سوال مطالعه مروری
این مرور انجام شد تا مشخص شود مصرف زایلیتول، یک شیرین‌کننده طبیعی که در محصولاتی مانند شیرینی، آب‌نبات، آدامس و خمیردندان استفاده می‌شود، می‌تواند به پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکان و بزرگسالان کمک کند یا خیر.
پیشینه
پوسیدگی دندان یک بیماری شایع است که تا 90% از کودکان و بیشتر بزرگسالان را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. این امر بر کیفیت زندگی تاثیر می گذارد و می تواند دلیل نیاز هزاران کودک به درمان دندان تحت بی‌هوشی عمومی در بیمارستان باشد. با این حال، با عادات خوب سلامت دهان و دندان مانند مسواک زدن منظم دندان‌ها با خمیردندان حاوی فلوراید و کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین به راحتی می‌توان از آن پیشگیری و درمان کرد. اگر کاری انجام نشود، باکتری‌های غیر-مفید در دهان - که باعث پوسیدگی می‌شوند - تکثیر شده و به سطوح دندان می‌چسبند و یک لایه چسبنده تولید می‌کنند. سپس، هنگامی که قند خورده یا نوشیده شود، باکتری‌های بد موجود در لایه مذکور با تولید اسید منجر به پوسیدگی دندان می‌شوند.
زایلیتول یک شیرین‌کننده طبیعی است، که به همان اندازه قند معمولی (سوکروز) شیرین است. زایلیتول علاوه بر جایگزین شکر شدن، خواص دیگری نیز دارد که تصور می‌شود به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند، مانند افزایش تولید بزاق و کاهش رشد باکتری‌های بد در دهان به طوری که اسید کمتری تولید می‌شود.
در انسان، زایلیتول با عوارض جانبی احتمالی مانند نفخ و اسهال شناخته شده است.
ویژگی‌های مطالعه
نویسندگان از گروه سلامت دهان در کاکرین این مطالعه مروری را با مطالعات موجود انجام دادند و شواهد تا 14 آگوست 2014 به‌روز است. مرور حاضر شامل 10 مطالعه منتشر شده از سال 1991 تا 2014 است که در آنها 7969 شرکت‌کننده (5903 نفر از آنها در آنالیزها قرار گرفتند) برای دریافت محصولات زایلیتول یا دارونما (placebo) (جایگزینی بدون زایلیتول) یا عدم-درمان تصادفی‌سازی شده و میزان پوسیدگی دندان مقایسه شد. یک مطالعه شامل بزرگسالان، و بقیه شامل کودکان 1 ماهه تا 13 ساله بودند. محصولات آزمایش شده از انواعی بودند که در دهان نگه داشته شده و مکیده می‌شوند (قرص‌های مکیدنی، قرص‌ها و شیرینی‌ها) یا به آرامی از طریق پستانک، همچنین خمیردندان، شربت و دستمال مرطوب آزاد می‌شوند.
نتایج کلیدی
شواهدی وجود دارد که استفاده از خمیردندان فلوراید حاوی زایلیتول در مقایسه با خمیردندان فقط حاوی فلوراید، ممکن است پوسیدگی دندان‌های دائمی کودکان را تا 13% در طول یک دوره 3 ساله کاهش دهد. در این مدت هیچ عارضه جانبی توسط کودکان گزارش نشد. شواهد باقی‌مانده به ما اجازه نداد نتیجه بگیریم که دیگر محصولات حاوی زایلیتول می‌توانند از پوسیدگی دندان در نوزادان، کودکان بزرگتر، یا بزرگسالان پیشگیری کنند یا خیر.
کیفیت شواهد
به دلیل تعداد کم مطالعات موجود، نتایج نامطمئن، و مسائل مربوط به نحوه انجام آنها، شواهد ارائه شده از کیفیت پائین تا بسیار پائین برخوردار است.
شواهدی را با کیفیت پائین پیدا کردیم که نشان می‌دهد خمیردندان فلوراید حاوی زایلیتول ممکن است برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های دائمی کودکان موثرتر از خمیردندان‌های فقط حاوی فلوراید باشد، و اینکه هیچ گونه عوارض جانبی مرتبط با این خمیردندان‌ها وجود ندارد. تخمین اثرگذاری مداخله باید با احتیاط تفسیر شود زیرا خطر بالای سوگیری وجود دارد و این واقعیت که نتایج از دو مطالعه‌ای به دست آمدند که توسط نویسندگان مشابه در جمعیت یکسان انجام شدند. شواهد باقی‌مانده‌ای را که پیدا کردیم کیفیت پائین تا بسیار پائینی دارند و برای تعیین اینکه دیگر محصولات حاوی زایلیتول می‌توانند از بروز پوسیدگی در نوزادان، کودکان بزرگتر یا بزرگسالان پیشگیری کنند یا خیر، کافی نیستند.
پوسیدگی دندان یک بیماری مزمن بسیار شایع است که اکثر افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. فرض بر این است که مصرف زایلیتول (xylitol) می‌تواند به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک کند. شواهد در مورد تاثیرات محصولات زایلیتول روشن نیست و بنابراین خلاصه کردن شواهد موجود برای تعیین اثربخشی و بی‌خطری (safety) آن مهم است.
ارزیابی تاثیرات محصولات مختلف حاوی زایلیتول در پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکان و بزرگسالان.
بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی زیر را جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه سلامت دهان در کاکرین (تا 14 آگوست 2014)؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (کتابخانه کاکرین؛ 2014، شماره 7)، MEDLINE از طریق OVID (1946 تا 14 آگوست 2014)؛ EMBASE از طریق OVID (1980 تا 14 آگوست 2014)، CINAHL از طریق EBSCO (1980 تا 14 آگوست 2014)، خلاصه مقالات کنفرانس‌ها در Web of Science (1990 تا 14 آگوست 2014)، Proquest Dissertations and Theses (1861 تا 14 آگوست 2014). برای یافتن کارآزمایی‌های در حال انجام، پایگاه ثبت کارآزمایی‌های موسسات ملی سلامت ایالات متحده (http://clinicaltrials.gov) و پلت‌فرم پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO) را جست‌وجو کردیم. هنگام جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی، هیچ محدودیتی از نظر زبان یا تاریخ انتشار مقاله اعمال نشد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده را در زمینه ارزیابی تاثیرات مصرف محصولات زایلیتول بر پوسیدگی دندان در کودکان و بزرگسالان وارد کردیم.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم نتایج جست‌وجوهای الکترونیکی را غربالگری کردند، داده‌ها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) مطالعات وارد شده را ارزیابی کردند. ما سعی کردیم برای دسترسی به داده‌های ازدست‌رفته یا شفاف‌سازی موضوع، در صورت امکان با نویسندگان مطالعه تماس بگیریم. برای پیامدهای پیوسته، از میانگین و انحراف معیار (standard deviation; SD) برای به دست آوردن تفاوت میانگین (MD) و 95% فاصله اطمینان (CI) استفاده کردیم. از داده‌های پیوسته برای محاسبه کسرهای پیشگیری شده (prevented fraction; PF) و 95% CI استفاده کردیم تا درصد کاهش پوسیدگی‌ها را خلاصه کنیم. برای پیامدهای دو-حالتی، خطر نسبی (RR) و 95% CIها را ارائه دادیم. از آنجایی که کمتر از چهار مطالعه در متاآنالیز گنجانده شدند، از یک مدل اثر-ثابت استفاده کردیم. ما برنامه‌ریزی کردیم که در صورت وجود چهار مطالعه یا بیشتر در یک متاآنالیز، از یک مدل اثرات-تصادفی استفاده کنیم.
تعداد 10 مطالعه را وارد کردیم که در مجموع 5903 شرکت‌کننده را تجزیهوتحلیل کردند. یک مطالعه در معرض خطر پائین سوگیری، دو مطالعه در معرض خطر سوگیری نامشخص، و هفت مطالعه باقی‌مانده در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی شدند.
یافته اصلی این مرور آن بود که، طی 2.5 تا 3 سال، خمیردندان فلوراید حاوی 10% زایلیتول ممکن است در مقایسه با خمیردندان‌های فقط حاوی فلوراید میزان پوسیدگی را تا 13% کاهش دهد (PF: -0.13؛ 95% CI؛ 0.18- تا 0.08-، 4216 کودک آنالیز شدند، شواهد با کیفیت پائین).
شواهد باقی‌مانده در مورد کودکان، که از مطالعات تکی کوچک با خطر سوگیری و عدم-قطعیت زیاد مرتبط با تخمین اثرگذاری به دست آمدند، برای تعیین فواید محصولات زایلیتول کافی نبود. یک مطالعه گزارش داد که شربت زایلیتول (8 گرم در روز) در مقایسه با شربت زایلیتول با دوز پائین (2.67 گرم در روز) که به مدت 1 سال مصرف شد، پوسیدگی دندان را تا 58% کاهش داد (95% CI؛ 33% تا 83%، 94 نوزاد آنالیز شدند، شواهد با کیفیت پائین).
نتایج زیر دارای 95% CI بودند که هم با کاهش و هم افزایش پوسیدگی ناشی از زایلیتول سازگار بودند: قرص مکیدنی زایلیتول در مقابل عدم-درمان در کودکان (کیفیت بسیار پائین مجموعه شواهد)، قرص مکیدنی زایلیتول در مقابل عدم-درمان در نوزادان (کیفیت بسیار پائین مجموعه شواهد)؛ قرص زایلیتول در مقابل قرص‌های کنترل (سوربیتول) در نوزادان (کیفیت بسیار پائین مجموعه شواهد)؛ دستمال مرطوب زایلیتول در مقابل دستمال مرطوب کنترل در نوزادان (کیفیت بسیار پائین مجموعه شواهد).
فقط یک مطالعه وجود داشت که اثرات قرص‌های مکیدنی زایلیتول را در بزرگسالان در مقایسه با قرص‌های کنترل بررسی کرد (کیفیت پائین مجموعه شواهد). تخمین اثرگذاری دارای CI 95% بود که هم با کاهش و هم با افزایش پوسیدگی ناشی از زایلیتول سازگار بود.
چهار مطالعه گزارش کردند که هیچ اثر نامطلوبی از هیچ یک از مداخلات وجود نداشت. دو مطالعه نرخ مشابهی را از عوارض جانبی بین بازوهای مطالعه گزارش کردند. مطالعات باقی‌مانده یا به عوارض جانبی اشاره کردند اما هیچ داده قابل استفاده‌ای را ارائه ندادند یا اصلا به آنها اشاره‌ای نداشتند. عوارض جانبی شامل زخم دهان، گرفتگی عضلات، نفخ، یبوست، آروغ زدن، و مدفوع شل یا اسهال است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.