هدف این مطالعه مروری چیست؟
هدف از انجام این مطالعه مروری کاکرین، یافتن بهترین روش برای مدیریت اختلالات چشایی ناشی از کمبود روی/ایدیوپاتیک (علت ناشناخته) و اختلالات چشایی ثانویه به نارسایی مزمن کلیه در کودکان و بزرگسالان بود.
پیام‌های کلیدی
تجویز مکمل‌های روی یا طب سوزنی ممکن است در درمان اختلالات چشایی مفید باشند. با این حال، هنوز به انجام مطالعاتی با کیفیت بالا نیاز داریم تا نقش مکمل‌های روی و طب سوزنی را در درمان اختلالات چشایی تعیین کنیم.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
حس چشایی برای حفظ سلامت و بهزیستی (well-being) روانی یک فرد ضروری است. اختلالات چشایی می‌توانند از نداشتن حس چشایی، تا اختلال در تشخیص طعم، و در نتیجه کاهش توانایی تشخیص طعم باشند. هرگونه اختلال در درک چشایی می‌تواند منجر به بروز شرایطی مانند سوء‌تغذیه و مصرف مواد غذایی سمّی شود. این وضعیت ممکن است به دلیل بیماری، مصرف داروها، درمان با اشعه، یا روند پیری باشد؛ یا ناشی از دلایل نامشخص.
روش‌های مختلف درمان برای بهبود حس چشایی استفاده شده‌اند. این روش‌ها شامل استفاده از ترکیبات روی، پیلوکارپین (pilocarpine)، اسید آلفا-لیپوئیک (alpha lipoic acid)، تحریک مغناطیسی ترانس‌کرانیال (transcranial magnetic stimulation)، ginkgo biloba و طب سوزنی هستند.
نتایج اصلی این مطالعه مروری چه هستند؟
تمام مطالعات مربوط به پاسخ این سوال را گردآوری و تجزیه‌وتحلیل کرده و 10 کارآزمایی را یافتیم که در آنها در مجموع 581 بیمار، درمان‌های مختلفی را دریافت کردند. نه کارآزمایی، منافع ترکیبات روی را مورد بررسی قرار دادند و یک کارآزمایی، اثرات طب سوزنی را ارزیابی کرد. فقط مطالعاتی را در زمینه اختلالات چشایی وارد این مرور کردیم که ایدیوپاتیک (ناشناخته) بوده، یا ناشی از کمبود روی (zinc) یا نارسایی مزمن کلیه.
دو کارآزمایی از آلمان، سه کارآزمایی از ژاپن، دو کارآزمایی از بریتانیا، و سه کارآزمایی از ایالات متحده آمریکا بودند. این مطالعات، روی را با دارونما (placebo) یا طب سوزنی را با درمان ساختگی در بیماران مبتلا به اختلالات چشایی مقایسه کردند. دو کارآزمایی توسط دولت، سه کارآزمایی به‌طور خصوصی، و دو کارآزمایی توسط یک شرکت دارویی حمایت مالی شدند و سه کارآزمایی جزئیات مالی خود را ذکر نکردند.
هنگامی که برای بیماران مبتلا به اختلالات چشایی روی تجویز و با دارونما مقایسه شد:
- شواهدی را با کیفیت بسیار پائین یافتیم که برای نتیجه‌گیری در مورد نقش مصرف مکمل‌های روی در بهبود حدت چشایی گزارش شده توسط بیماران کافی نبودند و شواهدی را با کیفیت بسیار پائین به دست آوردیم که مکمل‌های روی، حدت چشایی را در بیماران مبتلا به اختلالات چشایی ناشی از کمبود روی/ایدیوپاتیک بهبود می‌بخشند.
- مکمل روی موجب بروز عوارض جانبی نظیر اگزما، تهوع، درد شکمی، اسهال، یبوست، کاهش آهن خون، افزایش آلکالین فسفاتاز خون و افزایش جزئی در تری‌گلیسیرید خون شد.
- هیچ مطالعه‌ای یافت نشد که بهبود تشخیص طعم یا کیفیت زندگی را نشان دهد.
