هدف از انجام این مرور چیست؟
هدف از این مرور دانستن این بود که پانسمان‌های فوم (طراحی شده برای جذب مایع زخم در حالی که آن را مرطوب نگه دارد) برای التیام زخم‌های فشاری در مقایسه با سایر پانسمان‌ها (مانند پانسمان‌های فوم سیلیکون، هیدروکلوئید (hydrocolloid)، هیدروژل یا پانسمان‌های پایه برای زخم) مزایا یا معایبی دارند یا خیر. محققان کاکرین تمام مطالعات مرتبط (کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده) را برای پاسخ به این سوال گردآوری و تجزیهوتحلیل کردند و نه مطالعه مرتبط را یافتند.
پیام‌های کلیدی
شواهد روشنی از هیچ یک از مطالعات وارد شده در این مرور وجود ندارد که نشان دهد پانسمان‌های فوم در التیام زخم‌های فشاری موثرتر از پانسمان‌های دیگر هستند؛ یا اینکه پانسمان‌های فوم از پانسمان‌های دیگر مقرونبهصرفهتر باشند. بخشی از این موضوع به دلیل کیفیت پائین مطالعاتی است، که بسیاری از آنها تعداد اندکی شرکت‌کننده داشتند و جزئیات دقیقی را از روش‌های خود ارائه ندادند.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
زخم‌های فشاری (آسیب‌های فشاری یا زخم بستر) زخم‌هایی هستند که در قسمت‌های استخوانی بدن مانند پاشنه‌ها، مفصل ران و کمر ایجاد می‌شود. نشستن یا دراز کشیدن در یک موقعیت به مدت طولانی می‌تواند منجر به آسیب پوست و بافت زیرین آن شود. افرادی که در معرض ابتلا به زخم‌های فشاری قرار دارند، شامل افرادی هستند که تحرک فیزیکی محدودی دارند مانند افراد مبتلا به آسیب‌های نخاعی، افراد مسن، یا بیماران بستری شده در بیمارستان.
درمان زخم فشاری بار (burden) قابل توجهی برای بیماران، مراقبین آنها و سیستم‌های مراقبت سلامت در سراسر جهان دارد. درمان عبارتند از پانسمان‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها و آنتی‌سپتیک‌ها، تشک‌ها و بالشتک‌های تسکین دهنده فشار. پانسمان‌های بسیاری برای زخم‌های فشاری در دسترس هستند، که از نظر هزینه متفاوت هستند و ممکن است دارای اثربخشی متفاوتی باشند.
پانسمان‌های فوم برای جذب مایعی (اگزودا exudate) طراحی شده‌اند که از بعضی از زخم‌های فشاری ترشح می‌شود، و محیط را مرطوب نگه می‌دارد. ما می‌خواستیم بدانیم که پانسمان‌های فوم چگونه بر التیام زخم‌های فشاری و نرخ عود مجدد تاثیر می‌گذارند. هم‌چنین می‌خواستیم بدانیم که پانسمان‌های فوم بر کیفیت زندگی و رضایت شرکت‌کنندگان از درمان تاثیر می‌گذارد، و منجر به بروز عوارض جانبی مانند عفونت یا درد می‌شد یا خیر. هزینه پانسمان‌های فوم را در مقایسه با سایر درمان‌ها نیز ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
ما نه مطالعه را که بین سال‌های 1994 تا 2016 منتشر و شامل 483 شرکت‌کننده مبتلا به زخم‌های فشاری در طبقه/درجه دو یا بالاتر (زخم‌های باز) بودند، یافتیم. هفت مورد از نه کارآزمایی شرکت‌کنندگان زن بیشتری نسبت به مردان داشتند. به‌طور میانگین افراد در این مطالعات 59 ساله یا مسن‌تر بودند. این مطالعات، پانسمان‌های فوم را با انواع دیگر پانسمان‌ها مقایسه کردند، با این حال، شواهد واضحی وجود نداشت که نشان دهد پانسمان‌های فوم در التیام زخم‌های فشاری موثرتر یا مقرونبهصرفهتر از پانسمان‌های دیگر هستند. شواهد مربوط به کاهش اندازه زخم، رضایت بیمار و درد بسیار نامطمئن هستند. هیچ کدام از این مطالعات کیفیت زندگی افراد یا عود مجدد زخم فشاری را گزارش نکردند. اکثر مطالعات دریافتند که پانسمان‌های ارزیابی شده بهتر یا بدتر از سایر پانسمان‌های موجود در بازار نیستند. بنابراین، در حالی که پانسمان‌های فوم را می‌توان به‌طور ایمن برای درمان زخم‌های فشاری استفاده کرد، تاثیر آنها بر التیام زخم با شواهد علمی حمایت نمی‌شود.
به‌طور کلی، مطالعاتی را که ما یافتیم شرکت‌کنندگان زیادی نداشتند و نتایج اغلب قطعی نبودند. در مجموع شواهدی که وجود دارد دارای کیفیت بسیار پائین هستند.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
مطالعاتی را که تا فوریه 2017 منتشر شدند، جست‌وجو کردیم.
