هدف این مطالعه مروری چیست؟
کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت از سوزن‌ها، سرنگ‌ها و دیگر تجهیزات برای جمع‌آوری خون بیماران و تزریق داروهایی که به شکل مایع هستند، استفاده می‌کنند. گاهی اوقات این کارکنان به‌طور تصادفی با انتهای تیز این موارد تماس پیدا می‌کنند. چنین مواردی، صدمات با سوزن (needlestick injuries; NSI) نامیده شده و ممکن است کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت را در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های جدی مانند هپاتیت یا ویروس نقص ایمنی انسان (immunodeficiency virus; HIV) قرار دهند. امکانات ایمنی مانند استفاده از محافظ یا سوزن‌های قابل جمع شدن می‌توانند به پیشگیری از وقوع این آسیب‌ها کمک کنند. چندین بانک اطلاعاتی را برای یافتن مطالعات تصادفی‌سازی شده (RCT) و غیر-تصادفی‌سازی شده (NRS) جست‌وجو کردیم که این ویژگی‌ها را ارزیابی کرده بودند.
پیام‌های کلیدی
شواهد مربوط به استفاده از تجهیزات ایمنی پیشگیری کننده از وقوع NSI دارای کیفیت پائین و متناقضی است. نبود تاثیر کمک کننده قوی و هم‌سو و سازگار می‌تواند ناشی از وجود سوگیری (bias) باشد. این بدان معنا نیست که این تجهیزات موثر نیستند. خطر آلودگی خون ممکن است بالاتر باشد.
انجام مطالعات تجربی بیشتری با کیفیت بالا با حضور گروه‌هایی از کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت، به منظور مقایسه اثرات و هزینه-اثربخشی انواع مختلف تجهیزات ایمنی کار گذاشته شده روی NSIها مورد نیاز هستند، به‌ویژه در کشورهایی که هم NSI و هم عفونت‌های منتقله از طریق خون در آن‌ها شایع هستند.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
ما هشت RCT و 16 NRS را وارد کردیم. این مطالعات، ایمنی سیستم‌های جمع‌آوری خون، سیستم‌های داخل وریدی (intravenous; IV)، سیستم‌های تزریق، تجهیزات چند-گانه، محفظه‌های تیز و قوانین را ارزیابی کردند. ما برآورد کردیم که سالانه بدون مداخله، یک تا پنج مورد NSI در هر 1000 کارمند رخ می‌دهد. خطر سوگیری در 20 مورد از 24 مطالعه بالا بود.
نتایج اصلی این مطالعه مروری چه هستند؟
برای سیستم‌های جمع‌آوری ایمن و بی‌خطر خون، یک RCT شواهدی را با کیفیت بسیار پائین از تاثیر غیر-قابل توجه آن‌ها نشان داد و یک NRS شواهدی را با کیفیت بسیار پائین از کاهش زیاد در NSI ارائه کرد. NRS دیگر از شیلد کلاهی قدیمی استفاده کرد.
در مورد تجهیزات بی‌خطر IV، شواهدی با کیفیت بسیار پائین وجود داشت که NSIها در دو NRS کاهش یافت، اما نه در یک RCT و NRS دیگر. با این حال، چهار RCT دیگر شواهدی را با کیفیت متوسط ارائه دادند که تجهیزاتی که باید روشن می‌شدند، تعداد موارد وقوع ترشحات خونی را افزایش دادند. در دو مطالعه RCT که در آن‌ها ویژگی ایمنی تجهیزات به‌صورت اتوماتیک روشن می‌شد، شواهدی را با کیفیت پائین ارائه کردند که هیچ تغییری را در مقدار ترشحات خونی نشان ندادند. مطالعه RCT دیگر شواهدی را با کیفیت پائین یافت که کاهش تعداد حوادث نشت خون را با این دستگاه‌ها نشان داد.
برای تجهیزات تزریق بی‌خطر، شواهدی با کیفیت بسیار پائین وجود داشت که این تجهیزات نرخ NSI را در یک RCT و در یک NRS کاهش دادند. با این وجود، NRS دیگر شواهدی را با کیفیت پائین یافت که هیچ تفاوتی در نرخ NSI بین تجهیزات تزریق فعال و غیر-فعال بی‌خطر و ایمن وجود ندارد.