هنگامی که در بیماران مبتلا به اختلالات چشایی، از طب سوزنی استفاده و با پروسیجر ساختگی مقایسه شد:
- شواهدی را با کیفیت بسیار پائین یافتیم که برای نتیجه‌گیری در مورد نقش طب سوزنی در بهبود تشخیص طعم و مزه در موارد دیسژئوزی (اختلال چشایی) (dysgeusia) و هیپوژئوزی (hypogeusia) (ضعف چشایی) ایدیوپاتیک کافی نبود؛
- کارآزمایی‌های مربوط به طب سوزنی عوارض جانبی را نشان ندادند؛
- هیچ مطالعه‌ای یافت نشد که بهبود حدت چشایی یا کیفیت زندگی را بررسی کرده باشد.
قادر به نتیجه‌گیری در مورد برتری مکمل‌های روی یا طب سوزنی نبودیم زیرا هیچ یک از کارآزمایی‌ها این مداخلات را مقایسه نکردند.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
به دنبال مطالعاتی بودیم که تا 4 جولای 2017 منتشر شدند.
شواهدی را با کیفیت بسیار پائین یافتیم که برای نتیجه‌گیری در مورد نقش مکمل‌های روی در بهبود حدت چشایی گزارش شده توسط بیماران کافی نبودند و شواهدی با کیفیت بسیار پائین نشان دادند که مکمل‌های روی باعث بهبود حدت چشایی در بیماران مبتلا به اختلالات چشایی ایدیوپاتیک/کمبود روی می‌شوند. هیچ شواهدی را برای نتیجه‌گیری در مورد نقش مکمل‌های روی در بهبود اختلالات چشایی، یا هرگونه شواهدی را که به ارزیابی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت ناشی از اختلالات چشایی پرداخته باشد، نیافتیم.
شواهدی را با کیفیت بسیار پائین یافتیم که برای نتیجه‌گیری در مورد نقش طب سوزنی در بهبود تشخیص طعم و مزه در موارد دیسژئوزی (اختلال چشایی) (dysgeusia) و هیپوژئوزی (hypogeusia) (ضعف چشایی) ایدیوپاتیک کافی نیست. قادر به نتیجه‌گیری در مورد برتری مکمل‌های روی یا طب سوزنی نبودیم زیرا هیچ یک از کارآزمایی‌ها این مداخلات را مقایسه نکردند.
حس چشایی برای حفظ سلامت عمومی یک فرد بسیار ضروری است. این حس یک جزء ضروری است برای لذت بردن فرد از غذای خود، که به‌نوبه‌خود تغذیه فرد را تامین می‌کند. بروز هرگونه اختلال در ادراک چشایی می‌تواند کیفیت زندگی را در چنین بیمارانی با تاثیر بر اشتها، وزن بدن و بهزیستی (well-being) روانی آنها مختل کند. اختلالات چشایی با استفاده از روش‌های مختلفی درمان شده‌اند و هیچ توافقی در مورد بهترین مداخله درمانی وجود ندارد. از این رو، این مطالعه مروری کاکرین انجام شد. این یک به‌روزرسانی از مطالعه مروری کاکرین است که ابتدا در نوامبر 2014 منتشر شد.
ارزیابی اثرات مداخلات برای مدیریت بیماران مبتلا به اختلالات چشایی.
متخصص اطلاعات گروه سلامت دهان در کاکرین بانک‌های اطلاعاتی زیر را جست‌وجو کرد: پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه سلامت دهان در کاکرین (تا 4 جولای 2017)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ شماره 6، 2017) در کتابخانه کاکرین (در 4 جولای 2017 جست‌وجو شد)؛ MEDLINE Ovid (1946 تا 4 جولای 2017)؛ Embase Ovid (1980 تا 4 جولای 2017)؛ CINAHL EBSCO (1937 تا 4 جولای 2017)؛ و AMED Ovid (1985 تا 4 جولای 2017). برای یافتن کارآزمایی‌ها، پایگاه ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام موسسات ملی سلامت ایالات متحده (www.clinicaltrials.gov) و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت جست‌وجو شدند. خلاصه مقالات نشست‌ها و کنفرانس‌های علمی در 25 سپتامبر 2017 جست‌وجو شدند. هنگام جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی هیچ‌گونه محدودیتی از نظر زبان یا وضعیت انتشار مقاله اعمال نشد.
