هدف از انجام این مرور چیست؟
هدف از انجام این مرور کاکرین این بود که بفهمد استفاده از چسب فیبرینی پس از جراحی ناخنک چشم (pterygium) (رشد ناخواسته بافت اطراف در جلوی چشم) بر دوختن (بخیه) برتری دارد یا خیر. در این جراحی ناخنک برداشته می‌شود و قسمتی از ملتحمه باید به این مکان پیوند زده شود (اتوگرافت (autograft)). محققان کاکرین تمام مطالعات مرتبط با پاسخ این سوال را گردآوری و تجزیه‌وتحلیل کردند و 14 مطالعه را یافتند.
پیام‌های کلیدی
این مرور نشان داد افرادی که از چسب فیبرینی استفاده کردند شانس عود کمتری داشتند. هم‌چنین طول مدت جراحی در آنها کمتر بود. اما چسب فیبرینی ممکن است عوارض بیشتری ایجاد کند که از آن جمله گسستن محل جراحی، جمع شدگی پیوند و پیشرفت التهاب در ناحیه اشاره کرد (گرانولوم (granuloma)).
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
گاهی قسمتی از بافت چشم ممکن است به طور ناخواسته رشد کند و وقتی این رشد پیشرفت کند ممکن است روی دید فرد تاثیر بگذارد. به این بافت اضافی ناخنک می‌گویند. افرادی که در مناطق گرم یا پرغبار با نور شدید زندگی می‌کنند به این مشکل دچار می‌شوند. ناخنک می‌تواند حالت ناراحتی و خارش پیدا کند و ممکن است روی ظاهر چشم اثر بگذارد.
پزشکان می‌توانند این بافت را بردارند و جای آن را با بافتی از جای دیگر چشم پر کنند که معمولا قسمتی از ملتحمه است (یعنی جایی که قسمت سفید رنگ چشم را پوشانده است). به این کار گرافت یا اتوگرافت می‌گویند.
محققان کاکرین به دو روش متفاوت چسباندن این بافت پیوند، طی جراحی ناخنک چشم پرداخته‌اند، استفاده از چسب فیبرینی یا بخیه زدن.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
نویسندگان مرور، 14 مطالعه مرتبط را پیدا کردند. این مطالعات در برزیل، چین، یونان، مالزی، نیوزلند، فیلیپین، هند، عربستان سعودی، سوئد و ترکیه انجام شده بود. این مطالعات چسب‌های فیبرینی را با بخیه در افرادی که تحت جراحی ناخنک چشم قرار گرفته بودند، مقایسه کرده بودند.
استفاده از چسب فیبرین حین جراحی ناخنک ممکن است در مقایسه با بخیه زدن، منجر به عود کمتری شود (شواهد با قطعیت پائین). هم‌چنین ممکن است طول مدت جراحی در آنها که از چسب فیبرینی استفاده می‌کنند کمتر باشد (شواهد با قطعیت پائین). چسب فیبرینی ممکن است شانس ابتلا به برخی عوارض را بیشتر کند که از آن جمله گسستن محل پیوند، جمع‌شدگی محل پیوند یا پیشرفت التهاب در ناحیه اشاره کرد (گرانولوم).
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
محققان کاکرین مطالعاتی را که در 14 اکتبر 2016 منتشر شده بودند، جست‌وجو کردند.
متاآنالیز روی افراد مبتلا به ناخنک در بیمارستان یا افرادی که سرپایی درمان شده بودند، نشان داد که چسب فیبرینی ممکن است باعث کم شدن عود شود و نسبت به بستن با بخیه کمتر طول بکشد تا پس از جراحی پیوند ملتحمه را در جایش ثابت کند. شواهد با قطعیت پائین وجود دارد که نشان می‌دهد نسبت بیشتری از عوارض در گروه چسب فیبرین وجود دارد.
