پیام‌های کلیدی
مداخلات تعدیل‌کننده سیستم ایمنی، درمان‌هایی هستند که سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهند.
صرع کانونی با تشنج‌های ناشی از ناحیه خاصی از مغز مشخص می‌شود.
مداخلات تعدیل‌کننده سیستم ایمنی به‌طور قابل توجهی موثرتر از دارونما در کاهش فراوانی تشنج در کودکان و بزرگسالان مبتلا به صرع کانونی بودند.
صرع چیست؟
صرع یک اختلال نورولوژیکی شایع است که حدود 50 میلیون نفر را در سراسر دنیا تحت تاثیر قرار می‌دهد. صرع کانونی با تشنج‌های ناشی از ناحیه خاصی از مغز مشخص می‌شود. تقریبا یک سوم از بیماران مبتلا به صرع، علی‌رغم درمان با داروهای ضدصرع، همچنان دچار تشنج می‌شوند. بنابراین، توسعه درمان‌های موثر جدید برای درمان تشنج‌های مقاوم به دارو از اهمیت زیادی برخوردار است. اخیرا، پیشنهاد شده که سیستم ایمنی و نحوه واکنش آن به آسیب ممکن است نقش مهمی در این فرآیند داشته باشد. به این ترتیب، مداخلات تعدیل‌کننده سیستم ایمنی - درمان‌هایی که سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهند - ممکن است یک رویکرد درمانی برای صرع کانونی باشند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم درمان‌هایی که سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهند بهتر از دارونما، در کودکان و بزرگسالان مبتلا به صرع کانونی، هستند یا خیر. همچنین خواستیم بدانیم که این درمان‌ها بی‌خطر هستند.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که به درمان‌هایی پرداختند که سیستم ایمنی را در کودکان و بزرگسالان مبتلا به صرع کانونی هدف قرار دادند. نتایج مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اعتماد خود را به شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
درمان‌هایی که سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهند ممکن است در کاهش فراوانی تشنج در بزرگسالان مبتلا به صرع کانونی موثر باشند. این درمان‌ها بیشتر با افزایش عوارض جانبی مانند سرگیجه، سردرد، خستگی و اختلالات گوارشی همراه هستند، اما نمی‌توان در مورد بی خطر بودن این عوامل در کودکان و بزرگسالان مبتلا به صرع کانونی نتیجه‌گیری کرد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
به دلیل از دست دادن داده‌های پیامد و نتایج غیردقیق از مطالعات، به شواهد نسبتا مطمئن هستیم. برای ارزیابی کامل اثربخشی و تحمل‌پذیری مداخلات تعدیل‌کننده سیستم ایمنی، انجام تحقیقات بیشتر و با کیفیت بالا مورد نیاز است.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا نوامبر 2021 به‌روز است.
به نظر می‌رسد مداخلات تعدیل‌کننده سیستم ایمنی به عنوان درمان کمکی برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به صرع کانونی در کاهش دفعات تشنج موثر باشند. نمی‌توان در مورد تحمل‌پذیری این عوامل در کودکان و بزرگسالان مبتلا به صرع نتیجه‌گیری کرد. انجام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترلشده بیشتری مورد نیاز است.
این مرور، نسخه به‌روزشده از مرور اصلی کاکرین است که در سال 2013 (Walker 2013) منتشر شد.
صرع (epilepsy) یک اختلال نورولوژیکی شایع است که 0.5% تا 1% از جمعیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. درمان دارویی، نخستین گزینه برای کنترل صرع است. با این حال، تا 30% از افراد به درمان دارویی پاسخ نمی‌دهند، و بنابراین به بهبودی تشنج دست نمی‌یابند. شواهد تجربی و بالینی از نقش فعال‌سازی مسیر التهابی در پاتوژنز صرع حمایت می‌کنند که، اگر به‌طور موثری توسط مداخلات تعدیل‌کننده سیستم ایمنی هدف قرار گیرد، یک استراتژی درمانی بالقوه جدید را برجسته می‌کند.
ارزیابی اثربخشی و تحمل‌پذیری مداخلات تعدیل‌کننده سیستم ایمنی بر تشنج، پروفایل اثرات نامطلوب، شناخت، و کیفیت زندگی، در مقایسه با گروه کنترل دارونما (placebo)، زمانی که به عنوان درمان کمکی در صرع کانونی در کودکان و بزرگسالان استفاده شوند.
