پیشینه
تعداد افراد مبتلا به دمانس و دیگر مشکلات شناختی در سطح جهانی در حال افزایش است. تشخیص دمانس در مراحل اولیه توصیه می‌شود، اما توافقی در مورد بهترین روش تشخیص آن وجود ندارد. طیف وسیعی از تست‌ها شکل گرفته‌اند که متخصصان مراقبت سلامت می‌توانند برای ارزیابی افرادی که دارای حافظه ضعیف یا اختلالات شناختی هستند، به کار گیرند. در این مرور، روی تست ¹⁸F-FDG PET تمرکز کرده‌ایم.
هدف
هدف ما آن بود که بدانیم اسکن ¹⁸F-FDG PETآن دسته از افراد مبتلا به MCI را شناسایی می‌کند که از نظر بالینی به دمانس ناشی از بیماری آلزایمر یا دیگر انواع دمانس در یک دوره زمانی تبدیل می‌شوند.
ویژگی‌های مطالعه
شواهد تا ژانویه 2013 به‌روز است. ما 16 مطالعه را وارد کردیم که 697 شرکت‌کننده مبتلا به MCI را پوشش دادند. این مطالعات در یک دوره 14 ساله (1999 تا 2013) منتشر شدند. حجم نمونه مطالعات از 19 تا 94 شرکت‌کننده متغیر بود. میانگین سنی بیماران در پنج مقاله کمتر از 70 سال است. محدوده سنی در جوان‌ترین نمونه، 55 تا 73 سال و در مسن‌ترین نمونه، 71 تا 86 سال بود. شرکت‌کنندگان عمدتا از بخش‌های دانشگاهی، کلینیک‌ها یا مراکز تحقیقاتی انتخاب شدند. درصدی از شرکت‌کنندگان با اسکن ¹⁸F-FDG PET مثبت در ابتدای مطالعه، از 10.5% تا 74% و درصدی از آن دسته از شرکت‌کنندگانی که طی یک دوره زمانی به دمانس ناشی از بیماری آلزایمر تبدیل شدند، از 22% تا 50% متغیر بود. مطالعات وارد شده طیفی را از مقدار (اندازه) نقطه برش (cut-off) مختلف برای شناسایی شرکت‌کنندگان دارای اسکن PET مثبت ¹⁸F-FDG گزارش کردند.
کیفیت شواهد
یافته‌های ما بر مطالعاتی با گزارش‌دهی ضعیف استوار هستند. اکثر مطالعات وارد شده خطر سوگیری نامشخصی داشتند، عمدتا به این دلیل که جزئیات نحوه انتخاب شرکت‌کنندگان، و نحوه تشخیص بالینی دمانس ناشی از بیماری آلزایمر را توضیح ندادند. با توجه به ارزیابی حوزه تست ¹⁸F-FDG PET، بیش از 50% مطالعات از کیفیت روش‌شناسی (methodology) ضعیفی برخوردار بودند.
محدودیت‌های اصلی مرور عبارتند از گزارش‌دهی ضعیف در مطالعات وارد شده، فقدان یک مقدار (اندازه) نقطه برش (cut-off) پذیرفته شده گسترده از اسکن PET ¹⁸F-FDG در افراد مبتلا به MCI، و تنوع قابل‌توجه در صحت (accuracy) آزمون میان مطالعات وارد شده.
یافته‌های کلیدی
در این مرور، متوجه شدیم که اسکن ¹⁸F-FDG PET، به عنوان یک تست منفرد، فاقد صحت برای شناسایی افراد مبتلا به MCI است که طی یک دوره زمانی به دمانس ناشی از بیماری آلزایمر یا دیگر اشکال دمانس مبتلا می‌شوند. با فرض نرخ معمول تبدیل MCI به دمانس ناشی از بیماری آلزایمر برابر با 38%، یافته‌ها نشان می‌دهند که به ازای هر 1000 اسکن ¹⁸F-FDG PET، تعداد 174 مورد با اسکن منفی به دمانس ناشی از بیماری آلزایمر مبتلا شده و 285 مورد با اسکن مثبت، پیشرفت نمی‌کنند. بنابراین، یک اسکن مثبت ¹⁸F-FDG PET در افراد مبتلا به MCI هیچ ارزش بالینی در پیش‌بینی اولیه ابتلا به دمانس ناشی از بیماری آلزایمر ندارد.
تعیین اینکه تا چه حد می‌توان یافته‌های متاآنالیز را در عملکرد بالینی به کار برد، دشوار است. با توجه به تنوع قابل‌توجه مقادیر ویژگی و فقدان حد آستانه‌های تعریف شده برای تعیین مثبت بودن تست در مطالعات وارد شده، شواهد فعلی، استفاده روتین را از اسکن ¹⁸F-FDG PET در عملکرد بالینی در افراد مبتلا به MCI تایید نمی‌کند. اسکن ¹⁸F-FDG PET یک بررسی پرهزینه است، و بنابراین مهم است که صحت آن را به وضوح نشان دهیم و فرآیند مدالیتی تشخیصی ¹⁸F-FDG PET را پیش از استفاده گسترده از آن استاندارد کنیم. مطالعات آینده با رویکردهای یکسان‌تر به حد آستانه، تجزیه‌وتحلیل‌ها و هدایت مطالعه، ممکن است تخمین‌های همگن‌تری را از آنچه که از مطالعات وارد شده به دست آمده، فراهم کنند.
