نقش بلاتاسپت در مدیریت بالینی گیرندگان پیوند کلیه

پیوند کلیه در مقایسه با دیالیز مزمن می‌تواند کیفیت و طول عمر بیماران مبتلا به بیماری پیشرفته کلیه (end-stage kidney disease; ESKD) را بهبود بخشد. برای پیشگیری از رد پیوند کلیه توسط بدن، از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (معمولا مهارکننده‌های کلسی‌نورین (calcineurin inhibitors; CNI)) استفاده می‌شود. CNI با فشار خون بالا، سطوح بالای لیپید، افزایش خطر ابتلا به دیابت و اسکار مزمن پیوند کلیه مرتبط است. اسکار مزمن کلیه دلیل اصلی از دست دادن عملکرد پیوند کلیه در افرادی است که پیش از شکست پیوند کلیه خود، فوت نمی‌کنند. بلاتاسپت (belatacept) یک داروی جایگزین سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است که از رد پیوند پیشگیری می‌کند اما موجب تاثیرات جانبی کمتری نسبت به CNI نیز می‌شود.

پنج مطالعه را وارد کردیم که بلاتاسپت و مهارکننده‌های کلسی‌نورین (CNI) را مقایسه کرده و 1535 گیرنده پیوند کلیه را ثبت‌نام کردند. دریافتیم که بلاتاسپت در توانایی پیشگیری از رد حاد و در فعال نگه داشتن کلیه پیوندی با CNI تفاوتی ندارد. گیرندگان دریافت‌کننده بلاتاسپت نسبت به گیرندگانی که CNI دریافت کردند، فشار خون کمتر، دیابت کمتر و عملکرد بهتر پیوند کلیه داشتند. احتمال مرگ پس از پیوند کلیه در گیرندگان تحت درمان با بلاتاسپت و CNI مشابه بود.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

هیچ شواهدی دال بر تفاوت در اثربخشی بلاتاسپت و CNI در پیشگیری از رد حاد، از دست دادن پیوند و مرگ‌ومیر وجود ندارد، اما درمان با بلاتاسپت با اسکار مزمن کلیه کمتر و عملکرد بهتر کلیه پیوندی همراه است. درمان با بلاتاسپت در برابر درمان با CNI همچنین با فشار خون و پروفایل لیپیدی بهتر و بروز کمتر دیابت همراه است. عوارض جانبی مهم (به ویژه PTLD) کم گزارش شدند، بنابراین مزایا و آسیب‌های نسبی استفاده از بلاتاسپت همچنان نامشخص است. هنوز مشخص نیست مزایای کوتاه‌مدت درمان با بلاتاسپت در میان‌مدت تا طولانی‌مدت حفظ می‌شود یا به پیامدهای قلبی‌عروقی بهتر یا بقای طولانی‌تر کلیه پیوندی با عملکرد تبدیل می‌شود یا خیر. انجام مطالعات طولانی‌‌مدت‌تر، با گزارش کامل و منتشرشده در مورد مقایسه بلاتاسپت در برابر تاکرولیموس برای کمک به متخصصان بالینی در تصمیم‌گیری اینکه استفاده از بلاتاسپت ممکن است برای کدام بیماران مزیت بیشتری در پی داشته باشد، مورد نیاز است.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

اکثر افرادی که پیوند کلیه دریافت می‌کنند، پیش از اینکه پیوند آنها شکست بخورد، به دلیل بیماری‌های قلبی‌عروقی یا سرطان فوت می‌کنند. شایع‌ترین دلیل برای از دست دادن عملکرد کلیه پیوندی و نیاز مجدد به دیالیز در فردی که پیوند کلیه دارد، اسکار مزمن پیوند کلیه است. داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی دارای عوارض جانبی هستند که خطر ابتلا را به بیماری‌های قلبی‌عروقی، سرطان و اسکار مزمن پیوند کلیه افزایش می‌دهند. بلاتاسپت (belatacept) ممکن است سرکوب کافی سیستم ایمنی را فراهم کرده و در عین حال از بروز عوارض جانبی ناخواسته دیگر داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی جلوگیری کند. با این حال، هنگامی که بلاتاسپت در گیرندگان خاص پیوند کلیه با دوز بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد، نرخ بالای بیماری لنفوپرولیفراتیو پس از پیوند (post-transplant lymphoproliferative disease; PTLD) گزارش شده است.

