موضوع چیست؟
عملکرد مثانه می‌تواند بعد از آسیب سیستم عصبی تغییر کند و اغلب مواقع در بیماریی‌هایی مثل مالتیپل اسکلروز (multiple sclerosis)، آسیب طناب نخاعی یا سکته مغزی اتفاق می‌افتد. به این نوع اختلال عملکرد مثانه، مثانه نوروپاتیک گفته می‌شود. اختلال عملکرد مثانه در افراد مبتلا به آسیب سیستم عصبی خطر عفونت‌های مکرر مثانه را افزایش می‌دهد. در حال حاضر، هیچ راه موثری برای پیشگیری از عفونت مثانه در این افراد وجود ندارد. استفاده طولانی‌مدت از آنتی‌بیوتیک به علت کاهش اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها توصیه نمی‌شود. پروبیوتیک‌ها باکتری‌هایی هستند که تاثیر خوبی بر بدن دارند. در حال حاضر، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد پروبیوتیک‌ها از عفونت مثانه در زنان یائسه پیشگیری می‌کند.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
این مرور شواهد اثربخشی پروبیوتیک‌ها را بر پیشگیری از عفونت‌های مثانه در افراد مبتلا به اختلال عملکرد مثانه پس از آسیب سیستم عصبی ارزیابی کرد.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
مرور منابع علمی را تا مارچ 2017 انجام دادیم و سه مطالعه بر اساس معیارهای انتخاب ما وارد مرور شد. این سه مطالعه داده‌های 110 شرکت‌کننده را گزارش کردند. هر سه مطالعه بررسی کرد که تزریق مستقیم باکتری به مثانه برای ایجاد یک کولونی غیر-مضر، از بروز عفونت مجاری ادراری در افراد مبتلا به اختلال عملکرد مثانه به خصوص افراد مبتلا به آسیب طناب نخاعی، پیشگیری می‌کند یا خیر. دو مطالعه گزارش کردند که این روش به طور کلی ایمن است. این مرور دریافت که به طور کلی، این مطالعات دارای خطر سوگیری بالا و کیفیت ضعیفی بودند. دریافتیم که اثربخشی کلونیزاسیون (colonisation) با پروبیوتیک‌ها در پیشگیری از عفونت مثانه در افراد مبتلا به اختلال عملکرد مثانه نامطمئن است. به علاوه، موفقیت کلونیزاسیون متغیر بود، و فرایند آن نیز غیر-تهاجمی است و نیاز به پایبندی بالایی از طرف شرکت‌کنندگان دارد.
هیچ مطالعه‌ای را شناسایی نکردیم که نشان دهد دیگر پروبیوتیک‌ها و دیگر روش‌های تزریق در پیشگیری از عفونت‌های مجاری ادراری در افراد مبتلا به اختلال مثانه موثر است یا خیر.
نتیجه‌گیری‌ها
این موضوع که پروبیوتیک‌ها از عفونت‌های ادراری در افراد مبتلا به اختلال عملکرد مثانه پس از آسیب سیستم عصبی پیشگیری می‌کنند یا خیر، نامطمئن است. به مطالعات با طراحی بهتر و بیشتری نیاز است.
در این مرور، هیچ مطالعه‌ای وجود نداشت که نقش پروبیوتیک‌های خوراکی را در پیشگیری از UTI در افراد مبتلا به مثانه نوروپاتیک بررسی کند. به دلیل اینکه داده‌ها حاصل از مطالعات کوچک با خطر سوگیری بالا بودند، اینکه خطر UTI علامت‌دار در افراد مبتلا به مثانه نوروپاتیک از طریق القای داخل مثانه‌ای E. coli غیر-پاتوژنیک کاهش می‌یابد یا خیر، نامطمئن است.
اگرچه خطر بسیار کمی با این پروسیجر گزارش شده، به دلیل نرخ‌های موفقیت متفاوت، نیاز به پایبندی سخت بیمار به پروتکل‌های القا و نیز نرخ‌های بالای ریزش در این مطالعات، هنوز شک داریم که القای مثانه به طور گسترده‌ای به عنوان یک مداخله پذیرفته می‌شود یا خیر.
توصیه می‌شود که RCTهای قوی با روش‌های روش‌شناسی و گزارش‌دهی مناسب‌تر انجام شود.
مثانه نوروپاتیک یا نوروژنیک فرایندی است که در آن، ادرار کردن به علت آسیب به مغز، نخاع یا اعصاب مثانه مختل می‌شود. افراد مبتلا به مثانه نوروژنیک، مثل افراد دچار آسیب طناب نخاعی (spinal cord injury; SCI)، به علت عفونت‌های مجاری ادراری (urinary tract infections; UTI) در معرض خطر موربیدیتی قابل توجه قرار دارند. روش‌های موثری برای پیشگیری از UTI در افراد مبتلا به SCI جست‌وجو شده است. پروبیوتیک‌ها (میکرواورگانیسم‌هایی که تاثیرات مفید سلامت در بدن میزبان ایجاد می‌کنند) برای تداخل باکتریال مجاری ادراری به جهت کاهش کلونیزاسیون (colonisation) توسط اوروپاتوژن‌ها و مدیریت مشکل دوگانه عفونت و مقاومت آنتی‌بیوتیکی پیشنهاد شده‌اند.
