پیام کلیدی
ما نمیدانیم که ورزش برای افراد مبتلا به سرطان که با از دست دادن اشتها و کاهش وزن مواجه هستند، مفید یا ایمن است یا خیر. دلیل آن این است که مطالعات قوی بسیار کمی انجام ورزش را با این گروه از بیماران مورد آزمایش قرار دادهاند. ما به محققانی نیاز داریم تا در آینده مطالعات دقیق و با طراحی بهتری را در این زمینه انجام دهند تا کمکی باشند برای بیماران و متخصصان بالینی در تصمیمگیری درباره مفید بودن ورزش.
چرا ما تصمیم به مرور منابع علمی گرفتیم؟
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان، به دلیل خود سرطان یا درمان آن، با از دست دادن اشتها و کاهش وزن (کاشکسی (cachexia) ناشی از سرطان) مواجه میشوند. کاشکسی در بعضی از انواع سرطان، مانند ریه و پانکراس، و در مراحل پیشرفته سرطان شایعتر است. این وضعیت میتواند توانایی زندگی مستقل را به خطر بیاندازد و به دلیل خستگی، ضعف عضلانی و اختلال در کیفیت زندگی، نیاز بیمار را به مراقبت افزایش دهد.
در حال حاضر هیچ درمان استانداردی برای کاشکسی وجود ندارد. یک گزینه درمانی این است که بیماران ورزش کنند و ببینند ورزش به تقویت عضلات آنها کمک میکند و روند کاهش وزن و تحلیل رفتن عضلات را در آنها متوقف یا کند میکند یا خیر.
شواهد حاصل از کارآزماییهای بالینی را مرور کردیم تا دریابیم که ورزش، بهتنهایی یا در ترکیب با درمانهای دیگر (مانند داروها، ارائه آموزش یا اطلاعات سلامت، و توصیههای عملی در مورد تغذیه) برای افراد مبتلا به کاشکسی ناشی از سرطان مفید است یا خیر. ما میخواستیم بدانیم که ورزش منجر به بهبودی در موارد زیر میشود خیر:
· lean body mass (وزن کل بدن منهای چربی بدن)؛
· قدرت عضلات و استقامت عضلات (توانایی عضلات برای تکرار یک ورزش در دوره زمانی طولانی)؛
· ظرفیت ورزش (حداکثر میزان تلاش فیزیکی که شخص میتواند تحمل کند)؛
. خستگی؛ و
· کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (توانایی مشارکت در زندگی خانوادگی و اجتماعی همچنین درجاتی از خود-مراقبتی و درک خود-کارآمدی)
ما همچنین موارد زیر را بررسی کردیم که آیا:
· افراد میزان ورزشی را که برایشان تجویز شد، انجام دادند و
· انجام ورزش با هرگونه خطری (تاثیرات ناخواسته) همراه بود یا خیر.
ما شواهد را چگونه شناسایی و ارزیابی کردیم؟
منابع علمی پزشکی را جستوجو کردیم تا مطالعاتی را شناسایی کنیم که به ارزیابی تاثیرات انجام ورزش، بهتنهایی یا همراه با درمانهای دیگر، بر افراد مبتلا به کاشکسی ناشی از سرطان پرداختند. سپس نتایج را با هم مقایسه و خلاصه کردیم. اطمینان خود را نسبت به شواهد، بر اساس عواملی مانند روشهای انجام و حجم نمونه مطالعات، و همسو و سازگار بودن یافتهها در طول مطالعات، رتبهبندی کردیم.
ما چه چیزی را یافتیم؟
چهار مطالعه را یافتیم که شامل 178 نفر بودند (میانگین سنی: 58 سال؛ 52% تا 82% افراد در هر مطالعه مرد بودند). این مطالعات شش هفته تا سه ماه به طول انجامیدند. دو مطالعه شامل افراد مبتلا به سرطان سر و گردن، یک مطالعه شامل افراد مبتلا به سرطان ریه و پانکراس، و مطالعه چهارم شامل انواع مختلف سرطان بودند.
مطالعات به مقایسه موارد زیر پرداختند:
،· انجام ورزش به علاوه مراقبت معمول در برابر مراقبت معمول بهتنهایی (یک مطالعه، 20 نفر)؛
· انجام ورزش در ترکیب با درمانهای دیگر (داروها، ارائه آموزش سلامت یا تغذیه) به علاوه مراقبت معمول در برابر مراقبت معمول بهتنهایی (سه مطالعه، 158 نفر).