جذب ¹⁸F-FDFG توسط بافت مغز که توسط توموگرافی با گسیل پوزیترون (positron emission tomography; PET) اندازه‌گیری می‌شود، روشی کاملا ثابت شده برای ارزیابی عملکرد مغز در افراد مبتلا به دمانس است. برخی از یافته‌های خاص در اسکن PET از مغز می‌توانند به‌طور بالقوه پیشرفت اختلال شناختی خفیف (mild cognitive Impairment; MCI) را به دمانس ناشی از بیماری آلزایمر یا دیگر انواع دمانس پیش‌بینی کنند.
تعیین صحت (accuracy) تشخیصی تست شاخص ¹⁸F-FDG PET در تشخیص افراد مبتلا به MCI در ابتدای مطالعه که در دوره پیگیری، از نظر بالینی به دمانس ناشی از بیماری آلزایمر یا دیگر اشکال دمانس تبدیل می‌شوند.
پایگاه ثبت مطالعات صحت تست تشخیصی در کاکرین، بانک‌های اطلاعاتی MEDLINE؛ EMBASE؛ Science Citation Index؛ PsycINFO؛ BIOSIS previews؛ LILACS؛ MEDION؛ (Meta-analyses van Diagnostisch Onderzoek)؛ DARE (Database of Abstracts of Reviews of Effects)؛ HTA (Health Technology Assessment Database)؛ ARIF (Aggressive Research Intelligence Facility)؛ و C-EBLM (International Federation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine Committee for Evidence-based Laboratory Medicine را تا ژانویه 2013 جست‌وجو کردیم. فهرست منابع مطالعات و مرورهای سیستماتیک مرتبط را برای دستیابی به مطالعات بیشتر بررسی کردیم.
مطالعاتی را وارد کردیم که صحت تشخیصی ¹⁸F-FDG PET را برای تعیین تبدیل از MCI به دمانس ناشی از بیماری آلزایمر یا دیگر اشکال دمانس، یعنی هر نوعی یا همه انواع دمانس عروقی، دمانس با اجسام لوی (Lewy bodies)، و دمانس فرونتو-تمپورال (fronto-temporal) ارزیابی کردند. این مطالعات لزوما از تایید تاخیری در تبدیل به دمانس استفاده کرده و گاهی اوقات به عنوان «مطالعات مقطعی (cross-sectional) تایید تاخیری» برچسب‌گذاری می‌شوند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج کرده، اختلاف نظرات را با بحث حل کرده، و در صورت لزوم، نویسنده سوم مرور را به‌عنوان داور وارد کردند. داده‌ها را به صورت جداول دو در دو استخراج کرده و به صورت گرافیکی خلاصه کردیم. آنالیزهای اکتشافی را با رسم نمودار از تخمین‌های حساسیت (sensitivity) و ویژگی (specificity) از هر مطالعه روی نمودار انباشت (forest plot) و در فضای ویژگی عملکرد گیرنده (receiver operating characteristic; ROC) انجام دادیم. هنگامی که مطالعات حد آستانه (threshold) مختلط داشتند، تخمین‌های حساسیت و نسبت‌های احتمال (likelihood ratio) را در مقادیر ثابت (چارک (quartile) پائین‌تر، میانه (median) و چارک بالاتر) ویژگی از مدل‌های خلاصه سلسله مراتبی مشخصه عملکرد گیرنده (hierarchical summary receiver operating characteristic; HSROC) به دست آوردیم.
تعداد 14 مطالعه (421 شرکت‌کننده) را در این آنالیز وارد کردیم. حساسیت‌ها برای تبدیل از MCI به دمانس ناشی از بیماری آلزایمر میان 25% و 100% و ویژگی‌ها بین 15% و 100% بودند. از خلاصه منحنی ROC که برازش شد، تخمین زدیم که حساسیت برابر با 76% (95% فاصله اطمینان (CI): 53.8 تا 89.7) در میانه ویژگی مطالعه وارد شده، معادل 82%، بود. این برابر است با نسبت احتمال مثبت 4.03 (95% CI: 2.97 تا 5.47)، و نسبت احتمال منفی 0.34 (95% CI: 0.15 تا 0.75). سه مطالعه شرکت‌کنندگان را از کوهورت Alzheimer's Disease Neuroimaging Initiative (ADNI) انتخاب کردند، اما فقط بزرگترین مطالعه ADNI؛ (Herholz 2011) در متاآنالیز گنجانده شد. به منظور نشان دادن اینکه انتخاب مطالعه ADNI یا مطالعه متمایز کردن منطقه مغز (http://Chételat 2003) یا مطالعه ارزیابی خواننده (Pardo 2010) تفاوتی را در برآورد تلفیقی ایجاد می‌کنند یا خیر، پنج آنالیز اضافی را انجام دادیم. در میانه ویژگی برابر با 82%، تخمین حساسیت بین 74% و 76% گزارش شد. هیچ تاثیری از آنها بر یافته‌های ما به دست نیامد. علاوه بر ارزیابی دمانس ناشی از بیماری آلزایمر، پنج مطالعه صحت ¹⁸F-FDG PET را برای همه انواع دمانس ارزیابی کردند. حساسیت‌ها میان 46% و 95% و ویژگی‌ها میان 29% و 100% بودند؛ با این حال، به دلیل تعداد بسیار اندک مطالعات، متاآنالیزی را انجام ندادیم، و مطالعات شناسایی شده نیز تعداد کمی را از شرکت‌کنندگان جذب کردند. یافته‌های ما مبتنی بر مطالعاتی با گزارش‌دهی ضعیف هستند، و اکثر مطالعات وارد شده دارای خطر سوگیری (bias) نامشخصی بودند، عمدتا برای حوزه‌های استاندارد مرجع و انتخاب شرکت‌کننده. بر اساس ارزیابی دامنه تست شاخص، بیش از 50% از مطالعات کیفیت روش‌شناسی (methodology) ضعیفی داشتند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.