این مرور مزایا و آسیب‌های پروبیوتیک‌ها را در پیشگیری از UTI علامت‌دار در افراد مبتلا به مثانه نوروژنیک بررسی و با دارونما (placebo)، عدم درمان، یا پروفیلاکسی غیر-آنتی‌بیوتیکی (آب میوه کرن‌بری (cranberry)، متانامین هیپورات (methenamine hippurate)، استروژن‌های موضعی) مقایسه کرد.
برای این مرور پایگاه ثبت تخصصی گروه کلیه و پیوند در کاکرین را تا تاریخ 10 مارچ 2017 از طریق تماس با متخصص اطلاعات با استفاده از اصطلاحات جست‌وجوی مرتبط با این مرور جست‌وجو کردیم. مطالعات این پایگاه ثبت تخصصی از طریق جست‌وجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ و EMBASE، خلاصه مقالات کنفرانس‌ها، پورتال جست‌وجوی پایگاه ثبت بین‌المللی کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP)، و ClinicalTrials.gov شناسایی شدند.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs)، شبه-RCTها و RCTهای متقاطع که استفاده از پروبیوتیک‌ها را برای پروفیلاکسی UTI در افراد مبتلا به مثانه نوروپاتیک بررسی کرده بودند، برای ورود مناسب بودند. مردان، زنان و کودکان مبتلا به مثانه نوروپاتیک ناشی از صدمه نورولوژیکی مانند اتیولوژی‌های ساکرال، سوپراساکرال و سوپراپونتاین (suprapontine) در تمام سنین وارد شدند. همه انواع مدیریت مثانه شامل ادرار کردن رفلکسی، ادرار کردن زمانی، و کاتتریزاسیون موقت و همیشگی برای ورود به این مرور واجد شرایط بودند.
مطالعاتی که پروبیوتیک‌ها را با دارونما (placebo)، عدم درمان یا دیگر روش‌های پروفیلاکسی غیر-آنتی‌بیوتیکی مقایسه کردند، وارد شدند. مطالعاتی که پروبیوتیک‌ها را با آنتی‌بیوتیک‌ها یا در ترکیب با آنتی‌بادی‌ها مقایسه کردند، کنار گذاشته شدند.
خلاصه کردن تخمین‌های اثرگذاری با استفاده از مدل اثرات-تصادفی به دست آمد، و نتایج برای پیامدهای دو-حالتی به صورت خطرات نسبی (RR) و 95% فواصل اطمینان (CI) و برای پیامدهای پیوسته به صورت تفاوت میانگین (MD) یا تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD) و 95% CI بیان شد.
این مرور شامل سه مطالعه (یک مطالعه متقاطع و دو مطالعه RCT موازی) با 110 شرکت‌کننده است. هر سه مطالعه القای داخل مثانه‌ای (intravesical instillation) سویه اشریشیا کولای(Escherichia coli; E. coli) با ویرولانس پائین را در کاهش خطر UTI علامت‌دار در شرکت‌کنندگان مبتلا به مثانه نوروپاتیک، بیشتر به علت SCI، بررسی کردند. دو مطالعه از سویه E. coli 83972 و یک مطالعه از سویه E. coli HU2117 استفاده کردند.
هیچ RCT پیدا نکردیم که پروبیوتیک‌های دیگر یا روش‌های دیگر تزریق را برای پیشگیری از UTI در افراد مبتلا به مثانه نوروپاتیک مقایسه کرده باشند.
در هر سه مطالعه تعریف UTI علامت‌دار یکسان بود. نشانه‌هایی که هر سه مطالعه برای تشخیص UTI مرتبط در نظر گرفتند، به صورت مناسبی تعریف شده بود. هر سه مطالعه تشخیص میکروبیولوژیکی UTI علامت‌دار را نیز تعریف کردند.
باکتریوری بدون نشانه به عنوان یک معیار پیامد در هر سه مطالعه وارد شده در نظر گرفته نشد؛ اما، در دو مطالعه برای تعیین تلقیح موفق استفاده شده بود.
به دلیل اینکه قطعیت شواهد بسیار پائین است، اینکه خطر UTI علامت‌دار با تلقیح مثانه با E. coli کاهش می‌باید یا خیر، نامطمئن است (3 مطالعه، 110 شرکت‌کننده: RR: 0.32؛ 95% CI؛ 0.08 تا 1.19؛ I2 = 82%).
دو مطالعه حوادث جانبی را گزارش کردند. یک مطالعه یک اپیزود از دیس‌رفلکسی اتونومیک (autonomic dysreflexia) را گزارش کرد. یک مطالعه سه UTI علامت‌دار را در دو بیمار گزارش کرد، و دو مطالعه به فقدان سپتی‌سمی (septicaemia) و پیلونفریت (pyelonephritis) اشاره کرد. در مورد القای داخل مثانه‌ای این‌گونه اشاره شد که «به طور کلی ایمن» است. یک مطالعه نرخ ریزش بالایی را در شرکت‌کنندگان، به دلیل نیاز به پایبندی سخت به پروتکل‌های القا، گزارش کرد.
کیفیت کلی مطالعات ضعیف بود. هر سه مطالعه به دلیل عدم انجام آنالیز قصد درمان (intention-to-treat) که فرایند تصادفی‌سازی را مختل و نتایج مطالعات را ضعیف می‌کند، در معرض خطر بالایی از سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) قرار داشتند. هم‌چنین، هر سه مطالعه خطر سوگیری گزارش‌دهی بالایی داشتند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.