درباره استفاده از تجهیزات ایمنی متعدد در یک زمان، شواهدی با کیفیت بسیار پائین از تاثیرات متناقض از سه NRS به دست آمد. یک NRS کاهش نرخ NSI را نشان داد، اما دو مطالعه دیگر هیچ تفاوتی را نشان ندادند.
برای استفاده از محفظه‌های ایمنی، شواهدی با کیفیت بسیار پائین از سه NRS حاکی از تاثیرات متناقض وجود داشت. یک NRS کاهش NSI را نشان داد اما دو مطالعه دیگر به نتایج متناقضی رسیدند.
برای اجرای قوانین مربوط به تجهیزات مهندسی شده ایمنی، شواهدی با کیفیت پائین تا متوسط توسط دو مطالعه NRS ارائه شد که کاهش NSIها را نشان دادند.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
مطالعات را تا 11 نوامبر 2016 جست‌وجو کردیم.
در مورد سیستم‌های ایمن جمع‌آوری خون، شواهدی را با کیفیت بسیار پائین درباره اثرات متناقض آن‌ها بر NSIها یافتیم. برای سیستم‌های داخل وریدی ایمنی غیر-فعال، شواهدی با کیفیت بسیار پائین در مورد کاهش NSI و کاهش در بروز حوادث نشت خون یافتیم، اما شواهدی با کیفیت متوسط نشان داد که سیستم‌های فعال ممکن است مواجهه با خون را افزایش دهند. برای سوزن‌های ایمن تزریق، شواهد مربوط به استفاده از چندین دستگاه ایمنی یا محفظه‌های تیز، متناقض بوده یا شواهد واضحی از منفعت آن‌ها وجود نداشت. شواهدی با کیفیت پائین تا متوسط وجود داشت که نشان داد اجرای قوانین احتمالا میزان بروز NSI را کاهش می‌دهد.
انجام مطالعات خوشه‌ای-تصادفی‌سازی و کنترل شده بیشتر و با کیفیت بالا که معیارهای هزینه-اثربخشی را وارد کنند، به‌ویژه در کشورهایی که هم NSIها و هم عفونت‌های منتقله از طریق خون در آن‌ها بسیار شایع هستند، مورد نیاز است.
صدمات پوستی ناشی از وسایلی که برای جمع‌آوری خون یا برای تزریق استفاده می‌شوند، کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت را در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه خون مانند هپاتیت B و C، و ویروس نقص ایمنی انسان (immunodeficiency virus; HIV) قرار می‌دهند. استفاده از امکانات ایمنی مانند شیلد یا سوزن‌های قابل جمع شدن (retractable) احتمالا می‌توانند به پیشگیری از وقوع این آسیب‌ها کمک کنند و ارزیابی اثربخشی آن‌ها مهم است.
تعیین مزایا و آسیب‌های تجهیزات پزشکی ایمن جهت پیشگیری از وقوع صدمات پوستی توسط سوزن در کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت در مقابل عدم مداخله یا مداخلات جایگزین.
ما CENTRAL؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ NHSEED؛ Science Citation Index Expanded؛ CINAHL؛ Nioshtic؛ CISdoc و PsycINFO را جست‌وجو کردیم (تا 11 نوامبر 2016).
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs)، مطالعات کنترل شده قبل و بعد (controlled before and after; CBA) و سری-زمانی منقطع شده (interrupted time-series; ITS) را وارد کردیم، که مربوط به تاثیر تجهیزات پزشکی ایمنی مهندسی شده بر صدمات پوستی در کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت بودند.
دو نفر از نویسندگان به‌طور مستقل از هم واجد شرایط بودن مطالعه و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. در جایی که مناسب بود، نتایج مطالعه را با استفاده از متاآنالیز مدل اثرات-تصادفی یا اثر-ثابت سنتز کردیم.
شش RCT را با 1838 شرکت‌کننده، دو RCT خوشه‌ای را با 795 شرکت‌کننده و 73,454 روزهای بیمار، پنج CBA را با حدود 22,000 شرکت‌کننده و یازده ITS را با میانگین 13.8 امتیاز داده‌ای وارد کردیم. این مطالعات اصلاحات ایمنی را در سیستم‌های جمع‌آوری خون، سیستم‌های داخل وریدی (intravenous; IV)، سیستم‌های تزریق، دستگاه‌های چند-گانه، محفظه‌های تیز و قوانین مربوط به استفاده از تجهیزات ایمنی ارزیابی کردند. نرخ صدمات ناشی از سوزن (needlestick injury; NSI) را در گروه‌های کنترل حدود یک تا پنج مورد NSI در هر 1000 نفر-سال برآورد کردیم. فقط دو مطالعه در کشورهایی با درآمد پائین تا متوسط انجام شدند. خطر سوگیری در 20 مورد از 24 مطالعه بالا بود.
