پیشینه

بیماری حاد پیوند علیه میزبان (acute graft-versus-host disease) از عوارض شایع پس از پیوند سلول بنیادی خون‌ساز ((haematopoietic stem cell transplantation; HSCT)؛ پیوند سلول بنیادی تشکیل دهنده خون) است. سلول‌های ایمنی (سلول‌های سفید خون) فرد اهدا-کننده، سلول‌های فرد بیمار را به عنوان جسم خارجی («غیر-خودی») تشخیص می‌دهد. بنابراین، سلول‌های ایمنی پیوند شده، به سلول‌های فرد گیرنده حمله می‌کنند. از بین بافت‌های مختلف بدن، پوست، کبد و روده اندام‌های اصلی هستند که بیش از بقیه تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این واکنش‌های ایمنی بدن ممکن است سبب التهاب حاد (ورم ناگهانی) و پس از آن تغییرات مزمن (طولانی-مدت) اندام‌ها (به عنوان مثال، فیبروز؛ اسکار ریه‌ها) شود. درمان خط-اول، در موارد مقاوم به درمان (که در آن بیماری نسبت به درمان، مقاوم است)، معمولا شامل استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی (که قدرت سیستم ایمنی بدن را کاهش می‌دهند) مانند کورتیکواستروئیدها در ترکیب با دیگر عوامل سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است. استفاده از این داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی، برای سرکوب حمله با واسطه سیستم ایمنی به سلول‌های فرد گیرنده طراحی شده است. اثربخشی محدود و عوارض جانبی شدید این داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی، منجر به استفاده از روش‌های جایگزین شده است.

اکستراکورپورال فوتوفرزیس (extracorporeal photopheresis; ECP) یک روش درمانی تعدیل‌کننده سیستم ایمنی است که شامل مجموعه‌ای از سلول‌های ایمنی از خون محیطی در خارج از بدن فرد است. این سلول‌های ایمنی ابتدا در معرض یک عامل فوتواکتیو (یک ماده شیمیایی که به قرار گرفتن در معرض نور پاسخ می‌دهد؛ به عنوان مثال 8-متوکسی‌پسورالن) و پس از آن رادیاسیون اشعه فرابنفش-A قرار گرفته و سپس دوباره به بدن بیمار تزریق می‌شوند. تاثیرات تعدیل‌کنندگی سیستم ایمنی این پروسیجر به‌طور کامل مشخص نشده‌اند.

در حال حاضر در چندین گایدلاین پیشنهاد شده که در کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری حاد پیوند علیه میزبان پس از HSCT، از ECP استفاده شود.

ویژگی‌های مطالعه

در این مرور، به منظور یافتن کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) (مطالعات بالینی که در آنها افراد به‌طور تصادفی به یکی از دو یا چند گروه درمان اختصاص داده می‌شوند) بانک‌های اطلاعاتی علمی را جست‌وجو کردیم که برای بررسی اثربخشی و بی‌خطری ECP در مدیریت بالینی بیماری حاد پیوند علیه میزبان پس از HSCT در کودکان و نوجوانان (زیر 18 سال) طراحی شدند.

نتایج

نسخه اصلی این مرور و هر دو به‌روزرسانی مرور اول و دوم هیچ RCTای را پیدا نکردند که اثربخشی ECP را در کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری حاد پیوند در مقابل میزبان پس از HSCT بررسی کرده باشد. توصیه‌های کنونی، فقط بر پایه نتایج مطالعات گذشته‌نگر (مطالعاتی که در آنها پیامدها برای شرکت‌کنندگان پیش از شروع مطالعه رخ داده) یا مطالعات مشاهده‌ای (مطالعاتی که در آنها محققان به دنبال انجام مداخله نیستند و فقط رویدادها را مشاهده می‌کنند) بنا شده‌اند. توصیه می‌شود که از روش ECP برای درمان کودکان و نوجوانان پس از HSCT، فقط در RCTها استفاده شود.