زخمهای فشاری چه هستند؟
زخمهای فشاری (pressure ulcers) (که به آنها زخم بستر یا زخم فشاری نیز گفته میشود) آسیبهایی هستند که در اثر فشار یا اصطکاک ثابت ایجاد میشوند. آنها معمولا افراد بیحرکت یا کسانی را درگیر میکنند که حرکت برایشان مشکل است، مثل افراد مسن یا فلج. زخمهای فشاری اغلب در قسمتهای استخوانی بدن، مانند پاشنهها و مفصل ران، و همچنین روی باسن رخ میدهند. اعمال فشار طولانیمدت روی این نواحی منجر به گردش خون ضعیف و به دنبال آن مرگ سلولی، در هم شکسته شدن پوست، و ایجاد یک زخم باز - زخم فشاری، میشود. زخمهای فشاری مدت زیادی طول میکشند تا بهبود یابند - و برخی بهبود نمییابند - بنابراین، در صورت امکان، پیشگیری از ایجاد آنها مهم است.
ماساژ درمانی چیست؟
در ماساژ درمانی، قسمتهایی از بدن دستکاری شده، نگه داشته، حرکت داده شده و به آنها فشار وارد میشود. ماساژ درمانی میتواند حجم خون را در یک ناحیه افزایش دهد، انعطاف بافت را بهبود بخشد، تورم ناشی از تجمع مایعات (ادم) را کاهش دهد، و سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. برخی از مطالعات نشان دادهاند که ماساژ ممکن است به پیشگیری از ایجاد زخم فشاری در افراد در معرض خطر ابتلا به آن، کمک کند، اما مشخص نیست که واقعا موثر است یا خیر.
هدف از انجام این مرور
این مرور بررسی کرد که ماساژ درمانی زمانی که به تنهایی، یا به عنوان بخشی از یک بسته مراقبتی، برای پیشگیری از ایجاد زخم فشاری انجام میشود، موثر است یا خیر. نویسندگان مرور به ارزیابی ماساژ درمانی در مقایسه با ماساژ ساختگی، یا مقایسه با مراقبتهای استاندارد برای پیشگیری از ایجاد زخم فشاری (یعنی تشکهای مخصوص، جابهجا منظم و کاهش فشار روی بیمار بیحرکت) علاقهمند بودند.
یافتههای این مرور
نویسندگان مرور متون علمی پزشکی را تا 8 ژانویه 2015 جستوجو کردند، اما نتوانستند کارآزمایی مرتبطی را شناسایی کنند که ماساژ درمانی را برای پیشگیری از ایجاد زخم فشاری بررسی کرده باشد. بنابراین، در حال حاضر هیچ شواهدی برای حمایت یا رد ماساژ درمانی به عنوان یک درمان پیشگیرانه برای زخم فشاری وجود ندارد. نیاز فوری به انجام کارآزماییهایی برای بررسی این حوزه وجود دارد تا مشخص شود که ماساژ درمانی موثر و بیخطر است یا خیر.
در حال حاضر هیچ مطالعه واجد شرایطی برای گنجاندن در این مرور وجود ندارد. بنابراین، مشخص نیست که ماساژ درمانی میتواند از ایجاد زخمهای فشاری پیشگیری کند یا خیر.
زخمهای فشاری (pressure ulcers) تقریبا 10% از بیماران را در بیمارستانها تحت تاثیر قرار داده و افراد مسن در معرض بیشترین خطر هستند. مطالعات متعدد نشان دادهاند که ماساژ درمانی ممکن است به پیشگیری از ایجاد زخمهای فشاری کمک کند، اما این نتایج متناقض هستند.
ارزیابی شواهد مربوط به تاثیر ماساژ در مقایسه با دارونما (placebo)، مراقبت استاندارد یا دیگر مداخلات برای پیشگیری از ایجاد زخم فشاری در جمعیتهای در معرض خطر.
این مطالعه به دنبال پاسخ به سوالات زیر بود:
آیا ماساژ باعث کاهش ایجاد زخمهای فشاری با هر درجهای میشود؟
آیا انجام ماساژ در کوتاهمدت و بلندمدت بیخطر است؟ اگر اینطور نیست، عوارض جانبی مرتبط با ماساژ چه هستند؟
پایگاه ثبت تخصصی گروه زخمها در کاکرین (8 ژانویه 2015)، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (2015، شماره 1)، Ovid MEDLINE (1946 تا 8 ژانویه 2015)، Ovid MEDLINE (In-Process Other Non-Indexed Citations؛ 8 ژانویه 2015)، Ovid EMBASE (1974 تا 8 ژانویه 2015)، و EBSCO CINAHL (1982 تا 8 ژانویه 2015) را جستوجو کردیم. محدودیتی را از نظر تاریخ انتشار یا زبان نگارش مطالعه اعمال نکردیم.
ما برنامهریزی کردیم تا همه کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و کارآزماییهای شبه-تصادفیسازیشده و کنترل شده (Q-RCTs) را وارد کنیم که اثرات ماساژ درمانی را در پیشگیری از ایجاد زخمهای فشاری ارزیابی کردند. پیامد اولیه، نسبتی از افراد مبتلا به زخم فشاری جدید با هر درجهای بود.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم انتخاب کارآزمایی را انجام دادند. اختلافنظرات با بحث و گفتوگو حلوفصل شدند.
هیچ مطالعهای (RCT یا Q-RCT) معیارهای ورود را نداشت. بنابراین، نه انجام متاآنالیز و نه توصیف نتایج مطالعات به صورت نقل قول (narrative) امکانپذیر نبود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.