مطالعات مذکور شواهد قوی را برای تعیین اینکه انجام ورزش با مزایا یا خطراتی در افراد مبتلا به کاشکسی ناشی از سرطان همراه است یا خیر، ارائه نکردند.
این مرور تا چه زمانی بهروز است؟
شواهد در این مرور کاکرین تا مارچ 2020 بهروز است.
مرور قبلی هیچ مطالعهای را شناسایی نکرد. برای این بهروزرسانی، نتیجهگیریهای ما با ورود چهار مطالعه تغییر کردهاند. با این حال، نسبت به اثربخشی، مقبولیت و ایمنی انجام ورزش برای بزرگسالان مبتلا به کاشکسی ناشی از سرطان نامطمئن هستیم. برای آزمایش تاثیر ورزش بهتنهایی یا به عنوان بخشی از یک مداخله چند-گانه برای بهبود بهزیستی (well-being) افراد در تمام مراحل مراقبت سرطان، هنوز هم به انجام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده بیشتر و با کیفیت بالا نیاز است. سطح قطعیت مجموعه شواهد را بسیار پائین ارزیابی کردیم، که به دلیل محدودیتهای جدی مطالعه، عدم دقت و غیر-مستقیم بودن کاهش یافتند. ما اعتماد بسیار اندکی به نتایج داریم و احتمالا تاثیر واقعی بهطور قابل توجهی با این نتایج تفاوت خواهد داشت. انتظار میرود یافتههای به دست آمده از حداقل سه مطالعه دیگر (یک مطالعه در انتظار طبقهبندی و دو مطالعه در حال انجام) در بهروزرسانی بعدی مرور گنجانده شوند.
کاشکسی ناشی از سرطان (cancer cachexia) یک سندرم چند-عاملی است که با از دست دادن مداوم توده عضلات اسکلتی، با یا بدون از دست دادن توده چربی تشخیص داده شده، و منجر به اختلال عملکردی پیشرونده میشود. انجام ورزشهای فیزیکی ممکن است باعث کاهش کاشکسی ناشی از سرطان و تاثیر آن بر عملکرد بیمار شوند. این اولین بهروزرسانی از مرور اصیل کاکرین است که در شماره 11، سال 2014 منتشر شد، و هیچ مطالعهای برای ورود به آن یافت نشد.
تعیین اثربخشی، مقبولیت و ایمنی ورزش، در مقایسه با مراقبت معمول، عدم درمان یا کنترل فعال، در مدیریت کاشکسی ناشی از سرطان در بزرگسالان.
ما تا مارچ 2020، به جستوجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase، و هشت بانک اطلاعاتی دیگر پرداختیم. برای یافتن مطالعات در حال انجام در پایگاههای ثبت کارآزمایی به جستوجو پرداختیم، فهرست منابع را بررسی و با کارشناسان تماس گرفتیم تا مطالعات مرتبط را شناسایی کنیم.
ما به دنبال کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده روی بزرگسالان مبتلا به کاشکسی ناشی از سرطان بودیم، که یک برنامه ورزشی تنها یا در ترکیب با مداخله دیگر را با مراقبت معمول، عدم درمان یا یک گروه کنترل فعال مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم عناوین و چکیدههای مقالات را از نظر ارتباط ارزیابی کرده و دادههای مربوط به طراحی مطالعه، شرکتکنندگان، مداخلات و پیامدهای حاصل از مقالات بالقوه مرتبط را استخراج کردند. از پروسیجرهای استاندارد روششناسی مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم. پیامد اولیه ما توده بدون چربی بدن (lean body mass) و پیامدهای ثانویه شامل پایبندی به انجام برنامه ورزشی، حوادث جانبی، قدرت و استقامت عضلات، ظرفیت ورزش، خستگی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت بودند. قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کرده و دو جدول خلاصه یافتهها را وارد کردیم.
چهار مطالعه جدید را در این بهروزرسانی وارد کردیم که بهطور کلی 178 بزرگسال را با میانگین سنی 58 سال (انحراف معیار (standard deviation; SD): 8.2) تصادفیسازی کردند. حجم نمونه مطالعه از 20 تا 60 شرکتکننده و در سه مطالعه نسبت مردان از 52% تا 82% متغیر بود (مطالعه چهارم فقط به صورت چکیده در دسترس قرار داشت). سه مطالعه در اروپا انجام شدند: یک مطالعه در انگلیس و نروژ؛ یک مطالعه در بلژیک و یک مطالعه در آلمان. مطالعه دیگر در کانادا انجام شد. انواع سرطان اولیه شامل سر و گردن (دو مطالعه)، ریه و پانکراس (یک مطالعه)، و مختلط (یک مطالعه) بود.