تمام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را انتخاب کردیم که هر نوع عامل دارویی را با مداخله کنترل یا هر عامل غیر-دارویی را با مداخله کنترل مقایسه کردند. همچنین کارآزمایی‌های متقاطع (cross-over) را در این مرور وارد کردیم.
دو جفت از نویسندگان مطالعه مروری به‌طور جداگانه، و در دو نسخه، کیفیت کارآزمایی‌ها را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. در هر جا که ممکن بود، برای کسب اطلاعات بیشتر با نویسندگان کارآزمایی تماس گرفتیم. اطلاعات مربوط به عوارض جانبی را از کارآزمایی‌ها گردآوری کردیم.
تعداد 10 کارآزمایی (581 شرکت‌کننده) را انتخاب کردیم، که توانستیم نه مورد را در تجزیه‌وتحلیل کمّی (566 شرکت‌کننده) وارد کنیم. سه کارآزمایی (30%) را در معرض خطر پائین سوگیری (bias)، چهار کارآزمایی (40%) را در معرض خطر بالای سوگیری و سه کارآزمایی (30%) را در معرض خطر نامشخص سوگیری ارزیابی کردیم. فقط مطالعاتی را در زمینه اختلالات چشایی وارد این مرور کردیم که ایدیوپاتیک (ناشناخته) بوده، یا ناشی از کمبود روی (zinc) یا نارسایی مزمن کلیه.
از این تعداد، نه کارآزمایی با 544 بیمار، مکمل‌های روی را با دارونما (placebo) برای بیماران مبتلا به اختلالات چشایی مقایسه کردند. شرکت‌کنندگان در دو کارآزمایی کودکان و نوجوانان، به‌ترتیب با میانگین سنی 10 سال و 11.2 سال بوده، و هفت کارآزمایی دیگر شرکت‌کنندگان بزرگسال را وارد کردند. از میان این نه کارآزمایی، دو مورد پیامدهای گزارش شده را توسط خود بیمار در مورد بهبود حدت چشایی با استفاده از مکمل‌های روی ارزیابی کردند (خطر نسبی (RR): 1.40؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.94 تا 2.09؛ 119 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). برای بهبود حدت چشایی با استفاده از پیامدهای عینی (داده‌های پیوسته) در بیماران مبتلا به اختلال چشایی ایدیوپاتیک و کمبود روی، متاآنالیز را (meta-analysis) انجام دادیم (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.44؛ 95% CI؛ 0.23 تا 0.65؛ 366 شرکت‌کننده؛ سه کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). همچنین یک کارآزمایی متقاطع را جداگانه با استفاده از نیمه اول نتایج برای تشخیص طعم (تفاوت میانگین (MD): 2.50؛ 95% CI؛ 0.93 تا 4.07؛ 14 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، و تشخیص مزه (MD: 3.00؛ 95% CI؛ 0.66 تا 5.34؛ 14 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) تجزیه‌وتحلیل کردیم. با استفاده از پیامدهای عینی (داده‌های دو-حالتی) برای بهبود حدت چشایی در افراد مبتلا به اختلال چشایی ایدیوپاتیک و کمبود روی، متاآنالیز را انجام دادیم (RR: 1.42؛ 95% CI؛ 1.09 تا 1.84؛ 292 شرکت‌کننده؛ دو کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). از میان نه کارآزمایی استفاده کننده از مکمل روی، چهار مورد عوارض جانبی را مانند اگزما، تهوع، درد شکمی، اسهال، یبوست، کاهش آهن خون، افزایش آلکالین فسفاتاز خون، و افزایش جزئی در تری‌گلیسیرید خون گزارش کردند.
یک کارآزمایی، تشخیص طعم را با استفاده از طب سوزنی مورد آزمایش قرار داد (MD: 2.80؛ 95% CI؛ 1.18- تا 6.78؛ 37 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). در کارآزمایی مربوط به طب سوزنی بروز هیچ موردی از عوارض جانبی گزارش نشد.
هیچ‌یک از کارآزمایی‌های وارد شده، برای انجام متاآنالیز کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در بیماران مبتلا به اختلال چشایی انتخاب نشدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.