درد حاد اغلب بلافاصله پس از آسیب احساس میشود، و اکثر افرادی که تحت عمل جراحی قرار میگیرند، بدون درمان آن، دردی را با شدت متوسط یا شدید خواهند داشت. در اکثر موارد، البته نه همه، درد را میتوان با مسکّنهای خوراکی درمان کرد. بسیاری از مسکّنهای خوراکی در دسترس بوده، و این مرور یکی از مجموعه مواردی است که بررسی میکند هر کدام در چه دوزی، تا چه اندازه موثر هستند.
این مرور ترکیبی را از دوزهای ثابت ایبوپروفن و اکسیکدون بررسی میکند. هر دوی آنها مسکّنهای رایجی هستند، که با مکانیسمهای متفاوتی کار میکنند. ما میدانیم که ترکیب آنالژزیکهای مختلف در یک قرص نسبت به هر یک از آنها بهتنهایی، در همان دوز، تسکین درد خوبی را برای افراد بیشتری ایجاد میکنند.
این مرور دادههایی را در سه کارآزمایی بالینی، شامل 1202 نفر با درد متوسط یا شدید پس از برداشتن دندان عقل یا پس از جراحی شکم یا لگن، یافت. این موقعیتها معمولا برای آزمایش اثربخشی مسکّن استفاده میشوند، زیرا نتایج برای دیگر اشکال درد حاد پس از تروما قابل استفاده است. انواع مختلف جراحی تخمینهای بسیار مشابهی را از اثربخشی داروهای ضد-درد ارائه میدهند.
ایبوپروفن 400 میلیگرم به همراه اکسیکدون 5 میلیگرم منجر به تسکین موثر درد برای حدود 6 نفر از هر 10 شرکتکننده (60%)، در مقایسه با فقط کمتر از 2 نفر از هر 10 شرکتکننده (17%) با دارونما شد. اثرات ضد-درد، طولانیتر باقی ماند و عارضه جانبی بیشتری با این ترکیب نسبت به دارونما رخ نداد. این ترکیب تقریبا به همان نسبت ایبوپروفن بهتنهایی، تسکین درد موثری را برای بیماران ایجاد کرد، اما احتمال کمتری برای نیاز به مصرف داروهای ضد-درد بیشتر با این ترکیب وجود داشت.
ترکیب ایبوپروفن 400 میلیگرم + اکسیکدون 5 میلیگرم تاثیر بیدردی طولانیتری را از اکسیکدون بهتنهایی ایجاد کرد، اما برای ایبوپروفن بهتنهایی (در همان دوز) اینگونه نبود. همچنین احتمال کمتری برای نیاز به مصرف بیشتر داروهای ضد-درد طی حدود هشت ساعت وجود داشت، و احتمال بیشتری برای دچار یک عارضه جانبی شدن دیده نشد.
ترکیب دو نوع مختلف از آنالژزیکها با دوز ثابت در یک قرص، بهتر از هر یک بهتنهایی میتواند در رهایی از درد حاد موثر واقع شود. به نظر میرسد که این مساله در مورد ترکیبهای طیفی از داروها در درمان درد پس از جراحی و سردرد میگرنی صدق میکند. ترکیباتی از دوز ثابت ایبوپروفن و اکسیکدون موجود است، و این داروها ممکن است بهطور جداگانه در ترکیب، در برخی موقعیتهای درد حاد استفاده شوند.
ارزیابی اثربخشی ضد-درد و عوارض جانبی تک-دوز خوراکی ایبوپروفن به همراه اکسیکدون برای تسکین درد متوسط تا شدید پس از جراحی.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL) در کتابخانه کاکرین (شماره 4 از 12، سال 2013)؛ MEDLINE (1950 تا 21 می 2013)؛ EMBASE (1974 تا 21 می 2013)؛ بانک اطلاعاتی تسکین درد آکسفورد (Oxford Pain Relief Database)، ClinicalTrials.gov، و فهرست منابع مقالات را جستوجو کردیم.
کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی شده، دوسو-کور، در مورد تاثیر تک-دوز ایبوپروفن خوراکی به همراه اکسیکدون در مقایسه با دارونما (placebo) یا همان دوز ایبوپروفن بهتنهایی در درمان درد حاد پس از جراحی در بزرگسالان.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم به بررسی کارآزماییها برای ورود به این مرور، ارزیابی کیفیت، و استخراج دادهها پرداختند. از ناحیه زیر منحنی تسکین درد در برابر زمان استفاده کردیم تا نسبتی را از شرکتکنندگان به دست آوریم که با تجویز ایبوپروفن به همراه اکسیکدون، ایبوپروفن بهتنهایی، اکسیکدون بهتنهایی، یا دارونما، با استفاده از معادلات معتبر، به حداقل 50% تسکین درد در مدت شش ساعت دست یافتند. نسبت خطر (relative risk) و تعداد افراد مورد نیاز برای درمان تا حصول منفعت (NNT) را محاسبه کردیم. از اطلاعات مربوط به مصرف داروی نجات برای محاسبه نسبتی از شرکتکنندگان که به داروی نجات نیاز داشتند و میانگین وزنی میانه (median) زمان سپری شده تا استفاده از آن، استفاده کردیم. از سوی دیگر، اطلاعات مربوط به عوارض جانبی را گردآوری کردیم.
سه مطالعه را وارد کردیم که شامل 1202 شرکتکننده بودند. همه مطالعات ترکیب دوز یکسانی را بررسی کردند. مطالعات وارد شده دادههای 603 شرکتکننده را برای مقایسه ایبوپروفن 400 میلیگرم + اکسیکدون 5 میلیگرم با دارونما، 717 شرکتکننده را برای مقایسه ایبوپروفن 400 میلیگرم + اکسیکدون 5 میلیگرم با ایبوپروفن 400 میلیگرم بهتنهایی، و 471 شرکتکننده را برای مقایسه ایبوپروفن 400 میلیگرم + اکسیکدون 5 میلیگرم با اکسیکدون 5 میلیگرم بهتنهایی ارائه دادند.
نسبتی از شرکتکنندگان که طی 6 ساعت به حداقل 50% تسکین درد دست یافتند، 60% با ایبوپروفن 400 میلیگرم + اکسیکدون 5 میلیگرم و 17% با دارونما بود که NNT معادل 2.3 (2.0 تا 2.8) را نشان داد. برای ایبوپروفن 400 میلیگرم بهتنهایی، این نسبت معادل 50% بود که تفاوت معنیداری را بین ایبوپروفن 400 میلیگرم + 5 میلیگرم اکسیکدون و ایبوپروفن 400 میلیگرم بهتنهایی ایجاد نکرد. برای اکسیکدون 5 میلیگرم بهتنهایی، این نسبت 23% بود، و NNT برای ایبوپروفن 400 میلیگرم + اکسیکدون 5 میلیگرم در مقایسه با اکسیکدون تنها برابر با 2.9 (2.3 تا 4.0) گزارش شد.
ایبوپروفن + اکسیکدون نسبت به دارونما زمان طولانیتری را برای نیاز به درمان دوباره ایجاد کرد. میانه (median) زمان سپری شده تا استفاده از داروی نجات بیش از 5 ساعت برای ایبوپروفن 400 میلیگرم + اکسیکدون 5 میلیگرم، و 2.3 ساعت یا کمتر با دارونما بود. تعداد کمتری از شرکتکنندگان با ترکیب ایبوپروفن + اکسیکدون نسبت به دارونما یا ایبوپروفن تنها به داروی نجات نیاز پیدا کردند. این نسبت با ایبوپروفن 400 میلیگرم + اکسیکدون 5 میلیگرم 40%، با دارونما 83%، با ایبوپروفن تنها 53% و با اکسیکدون تنها 83% بود، که NNT برای پیشگیری از نیاز یک بیمار به مصرف داروی نجات برابر با 2.4 (2.0 تا 2.9)، 11 (6.1 تا 56)، و 2.6 (2.1 تا 3.4) برای مقایسه ایبوپروفن 400 میلیگرم + اکسیکدون 5 میلیگرم، به ترتیب، با دارونما، ایبوپروفن بهتنهایی و اکسیکدون بهتنهایی، بود.
نسبتی از شرکتکنندگان که دچار یک یا چند عارضه جانبی شدند، 25% با ایبوپروفن 400 میلیگرم + اکسیکدون 5 میلیگرم، 25% با دارونما، 26% با ایبوپروفن بهتنهایی، و 35% با اکسیکدون بهتنهایی بودند؛ تفاوت معنیداری بین آنها دیده نشد. عوارض جانبی جدی فقط پس از جراحی شکم در 6/169 با ترکیب دارویی، 1/175 با ایبوپروفن بهتنهایی، 3/52 با اکسیکدون بهتنهایی، و 1/60 با دارونما گزارش شد. خروج بیماران از مطالعه به دلایلی غیر از فقدان اثربخشی کمتر از 5% رخ داد و در تمام گروههای درمانی متعادل بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.