ناخنک چشم (pterygium)، نوعی رشد ملتحمه روی قرنیه است که یک بیماری پیشرونده بوده و در مراحل پیشرفته منجر به نقص دید، محدودیت حرکتی چشم، التهاب مزمن و مشکلات زیبایی می‌شود. برداشتن با جراحی یکی از روش‌های درمان این بیماری است اما عود آن می‌تواند یک مشکل شایع باشد. امروزه بهترین نوع جراحی در شرایط عود اتوگرافت ملتحمه (conjunctival autograft) است. تا به امروز شایع‌ترین روش‌های جراحی چسباندن اتوگرافت ملتحمه به اسکلرا (زجاجیه) از طریق بخیه یا چسب فیبرین است. هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایبی دارند. بخیه نیاز به مهارت قابل توجه جراح دارد و می‌تواند زمان جراحی را طولانی کند، و ناراحتی پس از جراحی و عوارض ناشی از بخیه را ایجاد کند، در حالی که فیبرین ممکن است باعث کاهش زمان جراحی شود، بهبود پس از جراحی راحت‌تر باشد و از مشکلات مربوط به بخیه جلوگیری شود.
این مرور جهت مقایسه اثربخشی چسب‌های فیبرینی در مقایسه با بخیه در اتوگرافت ملتحمه در درمان جراحی ناخنک چشم طراحی شده است.
ما CENTRAL (که شامل پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه چشم و بینایی در کاکرین است) (شماره 9، 2016)؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid MEDLINE در حال انجام و دیگر استنادات نمایه نشده، Ovid MEDLINE Daily؛ Ovid OLDMEDLINE (از ژانویه 1946 تا اکتبر 2016)؛ Embase (از ژانویه 1980 تا اکتبر 2016)؛ ISRCTN registry (www.isrctn.com/editAdvancedSearch) و ClinicalTrials.gov (www.clinicaltrials.gov) و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO) (www.who.int/ictrp/search/en) را جست‌وجو کردیم. هیچ محدودیتی را از نظر زمان یا زبان در جست‌وجوهای الکترونیکی انجام شده برای یافتن کارآزمایی‌ها قائل نشدیم. آخرین جست‌وجوی ما در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی به تاریخ 14 اکتبر سال 2016 برمی‌گردد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که چسب‌های فیبرینی با هر ساختاری را با بخیه در درمان افراد مبتلا به ناخنک چشمی پس از جراحی مقایسه کرده بودند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم در مقالات جست‌وجو کرده، کیفیت آنها را ارزیابی کردند و داده‌های مورد نیاز را به کمک روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد نظر کاکرین استخراج کردند. پیامدهای اولیه ما عود ناخنک چشم بود که به صورت هر گونه رشد مجدد بافت از ناحیه اکسیزیون در داخل لیمبوس (limbus) روی قرنیه تعریف می‌شد. پیامدهای ثانویه شامل طول جراحی و نرخ عوارض بودند. قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
ما 14 مطالعه را که در برزیل، چین، یونان، مالزی، نیوزلند، فیلیپین، هند، عربستان سعودی، سوئد و ترکیه انجام شده بودند، پیدا کردیم. این کارآزمایی‌ها بین سال‌های 2004 و 2016 منتشر شده و به عنوان ترکیبی از خطر پائین و نامشخص سوگیری ارزیابی شده بودند و سه مطالعه در معرض خطر بالای سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) ارزیابی شدند. فقط بزرگسالان در این مطالعات به کار گرفته شده بودند.
استفاده از چسب فیبرین برای اتوگرافت ملتحمه ممکن است منجر به عود کمتر ناخنک چشم در مقایسه با استفاده از بخیه شود (خطر نسبی (RR): 0.47؛ 95% CI؛ 0.27 تا 0.82؛ 762 چشم، 12 RCT؛ شواهد با قطعیت پائین). اگر ناخنک پس از تقریبا 10 مورد در هر 100 جراحی با بخیه عود کند، پس این اتفاق با استفاده از چسب فیبرین می‌تواند حدود 5 مورد کمتر در هر 100 جراحی رخ دهد (95% CI؛ 2 مورد کمتر تا 7 مورد کمتر). استفاده از چسب فیبرین ممکن است منجر به عوارض بیشتری در مقایسه با استفاده از بخیه شود (RR: 1.92؛ 95% CI؛ 1.22 تا 3.02؛ 11 RCT؛ 673 چشم، شواهد با قطعیت پائین). شایع‌ترین عوارض ایجاد شده: گسستن پیوند، پس زدن پیوند و ایجاد گرانولوم (granuloma) بود. به طور میانگین استفاده از چسب فیبرینی باعت می‌شود که جراحی در مقایسه با بخیه سریع‌تر انجام شود (تفاوت میانگین (MD): 17.01- دقیقه؛ 95% CI؛ 20.56- تا 13.46-)؛ 9 RCT؛ 614 چشم، شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.