یووئیت مزمن غیر عفونی چیست؟
یووئیت عبارت است از گروهی از بیماریهای چشمی که در اثر التهاب (قرمزی، تورم، درد، و غیره) داخل چشم ایجاد شده و میتواند منجر به ایجاد نابینایی شود. یووئیت میتواند ناشی از علل عفونت یا غیر عفونی باشد. یووئیت غیر عفونی میتواند در اثر بروز بیماری در جای دیگری از بدن ایجاد شود. یوهآ (لایه میانی چشم) دارای عروق خونی زیادی است. اگر سیستم ایمنی در حال مبارزه با مشکلی در یک ناحیه از بدن باشد، سلولها و مواد شیمیایی میتوانند از طریق جریان خون عبور کرده و به چشم رسیده و منجر به التهاب شوند. یووئیت حاد کمتر از سه ماه طول میکشد؛ یووئیت مزمن بیش از سه ماه.
این وضعیت چگونه درمان میشود؟
یووئیت مزمن غیر عفونی عموما با استروئیدها که در نزدیکی یا داخل چشم استفاده میشوند، یا دیگر داروهایی که به صورت خوراکی یا تزریقی برای کنترل التهاب مصرف میشوند، درمان میشود. با این حال، این داروها، از جمله استروئیدها، سیستم ایمنی را سرکوب کرده و منجر به عوارض جانبی ناخواسته میشوند.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
ما ارزیابی کردیم که ایمپلنت حاوی استروئید (کپسول کوچکی که به آرامی استروئیدها را درون چشم آزاد میکند) میتواند عود یووئیت را کاهش دهد، بینایی را بهبود بخشد، یا کیفیت زندگی را بهتر کند. همچنین بررسی کردیم که این ایمپلنتها بروز عوارض جانبی ناخواسته را افزایش میدهند یا خیر.
آنچه ما انجام دادیم
برای یافتن کارآزماییهایی جستوجو کردیم که بهطور تصادفی کودکان و بزرگسالان مبتلا به یووئیت مزمن غیر عفونی را برای دریافت ایمپلنتهای حاوی استروئید یا درمان دیگری اختصاص دادند؛ درمان دیگر میتوانست یک پروسیجر ساختگی یا روش استاندارد دیگری برای ارائه مراقبت بوده باشد. یافتههای مطالعه را خلاصه کرده، و سطح اطمینان خود را به یافتهها ارزیابی کردیم.
آنچه که ما به دست آوردیم
دو مطالعه (282 شرکتکننده) را یافتیم که ایمپلنتهای قرار داده شده با کمک جراحی (آزاد کننده فلوسینولون استوناید در چشم) را با یک روش ساختگی مقایسه کردند. نوع و مقدار داروی آزاد شده در هر دو مطالعه متفاوت بودند. به نظر میرسید ایمپلنتهای حاوی استروئید خطر عود یووئیت را کاهش داده، و به بینایی و کیفیت زندگی بهتر منجر میشوند.
دو مطالعه (683 شرکتکننده) را یافتیم که ایمپلنتهای قرار داده شده با کمک جراحی (آزاد کننده فلوسینولون استوناید در چشم) را با مراقبت استاندارد مقایسه کردند. هر دو مطالعه از یک ایمپلنت استفاده کردند. نتایج نشان ندادند که ایمپلنتهای حاوی استروئید خطر عود یووئیت را کاهش داده یا بینایی را بهتر میکنند، اما به نظر میرسید شرکتکنندگان کیفیت زندگی بهتری داشتند.
به نظر میرسید ایمپلنتهای حاوی استروئید خطر ابتلا به کاتاراکت (کدر شدن عدسی چشم)، و افزایش فشار داخل چشم را افزایش میدهند. هر چهار مطالعه شامل شرکتکنندگانی از چندین کشور بود.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
ما فقط چهار مطالعه را وارد کردیم. آنها حجم نمونه بزرگی نداشتند، و در طراحی مطالعه خود دارای اشکالاتی بودند. بنابراین، به یافتههای خود اطمینان متوسط تا محدودی داریم.
این شواهد تا چه زمانی بهروز است؟
شواهد تا نوامبر 2021 بهروز است.
سطح اطمینان ما به شواهدی که میگویند ایمپلنتهای کورتیکواستروئید موضعی نسبت به درمان ساختگی یا درمان استاندارد مراقبت در کاهش خطر عود یووئیت برتری دارند، محدود است. اثربخشی متفاوتی را از مداخله بر BCVA نسبت به مقایسه کنندهها در افراد مبتلا به یووئیت غیر عفونی نشان دادیم. با این وجود، شواهد نشان میدهد که این ایمپلنتها ممکن است خطر پیشرفت کاتاراکت و افزایش IOP را افزایش دهند، که در طول زمان نیاز به اعمال مداخلات پیدا خواهند کرد.
