هدف از این مطالعه مروری چیست؟
هدف این مطالعه مروری کاکرین، بررسی تاثیرات کلینیک‌های سیار بر سلامت زنان و کودکان بود. محققان کاکرین تمام مطالعات مربوطه را برای یافتن پاسخ این پرسش جست‌وجو و آنالیز کردند.
پیام‌های کلیدی
این مرور فقط شامل دو مطالعه بود. یک مطالعه نشان داد که کلینیک‌های سیار ممکن است بر شمار زنانی که از خدمات ماموگرافی استفاده می‌کنند، بی‌افزایند، هرچند هزینه غربالگری ماموگرافی ممکن است بیشتر باشد. مطالعه دیگر نشان داد که کلینیک‌های سیار ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در نشانه‌های آسم کودکان، استفاده آن‌ها از دارو و نیاز به مراقبت‌های فوری، یا کیفیت زندگی مراقبان آنان ایجاد کنند. به انجام مطالعات بیشتری نیاز است، مطالعاتی که در آن‌ها تاثیر کلینیک‌های سیار بر هزینه و دسترسی افراد به خدمات مراقبت سلامت، رضایت آن‌ها، سلامت، و بهزیستی (well-being) آنان ارزیابی شود.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
در بسیاری از مناطق، افراد دسترسی چندانی به خدمات مراقبت سلامت ندارند، زیرا در مناطق دورافتاده یا صعب‌العبور زندگی می‌کنند. شاید برای زنان و کودکان دسترسی به خدمات سلامت به دلیل شرایط مالی یا اجتماعی دشوار باشد.
یک راه برای افزایش دسترسی مردم به خدمات سلامت، راه‌اندازی کلینیک‌های سیار است. یک کلینیک سیار، وسیله نقلیه با راننده و تجهیزات بالینی است که یک ارائه‌دهنده خدمات مراقبت سلامت، مانند پزشک یا پرستار به‌طور منظم به مناطق مختلف سر می‌زنند و به ارائه خدمات سلامت میپردازند.
در بسیاری از کشورها از کلینیک‌های سیار و اغلب برای ارائه خدمات سلامت به زنان و کودکان، مانند مراقبت پیش از زایمان، ایمن‌سازی دوران کودکی، خدمات تنظیم خانواده، و غربالگری سرطان پستان استفاده می‌شود.
دولتها با ارائه خدمات سلامت به جامعه از طریق کلینیک‌های سیار، امیدوارند تا استفاده از این خدمات بیشتر شود و سطح سلامت مردم بهبود یابد. هدف از انجام این مطالعه مروری کاکرین، بررسی تاثیر کلینیک‌های سیار بر دسترسی مردم به مراقبت‌های سلامت، رضایت‌مندی، سلامت، رفاه و بهزیستی و همچنین هزینه‌ها و هزینه-اثربخشی آن‌ها در مقایسه با کلینیک‌های ثابت بود.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
نویسندگان این مطالعه مروری، دو مطالعه را که در ایالات متحده آمریکا انجام شدند، در نظر گرفتند.
در مطالعه اول، به زنان در کلینیک‌های سیار یا آموزش سلامت و غربالگری ماموگرافی ارائه شد یا صرفا آموزش سلامت مانند یادآوری حضور در یک کلینیک ثابت که در آن غربالگری ماموگرافی ارائه شد. این مطالعه نشان داد که:
· زنانی که در کلینیک‌های سیار به آنان ماموگرافی ارائه شد به احتمال زیاد تحت ماموگرافی قرار گرفتند (شواهد با قطعیت پائین)؛
· هزینه غربالگری به ازای هر زن ممکن است در کلینیک‌های سیار از کلینیک‌های دائمی بیشتر باشد (شواهد با قطعیت پائین).
در این مطالعه، تاثیر کلینیک‌های سیار بر سلامت و رفاه زنان و دسترسی آنان به خدمات یا رضایت آنان از این خدمات ارزیابی نشد.