سیستم‌های جمع‌آوری ایمن خون
یک RCT را یافتیم که نشان داد سرنگ ایمنی مهندسی شده گازهای خونی اثر قابل توجهی بر NSIها ندارد (نسبت خطر (relative risk): 0.2؛ 95% فاصله اطمینان (95% CI): 0.01 تا 4.14؛ 550 بیمار؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). در یک مطالعه ITS، سیستم‌های ایمن جمع‌آوری خون، بلافاصله پس از استفاده، NSIها را کاهش دادند (اندازه تاثیرگذاری (effect size; ES): 6.9 -؛ 95% CI؛ 9.5- تا 4.2-) اما در طول زمان کاهش بیشتری را نشان ندادند (ES؛ 1.2-؛ 95% CI؛ 2.5 - تا 0.1؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). ITS دیگری نوعی شیلد محافظ قدیمی را ارزیابی کرد، که ما آن را دیگر در نظر نگرفتیم.
سیستم‌های ایمن داخل وریدی
شواهدی با کیفیت بسیار پائین از دو مطالعه ITS وجود داشت که نشان داد NSIها هنگام استفاده از تجهیزات ایمن IV کاهش یافتند، در حالی‌که یک RCT و یک مطالعه CBA شواهدی را با کیفیت بسیار پائین از عدم تاثیر این مداخله ارائه کردند. با این حال، شواهدی با کیفیت متوسط وجود داشت که توسط چهار مطالعه RCT دیگر ارائه شد و نشان داد هنگامی که سیستم ایمنی باید فعالانه درگیر باشد، این تجهیزات باعث افزایش تعداد وقوع ترشحات خونی می‌شوند (نسبت خطر (relative risk): 1.6؛ 95% CI؛ 1.08 تا 2.36). در مقابل، شواهدی با کیفیت پائین از دو RCT مربوط به سیستم‌های غیر-فعال ارائه شد که هیچ تاثیری را بر ترشحات خونی نشان نداد. با این وجود، یک RCT دیگر شواهدی را با کیفیت پائین ارائه کرد که یک سیستم ایمنی فعال IV متفاوت نیز بروز نشت خون را کاهش داد.
تجهیزات ایمن تزریق
شواهدی با کیفیت بسیار پائین از یک RCT و یک مطالعه CBA حاکی از آن بود که استفاده از تجهیزات ایمن تزریق نرخ NSI را به میزان قابل توجهی تغییر ندادند. یک مطالعه ITS شواهدی را با کیفیت پائین ارائه کرد که نشان داد استفاده از سیستم‌های تزریق ایمن غیر-فعال در مقایسه با سیستم‌های تزریق ایمن فعال بر نرخ NSI تاثیری نداشتند.
تجهیزات ایمن چند-گانه
شواهدی با کیفیت بسیار پائین از یک مطالعه CBA و دو مطالعه ITS به دست آمد. بر اساس مطالعه CBA، استفاده از تجهیزات ایمن چند-گانه منجر به کاهش NSI شد، در حالی که دو مطالعه ITS هیچ تغییری را نیافتند.
محفظه‌های ایمنی
یک مطالعه CBA شواهدی را با کیفیت بسیار پائین ارائه کرد که نشان داد استفاده از محفظه‌های ایمنی باعث کاهش NSI شد. با این حال، دو مطالعه ITS که به ارزیابی مداخلات مشابه پرداختند، به نتایج متناقضی رسیدند.
قانون‌گذاری
شواهدی با کیفیت پائین تا متوسط از دو مطالعه ITS نشان داد اجرای قوانین مربوط به استفاده از تجهیزات ایمنی مهندسی شده نرخ NSI را میان کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت کاهش می‌دهد. همچنین شواهدی با کیفیت پائین وجود داشت که کاهش روند نرخ NSI را در طول زمان نشان داد.
بیست مورد از 24 مطالعه خطر سوگیری (bias) بالایی داشتند و فقدان شواهد مربوط به تاثیر مثبت می‌توانست به علت مخدوش‌شدگی و سوگیری باشد. این بدان معنا نیست که این تجهیزات موثر نیستند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.