اهداف: 

1) مقایسه کارآمدی نسبی بلاتاسپت در برابر هر رژیم سرکوب‌کننده ایمنی اولیه دیگر برای پیشگیری از رد حاد، حفظ عملکرد پیوند کلیه، و پیشگیری از بروز مرگ‌ومیر. 2) مقایسه میزان بروز عوارض جانبی متعددی، از جمله: PTLD؛ دیگر بدخیمی‌ها؛ اسکار پیوند کلیه مزمن (IF/TA)؛ عفونت‌ها؛ تغییر در کنترل فشار خون، لیپید و قند خون. 3) ارزیابی هر گونه تغییر در تاثیرات درمان بر اساس ویژگی‌های مطالعه، مداخله و گیرنده پیوند، از جمله: تفاوت در وضعیت سرمی (serostatus) ویروس اپشتین بار (Epstein Barr virus) پیش از پیوند (pre-transplant Epstein Barr virus serostatus)؛ دوز بلاتاسپت (belatacept)؛ و رده اهداکننده (زنده، معیارهای استاندارد متوفی، یا معیارهای توسعه‌یافته متوفی).

روش‌های جست‌وجو: 

از طریق برقراری ارتباط با هماهنگ‌کننده جست‌وجوی کارآزمایی‌ها و با استفاده از واژگان و اصطلاحات جست‌وجوی مرتبط با این مرور، پایگاه ثبت تخصصی گروه کلیه و پیوند در کاکرین را تا تاریخ 1 سپتامبر 2014 جست‌وجو کردیم.

معیارهای انتخاب: 

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) واجد شرایط ورود بودند که بلاتاسپت را در برابر دیگر رژیم‌های سرکوب‌کننده ایمنی در گیرندگان پیوند کلیه مقایسه ‌کردند.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

دو نویسنده به‌طور مستقل از هم داده‌هایی را برای کیفیت مطالعه و پیامدهای پیوند استخراج کرده و نتایج را با استفاده از متاآنالیز اثرات تصادفی (random effects)، که در قالب خطرات نسبی (RR) و تفاوت‌های میانگین (MD)، هر دو با 95% فواصل اطمینان (CI) بیان شدند، سنتز کردند.  برای بررسی ناهمگونی (heterogeneity) بالقوه از آنالیز زیرگروه و متارگرسیون تک متغیره (univariate) استفاده شد.

نتایج اصلی: 

پنج مطالعه را وارد کردیم که بلاتاسپت و مهارکننده‌های کلسی‌نورین (calcineurin inhibitors; CNI) را با هم مقایسه کرده و داده‌های مربوط به 1535 گیرنده پیوند کلیه را گزارش کردند. از پنج مطالعه، سه مورد (478 شرکت‌کننده) بلاتاسپت و سیکلوسپورین (cyclosporin) و دو مطالعه (43 دریافت‌کننده) بلاتاسپت و تاکرولیموس (tacrolimus) را مقایسه کردند. مداخلات مشترک عبارت بودند از باسیلیکسیمب (basiliximab) (4 مطالعه، 1434 گیرنده)؛ گلوبولین‌های آنتی-تیموسیت (anti-thymocyte globulins) (1 مطالعه، 89 گیرنده)؛ آلمتوزوماب (alemtuzumab) (1 مطالعه، 12 گیرنده)؛ مایکوفنولات موفتیل ((mycophenolate mofetil; MMF)؛ 5 مطالعه، 1509 گیرنده)؛ سیرولیموس (sirolimus) (1 مطالعه، 26 گیرنده) و پردنیزون (prednisone) (5 مطالعه، 1535 گیرنده).