در مطالعه دوم، کودکان، تحت مراقبت آسم در کلینیک سیار یا در مرکز ارائه‌دهنده مراقبت‌های اولیه معمول قرار گرفتند. این مطالعه نشان داد که کلینیک‌های سیار:
· ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در روزهای عاری از نشانه‌های آسم در کودکان یا در استفاده آن‌ها از مراقبت‌های فوری و پزشکی ایجاد کنند (شواهد با قطعیت پائین)؛
· ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در کیفیت زندگی مراقبان کودکان ایجاد کنند (شواهد با قطعیت پائین).
در این مطالعه مروری تاثیر کلینیک‌های سیار بر دسترسی کودکان به خدمات یا رضایت آنان از این خدمات، یا هزینه‌ها و هزینه-اثربخشی استفاده از کلینیک‌های سیار ارزیابی نشد.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
نویسندگان به دنبال مطالعاتی بودند که تا اپریل 2015 منتشر شدند.
کمبود شواهد و دامنه محدود زمینه‌هایی که شواهد در آن موجود است، نتیجه‌گیری را درباره تاثیرات کلینیک‌های سیار بر سلامت زنان و کودکان، در مقایسه با کلینیک‌های ثابت، دشوار می‌سازد. برای ارزیابی تاثیرات کلینیک‌های سیار بر سلامت زنان و کودکان، انجام مطالعات دقیق بیشتری در کشورهای کم-درآمد، با درآمد متوسط و درآمد بالا لازم است.
دسترسی به خدمات سلامت از عوامل مهمی است که بر پیامدهای مربوط به سلامت مردم تاثیر می‌گذارد. کلینیک‌های سیار طیف گستردهای را از ارائه خدمات ارائه می‌کند، اما در اکثر کشورها تمرکز اصلی بر ارائه خدمات سلامت به زنان و کودکان معطوف شده است. طبق پیش‌بینی‌ها، بهبود دسترسی به خدمات سلامت از طریق کلینیک‌های سیار موجب بهبود وضعیت سلامت زنان و کودکان می‌شود.
بررسی تاثیر ارائه خدمات بالینی سیار بر سلامت زنان و کودکان.
برای یافتن مرورهای سیستماتیک مرتبط با موضوع، بانک اطلاعاتی خلاصه‌های مرور اثرات (Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness; DARE)؛ CRD؛ بانک اطلاعاتی ارزیابی تکنولوژی سلامت (Health Technology Assessment Database; HTA) و بانک اطلاعاتی ارزیابی اقتصادی NHS؛ (NHS Economic Evaluation Database; NHS EED)؛ CRD (جست‌وجو شده در 20 فوریه 2014) را بررسی کردیم.
برای مطالعات اولیه، ISI Web of Science را برای مطالعاتی که در این مطالعه مروری به مطالعات مورد نظر اشاره کرده‌اند (جست‌وجو شده در 18 ژانویه 2016): WHO ICTRP و ClinicalTrials.gov (جست‌وجو شده در 23 می 2016)؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)؛ بخشی از کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library). www.cochranelibrary.com (شامل پایگاه ثبت تخصصی گروه عملکرد موثر و سازمان‌دهی مراقبت در کاکرین (EPOC) (جست‌وجو شده در 7 اپریل 2015)؛ MEDLINE؛ OvidSP (جست‌وجو شده در 7 اپریل 2015)؛ Embase؛ OvidSP (جست‌وجو شده در 7 اپریل 2015)؛ CINAHL؛ EbscoHost (جست‌وجو شده در 7 اپریل 2015)؛ Global Health؛ OvidSP (جست‌وجو شده در 8 اپریل 2015)؛ POPLINE؛ K4Health (جست‌وجو شده در 8 اپریل 2015)؛ Science Citation Index و Social Sciences Citation Index؛ ISI Web of Science (جست‌وجو شده در 8 اپریل 2015)؛ کتابخانه سلامت جهانی (Global Health Library)، WHO (جست‌وجو شده در 8 اپریل 2015)؛ PAHO, VHL (جست‌وجو شده در 8 اپریل 2015)؛ WHOLIS, WHO (جست‌وجو شده در 8 اپریل 2015)؛ LILACS, VHL (جست‌وجو شده در 9 اپریل 2015) را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) فردی و خوشه‌ای و غیر-RCTها را در نظر گرفتیم. مطالعات کنترل‌شده قبل-و-بعد (controlled before-and-after; CBA) را وارد کردیم که در آن‌ها حداقل دو سایت مداخله و دو سایت کنترل ارائه شدند. همچنین، مطالعات سری‌های زمانی منقطع (interrupted time series; ITS) را بررسی کردیم، منوط به اینکه هنگام بروز مداخله، نقطه تعریف شده واضحی در زمان مشاهده شده و حداقل سه نقطه داده قبل و سه تا پس از مداخله وجود داشته باشد. مداخله یک کلینیک سیار را به‌مثابه یک وسیله نقلیه بالینی، همراه با یک پزشک (با یا بدون یک پرستار) و راننده‌ای که به‌طور منظم به مناطق مختلف سرکشی کرده، تعریف کردیم. شرکت‌کنندگان در این مطالعه مروری، زنان (18 سال یا بالاتر) و کودکان (18 سال به پائین) ساکن در کشورهای کم-درآمد، با درآمد متوسط و با درآمد بالا بودند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به بررسی عناوین و چکیده مطالعات مشخص‌شده در چارچوب راهبرد جست‌وجو پرداختند، با استفاده از فرم استخراج داده‌ها که برای همین منظور خاص طراحی شد، بر اساس چک‌لیست گردآوری داده‌های گروه EPOC کاکرین، داده‌ها را استخراج کرده و متن کامل مقالات را از نظر مناسب بودن ارزیابی کردند. تمام نویسندگان، آنالیز خود را ارائه داده، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کرده و کیفیت شواهد را با استفاده از روش درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) سنجیدند.
دو RCT-خوشه‌ای حائز معیارهای ورود این مطالعه مروری را داشتند. هر دو مطالعه در ایالات متحده آمریکا انجام شدند.
در یک مطالعه این موضوع بررسی شد که آیا ارائه ماموگرافی سیار در محل همراه با آموزش سلامت، در افزایش میزان غربالگری سرطان پستان موثرتر از ارائه آموزش سلامت به‌تنهایی مانند یادآوری حضور در یک کلینیک ثابت برای ماموگرافی است یا خیر. احتمال اینکه زنان در گروه دریافت‌کننده ماموگرافی سیار و آموزش سلامت، ظرف سه ماه مداخله، تحت ماموگرافی قرار بگیرند، بیشتر از زنان گروه مقایسه بود (55% در برابر 40%؛ نسبت شانس (OR): 1.83؛ 95% CI؛ 1.22 تا 2.74؛ شواهد با قطعیت پائین).
تجزیهوتحلیل هزینه-اثربخشی ماموگرافی در واحدهای سیار در برابر واحدهای ثابت نشان داد که کل هزینه به ازای هر بیمار غربال‌شده ممکن است برای واحدهای سیار بیشتر از واحدهای ثابت باشد. هزینه‌های افزایشی به ازای هر بیمار غربال‌شده برای یک واحد سیار نسبت به یک واحد ثابت، به ترتیب برای واحد دیجیتالی تمام سیار و واحد فیلم سیار برابر 61 دلار و 45 دلار بود.
در مطالعه دوم به مقایسه پیامدهای مربوط به آسم برای کودکان دو تا شش سال پرداخته شد. این کودکان در دو گروه، یکی تحت درمان در یک کلینیک آسم سیار و دیگری تحت درمان آسم در مرکز ارائه‌دهنده مراقبت‌های اولیه استاندارد (ثابت) قرار گرفتند. کودکانی که تحت درمان آسم در یک کلینیک آسم سیار قرار داشتند، در مقایسه با کودکان تحت مراقبت‌های اولیه معمول، ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در روزهای عاری از نشانه بیماری، استفاده از مراقبت‌های فوری و استفاده از دارو طبق گزارش پرستاران نشان دهند. همه شواهد از قطعیت پائینی برخوردار بودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.