برای درک بهتر از پروفایلهای کارایی و بیخطری استفاده از ایمپلنتهای کورتیکواستروئیدی، به انجام کارآزماییهای آتی نیاز داریم که ایمپلنتها را با دوزهای مختلف، که برای مدت زمانهای مختلف استفاده میشوند، بررسی کنند. کارآزماییها باید پیامدهای استاندارد اصلی را که بهطور جهانی تعریف شدهاند، و در مقاطع زمانی پیگیری قابل مقایسه، اندازهگیری کنند.
یووئیت (uveitis) اصطلاحی است برای توصیف گروهی از بیماریهای التهابی داخل چشم. یووئیت پنجمین علت شایع از دست دادن بینایی در کشورهایی با سطح درآمد بالا به شمار میآید، بهطوری که بالاترین بروز این بیماری در جمعیت در سنین اشتغال دیده میشود. کورتیکواستروئیدها اصلیترین درمان برای همه انواع زیرگروه یووئیت غیر عفونی هستند. آنها را میتوان به صورت خوراکی، موضعی با قطره، با تزریق دور چشمی (periocular؛ در اطراف چشم) یا داخل زجاجیه (intravitreal) (داخل چشم)، یا با کاشت از طریق جراحی، تجویز کرد.
تعیین اثربخشی و بیخطری (safety) ایمپلنتهای استروئید در بیماران مبتلا به یووئیت خلفی (posterior uveitis) مزمن غیر عفونی، یووئیت میانی (intermediate uveitis)، و پانیووئیت (panuveitis).
CENTRAL (شامل پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه چشم و بینایی در کاکرین)؛ MEDLINE Ovid؛ Embase؛ PubMed؛ LILACS، و سه پایگاه ثبت کارآزمایی را تا نوامبر 2021 جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای را وارد کردیم که به مقایسه کاشت ایمپلنتهای داخل زجاجیهای فلوسینولون استوناید (fluocinolone acetonide; FA) یا دگزامتازون (dexamethasone; DEX) با استانداردهای مراقبت درمانی، یا پروسیجرهای ساختگی، به مدت حداقل شش ماه پیگیری پس از درمان پرداختند. مطالعاتی را وارد کردیم که در آنها شرکتکنندگانی از تمام سنین ثبتنام شده، مبتلا به یووئیت خلفی مزمن غیر عفونی، یووئیت میانی، یا پانیووئیت، با قدرت دید بهتر از حرکت دست بودند.
از روششناسی (methodology) استاندارد کاکرین استفاده کردیم.
دادههایی را از چهار کارآزمایی (683 شرکتکننده، 907 چشم) وارد کردیم که ایمپلنتهای کورتیکواستروئید را با درمان ساختگی یا مراقبت استاندارد مقایسه کردند.
ویژگیهای مطالعه و خطر سوگیری (bias)
از دو کارآزمایی که ایمپلنتهای کورتیکواستروئید را با پروسیجر ساختگی مقایسه کردند، یکی ایمپلنت 0.18 میلیگرمی FA، و دیگری، ایمپلنت 0.7 میلیگرمی DEX را بررسی کردند. دو کارآزمایی دیگر، ایمپلنت 0.59 میلیگرمی FA را با درمان استاندارد مقایسه کردند که شامل کورتیکواستروئیدهای سیستمیک و داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی، در صورت نیاز، بودند. با در نظر گرفتن بهبودی در حدت بینایی، چهار کارآزمایی را در معرض خطر پائین سوگیری، یا با برخی نگرانیها در مورد وجود خطر سوگیری در همه حوزهها، ارزیابی کردیم.