برای آخرین به‌روزرسانی، بانک‌های اطلاعاتی زیر را در 11 نوامبر 2021 جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت مطالعات کاکرین (CRS Web)؛ و MEDLINE (OVID)، از 1946 تا 10 نوامبر 2021. CRS Web شامل کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی یا شبه-تصادفی‌سازی و کنترلشده از PubMed؛ EMBASE؛ ClinicalTrials.gov؛ پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO ICTRP)؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترلشده کاکرین (CENTRAL)، و پایگاه‌های ثبت تخصصی گروه‌های مرور کاکرین شامل گروه صرع (epilepsy)، بود. از هیچ‌گونه محدودیتی زبانی استفاده نکردیم. برای یافتن گزارش‌های بیشتر از مطالعات مرتبط، کتاب‌شناختی‌های (bibliography) مطالعات بازیابی‌شده را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده و کنترلشده با دارونما از مداخلات کمکی تعدیل‌کننده سیستم ایمنی، که در آنها از یک روش مناسب پنهان‌سازی تصادفی‌سازی استفاده شد. مطالعات، دوسو کور، یک‌سو کور، یا بدون کورسازی بودند. شرکت‌کنندگان واجد شرایط، کودکان (بالای 2 سال) و بزرگسالان مبتلا به صرع کانونی بودند.
از روش‌های استاندارد روش‌شناسی (methodology) مورد انتظار سازمان همکاری کاکرین استفاده کردیم.
پیامد‌های زیر را ارزیابی کردیم.
1. کاهش 50% یا بیشتر در دفعات بروز تشنج.
2. رسیدن به وضعیت بدون تشنج.
3. خروج از گروه درمانی به هر دلیلی.
4. کیفیت زندگی.
5. عوارض جانبی.
از جمعیت قصد درمان (intention-to-treat; ITT) برای همه آنالیزهای اولیه استفاده کردیم، و نتایج را به صورت خطرات نسبی (RRs) با 95% فاصله اطمینان (95% Cl) ارائه دادیم.
سه کارآزمایی تصادفی‌سازی شده، دوسو کور (double-blind)، و کنترلشده با دارونما را با مجموع 172 شرکت‌کننده وارد کردیم. همه کارآزمایی‌ها شامل کودکان و بزرگسالان بالای دو سال و مبتلا به صرع کانونی بودند. مراحل درمان شش هفته طول کشیده و دوره پیگیری از شش هفته تا شش ماه متغیر بود. یکی از سه کارآزمایی واردشده، روش مناسبی را برای پنهان‌سازی تصادفی‌سازی توصیف کرد، در حالی که دو کارآزمایی دیگر به دلیل کمبود اطلاعات گزارش‌شده در مورد طراحی مطالعه، دارای خطر سوگیری (bias) نامشخصی بودند. کورسازی موثر مطالعات در هر سه کارآزمایی گزارش شد. تمام آنالیزها به صورت ITT انجام شدند. یک کارآزمایی توسط سازنده یک عامل تعدیل‌کننده سیستم ایمنی حمایت شد و بنابراین در معرض خطر بالای سوگیری حمایت مالی (funding bias) قرار داشت.
مداخلات تعدیل‌کننده سیستم ایمنی به‌طور قابل توجهی موثرتر از دارونما در کاهش فراوانی تشنج بودند (خطر نسبی (RR): 2.30؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.15 تا 4.60؛ 3 مطالعه، 172 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). شواهد کافی برای این نتیجه‌گیری وجود نداشت که افراد گروه تعدیل‌کننده سیستم ایمنی نسبت به گروه دارونما با احتمال بیشتری از گروه درمانی خود خارج شدند (RR: 1.04؛ 95% CI؛ 0.28 تا 3.80؛ 3 مطالعه، 172 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین). RR برای عوارض جانبی برابر با 1.16 (95% CI؛ 0.84 تا 1.59؛ 1 مطالعه، 66 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) بود. برخی از عوارض جانبی خاص مانند سرگیجه، سردرد، خستگی و اختلالات گوارشی با مداخلات تعدیل‌کننده سیستم ایمنی بیشتر همراه بودند. اطلاعات کمی در مورد تاثیرات شناختی ناشی از مداخله و کیفیت زندگی وجود داشت. هیچ ناهمگونی (heterogeneity) مهمی میان مطالعات برای هیچ یک از پیامدها یافت نشد. به دلیل وجود سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) بالقوه ناشی از داده‌های گمشده پیامد و عدم دقت در نتایج با فواصل اطمینان گسترده، قطعیت کلی شواهد (با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE)) را در سطح پائین تا متوسط قضاوت کردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.