ما دو مقایسه را پیدا کردیم: انجام ورزش بهتنهایی (ورزش مبتنی بر قدرت) در مقایسه با مراقبت معمول (یک مطالعه؛ 20 شرکتکننده)؛ و ورزش (ورزش مبتنی بر قدرت/ورزش استقامتی) به عنوان یک مولفه از مداخلات چند-گانه (مداخلات دارویی، تغذیهای یا آموزشی (یا ترکیبی)) در مقایسه با مراقبت معمول (سه مطالعه، 158 شرکتکننده). مطالعات در اکثر حوزهها دارای خطر نامشخص و بالای سوگیری (bias) بودند.
انجام ورزش به علاوه مراقبت معمول در مقایسه با مراقبت معمول
یک مطالعه را پیدا کردیم (20 شرکتکننده). هیچ شواهد روشنی مبنی بر تفاوت در توده بدون چربی بدن وجود نداشت (8 هفته: MD؛ 6.40 کیلوگرم؛ 95% CI؛ 2.30- تا 15.10؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
برای پیامدهای ثانویه ما، همه شرکتکنندگان به انجام برنامه ورزشی پایبند بودند و هیچ یک بروز حادثه جانبی را در طول مطالعه گزارش نکرد. هیچ دادهای برای قدرت و استقامت عضلات، یا حداکثر و کمتر از حداکثر ظرفیت ورزشی وجود نداشت. هیچ شواهد روشنی حاکی از تفاوت برای خستگی (مقیاس 4 تا 20، نمره پائینتر بهتر بود) (8 هفته: MD؛ 0.10-؛ 95% CI؛ 4.00- تا 3.80؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (مقیاس 0 تا 104، نمره بالاتر بهتر بود) (8 هفته: MD: 4.90؛ 95% CI؛ 15.10- تا 24.90؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) وجود نداشت.
مداخله چند-گانه (ورزش به علاوه مداخلات دیگر) به علاوه مراقبت معمول در مقایسه با مراقبت معمول
ما سه مطالعه را پیدا کردیم اما دادههای پیامد فقط برای دو مطالعه در دسترس بود. هیچ شواهد روشنی مبنی بر تفاوت در توده بدون چربی بدن (6 هفته: MD؛ 7.89 کیلوگرم؛ 95% CI؛ 9.57- تا 25.35؛ 1 مطالعه؛ 44 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ 12 هفته: MD: -2.00؛ 95% CI؛ 8.00- تا 4.00؛ یک مطالعه؛ 60 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) به دست نیامد.
برای پیامدهای ثانویه ما، هیچ دادهای در مورد پایبندی به انجام برنامه ورزشی، استقامت، یا حداکثر ظرفیت ورزش گزارش نشد. در یک مطالعه (44 شرکتکننده) هیچ شواهد مشخصی حاکی از تفاوت در حوادث جانبی (گزارش اپیزود توسط بیمار) وجود نداشت (6 هفته: خطر نسبی (RR): 1.18؛ 95% CI؛ 0.67 تا 2.07؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). مطالعه دیگر حوادث جانبی را ارزیابی کرد اما هیچ دادهای گزارش نشد و مطالعه سوم این پیامد را ارزیابی نکرد. هیچ شواهد روشنی مبنی بر تفاوت در قدرت عضلات (6 هفته: MD؛ 3.80 کیلوگرم؛ 95% CI؛ 2.87- تا 10.47؛ 1 مطالعه، 44 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ 12 هفته: MD؛ 5.00- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 14.00- تا 4.00؛ 1 مطالعه، 60 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)، ظرفیت ورزش کمتر از میزان حداکثر (6 هفته: MD؛ 16.10- متر پیادهروی؛ 95% CI؛ 76.53- تا 44.33؛ 1 مطالعه؛ 44 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ 12 هفته: MD؛ 62.60- متر پیادهروی؛ 95% CI؛ 145.87- تا 20.67؛ 1 مطالعه؛ 60 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ خستگی (مقیاس 0 تا 10، نمره پائینتر بهتر بود) (6 هفته: MD؛ 0.12؛ 95% CI؛ 1.00- تا 1.24؛ 1 مطالعه، 44 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (مقیاس 0 تا 104، نمره بالاتر بهتر بود) (12 هفته: MD؛ 2.20-؛ 95% CI؛ 13.99- تا 9.59؛ 1 مطالعه؛ 60 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.