد، زیرا یافته‌های آنها متناقض بوده و برای تجمیع مناسب نبودند. به نظر می‌رسد که تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در نرخ زنان گزارش شده با بهبود در نظم قاعدگی هنگام مقایسه LOD با درمان دارویی از جمله متفورمین + کلومیفن (clomiphene) (OR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.64 تا 1.64؛ 2 مطالعه؛ 332 زن؛ I² = 13%؛ شواهد با کیفیت پائین)، لتروزول (letrozole) (OR: 1.08؛ 95% CI؛ 0.64 تا 1.84؛ 1 مطالعه؛ 260 زن؛ شواهد با کیفیت پائین)، متفورمین + لتروزول (OR: 0.95؛ 95% CI؛ 0.49 تا 1.81؛ 1 مطالعه؛ 146 زن؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود داشت. با این حال، یک مطالعه نشان داد که LOD نسبت به گونادوتروپین (gonadotrophin) بهتر بود (OR: 19.2؛ 95% CI؛ 3.17 تا 116.45؛ 1 مطالعه؛ 35 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).

به نظر می‌رسد تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در نرخ زنان گزارش دهنده بهبودی در نظم قاعدگی هنگام مقایسه LOD تک‌قطبی دوطرفه (bilateral unipolar LOD) با LOD یک‌طرفه (OR: 1.51؛ 95% CI؛ 0.62 تا 3.71؛ 2 مطالعه؛ 104 زن؛ I² = 0%؛ شواهد با کیفیت متوسط)، LOD تحت هدایت اولتراسوند ترانس‌واژینال (OR: 1.23؛ 95% CI؛ 0.64 تا 2.37؛ 1مطالعه؛ 147 زن؛ شواهد با کیفیت پائین)، LOD با استفاده از دوز تنظیم شده گرمایی مطابق با حجم تخمدان (OR: 0.42؛ 95% CI؛ 0.16 تا 1.14؛ 1مطالعه؛ 115 زن؛ شواهد با کیفیت پائین) یا LOD دوقطبی (OR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.05 تا 18.57؛ 1 مطالعه؛ 18 زن؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود داشته باشد.

چهار تا پنج سوراخ در هر تخمدان ممکن است نرخ زنان گزارش دهنده نظم قاعدگی را در مقایسه با دو سوراخ یا کمتر بهبود ببخشد (OR: 16.04؛ 95% CI؛ 4.19 تا 61.34؛ 2 مطالعه؛ 73 زن؛ I² = 0%؛ شواهد با کیفیت پائین).

نشانه‌های آندروژنیک

هنگام مقایسه LOD با متفورمین یا گونادوتروپین؛ احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در بهبود نشانه‌های آندروژنیک (OR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.42 تا 2.37؛ 1 مطالعه؛ 126 زن؛ شواهد با کیفیت متوسط)، آکنه (OR: 3.20؛ 95% CI؛ 0.33 تا 30.94؛ 1 مطالعه؛ 25 زن؛ شواهد با کیفیت پائین)، هیرسوتیسم (OR: 2.31؛ 95% CI؛ 0.22 تا 23.89؛ 1 مطالعه؛ 25 زن؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود داشته است.

هنگام مقایسه LOD با LOD تحت هدایت اولتراسوند ترانس‌واژینال، با توجه به هیرسوتیسم (OR: 1.09؛ 95% CI؛ 0.30 تا 3.91؛ 1 مطالعه؛ 39 زن؛ شواهد با کیفیت پائین) یا آکنه (OR: 0.84؛ 95% CI؛ 0.20 تا 3.50؛ 1 مطالعه؛ 31 زن؛ شواهد با کیفیت پائین) به نظر می‌رسد تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در بهبود نشانه‌های آندروژنیک وجود داشته باشد.

آسیب‌ها

LOD با عوارض جانبی گوارشی کمتری نسبت به متفورمین به همراه کلومیفن همراه بود (OR: 0.05؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.36؛ 2 مطالعه؛ 332 زن؛ I² = 0%؛ شواهد با کیفیت متوسط). یک مطالعه تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در نرخ سندرم تحریک بیش از حد تخمدان بین LOD و گونادوتروپین‌ها نشان داد (OR: 0.08؛ 95% CI؛ 0.00 تا 1.61؛ 1 مطالعه؛ 33 زن؛ شواهد با کیفیت پائین).

چسبندگی کم‌تری با هیدرولاپاروسکوپی (hydrolaparoscopy) ترانس‌واژینال در مقایسه با LOD وجود داشت (OR: 0.10؛ 95% CI؛ 0.05 تا 0.18؛ 1 مطالعه؛ 246 زن؛ شواهد با کیفیت متوسط). به نظر می‌رسد تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در چسبندگی (adhesions)، زمانی که انرژی متغیر LOD با LOD استاندارد مقایسه شد، وجود داشته است (OR: 0.96؛ 95% CI؛ 0.32 تا 2.88؛ 1 مطالعه؛ 64 زن؛ شواهد با کیفیت پائین). مطالعه دیگری (44 زن) گزارش کرد که هیچ کدام از زنانی که پس از LOD مرسوم یا یک‌طرفه به جراحی روی آوردند، دچار چسبندگی نشدند.