یافتهها
با در نظر گرفتن پروسیجر ساختگی به عنوان کنترل، نتایج ترکیبی در نقطه زمانی (time point) اولیه شش ماه نشان داد که ایمپلنتهای کورتیکواستروئید ممکن است خطر عود یووئیت را تا 60% کاهش داده (خطر نسبی [RR]: 0.40؛ 95% فاصله اطمینان [CI]: 0.30 تا 0.54؛ 2 کارآزمایی، 282 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و منجر به بهبودی بیشتر در بهترین حدت بینایی تصحیح شده (BCVA؛ تفاوت میانگین [MD]؛ 0.15 logMAR؛ 95% CI؛ 0.06 تا 0.24؛ 1 کارآزمایی، 153 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین) شوند. شواهدی مبتنی بر گزارش یک مطالعه (146 شرکتکننده) نشان داد که ایمپلنتهای استروئیدی ممکن است هیچ تاثیری بر کیفیت زندگی مرتبط با عملکرد بینایی نداشته باشند، که با National Eye Institute 25-Item Visual Function Questionnaire اندازهگیری شد (MD: 2.85؛ 95% CI؛ 3.64- تا 9.34؛ 1 کارآزمایی، 146 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
با استفاده از مراقبت استاندارد به عنوان کنترل، برآوردهای ترکیبی در نقطه زمانی اولیه 24 ماه نشان دادند که ایمپلنتهای کورتیکواستروئیدی احتمالا خطر عود یووئیت را تا 54% کاهش میدهند (RR: 0.46؛ 95% CI؛ 0.35 تا 0.60؛ 2 کارآزمایی، 619 چشم). تخمینهای ترکیبی در 24 ماه همچنین نشان دادند که ایمپلنتهای استروئیدی ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر بهبودی BCVA داشته باشند (MD؛ 0.05 logMAR؛ 95% CI؛ 0.02- تا 0.12؛ 2 کارآزمایی، 619 چشم؛ شواهد با قطعیت پائین). شواهدی مبتنی بر گزارش یک مطالعه (232 شرکتکننده) نشان داد که ایمپلنتهای استروئیدی ممکن است حداقل تاثیرات بالینی بر عملکرد بینایی (MD: 4.64؛ 95% CI؛ 0.13 تا 9.15؛ 1 کارآزمایی، 232 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ عملکرد فیزیکی (خرده مقیاس فیزیکی SF-36؛ MD: 2.95؛ 95% CI؛ 0.55 تا 5.35؛ 1 کارآزمایی، 232 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ یا سلامت روان (خرده مقیاس ذهنی SF-36؛ MD: 3.65؛ 95% CI؛ 0.52 تا 6.78؛ 1 کارآزمایی، 232 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) داشته باشند؛ اما بر EuroQoL (MD: 6.17؛ 95% CI؛ 1.87 تا 10.47؛ 1 کارآزمایی، 232 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ یا بر مقیاس EuroQoL-5D (MD: 0.02؛ 95% CI؛ 0.04- تا 0.08؛ 1 کارآزمایی، 232 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) تاثیری بر جای نمیگذارند.
عوارض جانبی
ایمپلنتهای کورتیکواستروئید در مقایسه با پروسیجرهای ساختگی، در طول حداکثر 12 ماه پیگیری، ممکن است خطر تشکیل کاتاراکت را اندکی افزایش دهند (RR: 2.69؛ 95% CI؛ 1.17 تا 6.18؛ 1 کارآزمایی، 90 چشم، شواهد با قطعیت پائین)، اما بر خطر پیشرفت کاتاراکت (RR: 2.00؛ 95% CI؛ 0.65 تا 6.12؛ 1 کارآزمایی، 117 چشم؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ یا نیاز به جراحی (RR: 2.98؛ 95% CI؛ 0.82 تا 10.81؛ 1 کارآزمایی، 180 چشم، شواهد با قطعیت پائین) تاثیری نمیگذارند. این ایمپلنتها ممکن است خطر افزایش فشار داخل چشم ([IOP]؛ RR: 2.81؛ 95% CI؛ 1.42 تا 5.56؛ 2 کارآزمایی، 282 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ و نیاز به قطرههای چشمی کاهش دهنده IOP (RR: 1.85؛ 95% CI؛ 1.05 تا 3.25؛ 2 کارآزمایی، 282 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط) را بیشتر کنند؛ اما نیاز به دریافت جراحی کاهش IOP را افزایش نمیدهند (RR: 0.72؛ 95% CI؛ 0.13 تا 4.17؛ 2 کارآزمایی، 282 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
شواهدی که ایمپلنت 0.59 میلیگرمی FA را با مراقبتهای استاندارد مقایسه کرد، نشان داد ایمپلنت ممکن است خطر پیشرفت کاتاراکت (RR: 2.71؛ 95% CI؛ 2.06 تا 3.56؛ 2 کارآزمایی، 210 چشم؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و نیاز به جراحی (RR: 2.98؛ 95% CI؛ 2.33 تا 3.79؛ 2 کارآزمایی، 371 چشم؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ را همراه با خطر افزایش IOP (RR: 3.64؛ 95% CI؛ 2.71 تا 4.87؛ 2 کارآزمایی، 605 چشم؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ و نیاز به درمان دارویی (RR: 3.04؛ 95% CI؛ 2.36 تا 3.91؛ 2 کارآزمایی، 544 چشم؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ یا مداخلات جراحی (RR: 5.43؛ 95% CI؛ 3.12 تا 9.45؛ 2 کارآزمایی، 599 چشم؛ شواهد با قطعیت متوسط) افزایش دهد.
در هر دو مقایسه، این ایمپلنتها خطر ابتلا به اندوفتالمیت، پارگی شبکیه، یا جداشدگی شبکیه را افزایش ندادند (شواهد با قطعیت متوسط).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.