سوال مطالعه مروری
شواهد موجود را برای ارزیابی اثربخشی و ایمنی ریتوکسیماب (rituximab) در درمان مهار کننده‌های عامل لخته شدن خون در افراد مبتلا به هموفیلی شدید مرور کردیم. این مطالعه، به‌روزرسانی یک مرور کاکرین است که قبلا منتشر شد.
پیشینه
هموفیلی A و B وضعیت‌های ارثی است که در آن سطوح عامل VIII (هموفیلی A) یا عامل IX (هموفیلی B) در خون وجود ندارد یا کاهش یافته است. در فرم‌های شدید، سطوح غیر-قابل تشخیص از این عوامل (کمتر از 0.01 واحدهای بین‌المللی (IU) در هر میلی‌متر) وجود دارد. افراد مبتلا به هموفیلی در معرض خطر وقایع خونریزی دهنده هستند که می‌توانند به‌طور خودبه‌خودی یا پس از تروما یا اقدامات تهاجمی پزشکی رخ دهند. بنابراین، بیماران باید با فاکتورهای تغلیظ شده (factor concentrates)، در واکنش به این حوادث یا به صورت پیشگیرانه، درمان شوند. متاسفانه، حدود 30% از افراد مبتلا به هموفیلی A شدید و 1% تا 6% افراد مبتلا به هموفیلی B شدید می‌توانند آنتی‌بادی‌ها (مهار کنندهها) را در برابر عامل VIII یا عامل IX ایجاد کنند، چرا که این عوامل توسط سیستم ایمنی شناخته نمی‌شوند. تشکیل مهار کنندهها از عوارض اصلی درمان هموفیلی است، زیرا حضور آنها باعث کاهش یا حذف اثرات مفید درمان جایگزین شده، و کنترل خونریزی را بسیار دشوار می‌کند. علاوه بر این، زمانی که مهار کنندهها وجود داشته باشند، شروع درمان پیشگیرانه با کنسانتره‌های فاکتور VIII یا فاکتور IX غیر-ممکن است. بنابراین، حذف مهار کنندهها و ادامه درمان موفقیت‌آمیز مهم است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که تجویز غیر-تائید شده (off-label) ریتوکسیماب (در حال حاضر برای درمان افراد مبتلا به هموفیلی تایید نشده است) بر حذف مهار کنندهها در افراد مبتلا به هموفیلی موثر است. بنابراین، می خواستیم ببینیم که استفاده از ریتوکسیماب بهتر از درمان استاندارد یا درمان‌های دیگر بدون ریتوکسیماب است یا خیر، و اینکه این درمان ایمن است، و می‌تواند این افراد را از خونریزی تهدید کننده زندگی و هزینه‌های هنگفت مالی حفظ کند یا خیر.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا تاریخ زیر به‌روز است: 19 مارچ 2020.
نتایج کلیدی
هیچ کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را پیدا نکردیم که ریتوکسیماب را در افراد مبتلا به هموفیلی شدید ارزیابی کرده باشد. کارآزمایی‌های کنترل شده با طراحی مناسب برای ارزیابی منافع و خطرات استفاده از ریتوکسیماب در افراد هموفیلی مورد نیاز است. تا زمانی که کارآزمایی‌های کنترل شده منتشر شوند، فقط شواهدی محدود و با سطح پائین، بر مبنای موارد فردی، می‌توانند پزشکان را در تصمیم‌گیری‌های بالینی راهنمایی کنند.
قادر به شناسایی کارآزمایی‌های مربوط به اثربخشی و ایمنی ریتوکسیماب برای درمان مهار کنندهها در افراد مبتلا به هموفیلی نبودیم. شواهد در دسترس تحقیق از گزارش‌های موردی (case reports) و سری موارد (case series) به دست می‌آیند. انجام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده برای ارزیابی اثربخشی و ایمنی ریتوکسیماب در درمان این شرایط مورد نیاز است. با این حال، پیش از انتشار هرگونه کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده احتمالی در آینده، ممکن است انجام متاآنالیز گزارش‌های موردی و سری موارد، برخی شواهد را ارائه دهد.
هموفیلی A و B اختلالات انعقادی ارثی است که به ترتیب با کاهش یا فقدان فاکتور VIII یا فاکتور IX مشخص می‌شود. فرم شدید آن با سطح فاکتور کمتر از 0.01 واحد بین‌المللی (international unit; IU) در هر میلی‌لیتر مشخص می‌شود. تشکیل و توسعه مهار کنندهها (inhibitors) در هموفیلی از عوارض اصلی درمان آن است، زیرا حضور این آنتی‌بادی‌ها، اثربخشی درمان جایگزین را کاهش داده یا خنثی می‌کند، و کنترل خونریزی بسیار سخت می‌شود. افرادی که مهار کنندهها را دارند، همچنان دارای خطرات قابل توجه بیشتر موربیدیتی (morbidity) و مورتالیتی (mortality)، با هزینه‌های قابل توجه درمان هستند. با توجه به استفاده گسترده از ریتوکسیماب (rituximab) به صورت غیر-تائید شده (off-label) برای درمان افراد مبتلا به هموفیلی و مهار کنندهها، اثربخشی و ایمنی آن باید ارزیابی شود. این مطالعه، به‌روزرسانی یک مرور کاکرین است که قبلا منتشر شد.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی ریتوکسیماب در درمان مهار کنندهها در افراد مبتلا به هموفیلی نوع A یا B شدید ارثی.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های کوآگولوپاتی‌های گروه فیبروز کیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین را بررسی کردیم، که از جست‌وجو در بانک اطلاعاتی الکترونیکی و جست‌وجوی دستی در مجلات و کتاب‌های چکیده مقالات کنفرانس تشکیل شد. ما فهرست منابع مقالات مرتبط و مطالعات مروری و نیز مطالعات در حال انجام یا منتشر نشده را جست‌وجو کردیم. ما هم‌چنین جست‌وجوهای بیش‌تری در پایگاه‌های داده‌ای کتابشناسی و ثبت‌های کارآزمایی انجام دادیم.
تاریخ آخرین جست‌وجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های کوآگولوپاتی‌های گروه فیبروز کیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین: 19 مارچ 2020.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده و کارآزمایی‌های بالینی کنترل شده که اثربخشی و ایمنی ریتوکسیماب را برای درمان مهار کنندهها در افراد مبتلا به هموفیلی بررسی کردند.
هیچ کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای که مطابق با معیارهای انتخاب باشند، مناسب ورود به این مطالعه نبودند.
هیچ کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای در مورد ریتوکسیماب برای درمان مهار کنندهها در افراد مبتلا به هموفیلی شناسایی نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.