تا سه سال پس از پیوند، در گیرندگان بلاتاسپت و تحت درمان با CNI، خطر مرگ (4 مطالعه، 1516 گیرنده: RR: 0.75؛ 95% CI؛ 0.39 تا 1.44)، از دست دادن پیوند کلیه و بازگشت به دیالیز (4 مطالعه، 1516 گیرنده: RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.61 تا 1.38)، و داشتن یک اپیزود رد حاد (4 مطالعه، 1516 گیرنده: RR: 1.56؛ 95% CI؛ 0.85 تا 2.86) یکسان بود. گیرندگان پیوند کلیه تحت درمان با بلاتاسپت 28% کمتر در معرض اسکار مزمن کلیه قرار داشتند (3 مطالعه، 1360 گیرنده: RR: 0.72؛ 95% CI؛ 0.55 تا 0.94)، همچنین عملکرد بهتر پیوند (نرخ فیلتراسیون گلومرولی (glomerular filtration rate; GFR) اندازه‌گیری شده (3 مطالعه با 1083 گیرنده): 10.89 میلی‌لیتر/دقیقه/1.73 m²؛ 95% CI؛ 4.01 تا 17.77؛ GFR تخمینی (4 مطالعه، 1083 گیرنده): MD؛ 9.96 میلی‌لیتر/دقیقه/1.73 m²؛ 95% CI؛ 3.28 تا 16.64) نسبت به گیرندگان تحت درمان با CNI داشتند. فشار خون پائین‌تر بود (سیستولیک (2 مطالعه، 658 گیرنده): MD؛ 7.51- میلی‌متر جیوه، 95% CI؛ 10.57- تا 4.46-؛ دیاستولیک (2 مطالعه، 658 گیرنده): MD؛ 3.07- میلی‌متر جیوه، 95% CI؛ 4.83- تا 1.31-)، پروفایل لیپیدی بهتر بود (غیر از HDL (3 مطالعه با 1101 گیرنده): MD؛ 12.25- میلی‌گرم/دسی‌لیتر؛ 95% CI؛ 17.93- تا 6.57-؛ تری‌گلیسیرید (3 مطالعه با 1101 گیرنده): MD؛ 24.09- میلی‌گرم/دسی‌لیتر، 95% CI؛ 44.55- تا 3.64-)، و بروز دیابت با شروع جدید پس از پیوند تا 39% (4 مطالعه (1049 گیرنده): RR: 0.61؛ 95% CI؛ 0.40 تا 0.93) میان گیرندگان تحت درمان با بلاتاسپت در برابر گیرندگان تحت درمان با CNI کاهش یافت.

خطر بروز PTLD در گیرندگان تحت درمان با بلاتاسپت و CNI مشابه بود (4 مطالعه، 1516 گیرنده: RR: 2.79؛ 95% CI؛ 0.61 تا 12.66) و بین گیرندگانی که دوزهای مختلف بلاتاسپت را دریافت کردند (دوز بالا در برابر دوز پائین: نسبت خطر نسبی (RRR): 1.06؛ 95% CI؛ 0.11 تا 9.80، تست تفاوت (test of difference) = 0.96) یا بین افراد با سرم منفی ویروس اپشتین بار در مقایسه با کسانی که پیش از پیوند کلیه، سرم مثبت بودند (سرم منفی در برابر سرم مثبت؛ RRR: 1.49؛ 95% CI؛ 0.15 تا 14.76، تست تفاوت = 0.73) تفاوتی نداشت.

دوز بلاتاسپت مورد استفاده (بالا در برابر پائین)، نوع کلیه اهدایی که گیرنده دریافت کرد (معیارهای توسعه‌یافته در برابر استاندارد) و اینکه گیرنده پیوند کلیه تاکرولیموس دریافت کرده یا سیکلوسپورین، تفاوتی را در بقای (survival) پیوند کلیه، بروز رد حاد یا GFR تخمینی ایجاد نکرد. گزارش انتخابی از پیامد به این معنی بود که داده‌ها برای برخی از مقایسه‌های زیرگروه‌های کلیدی پراکنده بودند و تخمین‌های تاثیر درمان در این گروه از گیرندگان غیردقیق باقی می‌مانند.

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information