اینکه پانسمان‌های فوم در مقایسه با پانسمان‌های جایگزین در درمان زخم‌های فشاری، از لحاظ بالینی موثرتر هستند، برای مصرف کنندگان قابل قبول‌تر، یا مقرونبهصرفهتر هستند، نامطمئن است. با توجه به کمبود اطلاعات در مورد کاهش اندازه زخم، التیام کامل زخم، هزینه‌های درمان، یا چارچوب زمانی ناکافی، انجام مقایسه‌های دقیق بین پانسمان‌های فوم و پانسمان‌های دیگر دشوار بود. کیفیت زندگی و مقبولیت/رضایت بیمار (یا مراقب) با پانسمان‌های فوم که در هر یک از مطالعات وارد شده به‌طور سیستماتیک اندازه‌گیری نشده بودند، مرتبط بودند. قطعیت شواهد به دست آمده را از کارآزمایی‌های وارد شده پائین تا بسیار پائین ارزیابی کردیم. متخصصان بالینی باید فقدان شواهد قوی مرتبط با اثربخشی بالینی و هزینه پانسمان‌های فوم را برای درمان زخم‌های فشاری در هنگام تصمیم‌گیری در مورد درمان، به ویژه در مورد ویژگی‌های مدیریت زخم که ممکن است هر نوع پانسمان و زمینه مراقبتی ارائه شده باشد، در نظر بگیرند.
زخم‌های فشاری، که به نام آسیب‌های فشاری و زخم بستر نیز شناخته می‌شوند، در مناطق اطراف پوست آسیب دیده یا بافت‌های زیرین آن یا هر دو ایجاد می‌شوند. پانسمان‌هایی که از مواد مختلف، از جمله فوم ساخته می‌شوند، برای درمان زخم‌های فشاری استفاده می‌شوند. یک بررسی اجمالی مبتنی بر شواهد درباره پانسمان زخم‌های فشاری لازم است تا بتوان در مورد استفاده از پانسمان آگاهانه تصمیم گرفت. این مرور بخشی از مرورهای کاکرین است که به بررسی استفاده از پانسمان در درمان زخم‌های فشاری پرداختند. هر مرور بر روی یک نوع پانسمان خاص تمرکز دارد.
ارزیابی اثربخشی بالینی و هزینه پانسمان‌های فوم برای زخم بر التیام زخم‌های فشاری در افراد مبتلا به زخم فشاری در هر شرایط مراقبتی.
در فوریه 2017 ما منابع زیر را جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی گروه زخم در کاکرین؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL)، Ovid MEDLINE (شامل استنادات در حال انجام و استنادات نمایه نشده)، Ovid Embase؛ EBSCO CINAHL Plus و بانک اطلاعاتی ارزیابی اقتصادی NHS (یا NHS EED). پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی را نیز برای یافتن مطالعات در حال انجام و منتشر نشده جست‌وجو کردیم، و فهرست منابع مطالعات وارد شده مرتبط و هم‌چنین مرورها، متاآنالیزها (meta-analysis) و گزارش‌های تکنولوژی سلامت را برای شناسایی مطالعات بیشتر غربالگری کردیم. هیچ محدودیتی از نظر زبان، تاریخ نشر یا شرایط مطالعه اعمال نشد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) منتشر شده یا منتشر نشده و RCTهای خوشه‌ای، که به مقایسه اثربخشی بالینی و هزینه پانسمان‌های فوم برای زخم بر التیام زخم‌های فشاری پرداختند (گروه/مرحله دو یا بالاتر).
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم انتخاب مطالعه، خطر سوگیری (bias) و استخراج داده‌ها را انجام دادند. یک نویسنده سوم اختلاف‌نظر بین نویسندگان مرور را حل کرد.
ما نه کارآزمایی را با مجموع 483 شرکت‌کننده وارد کردیم، که همه آنها بزرگسالان (59 سال یا بالاتر) مبتلا به زخم فشاری فعلی گروه/مرحله دو یا بالاتر بودند. تمام کارآزمایی‌ها دارای دو بازو بودند، که پانسمان‌های فوم را با پانسمان‌های دیگر برای درمان زخم‌های فشاری مقایسه کردند.
به علت ترکیب‌های مختلف سوگیری انتخاب، عملکرد، ریزش نمونه (attrition)، تشخیص و گزارش‌دهی و عدم دقت به دلیل حجم نمونه‌های کوچک و فواصل اطمینان گسترده، قطعیت شواهد از پائین تا بسیار پائین بود. ما اطمینان بسیار کمی به تخمین این تاثیر در مطالعات وارد شده داشتیم. در جایی که پانسمان فوم با پانسمان فوم دیگر مقایسه شد، ما تایید کردیم که تاثیر واقعی احتمالا به‌طور قابل توجهی کمتر از تاثیر تخمین زده شده مطالعه خواهد بود.
داده‌های مربوط به چهار مقایسه را آماده کردیم.
یک کارآزمایی، پانسمان فوم سیلیکون را با پانسمان فوم دیگر (هیدروپلیمر (hydropolymer)) (38 شرکت‌کننده) با پیگیری هشت هفته‌ای (کوتاه-مدت) مقایسه کرد. از آن‌جایی که قطعیت شواهد بسیار پائین بود، تاثیر انواع مختلف پانسمان فوم، بر التیام زخم‌های فشاری (RR: 0.89؛ 95% CI؛ 0.45 تا 1.75) یا حوادث جانبی (RR: 0.37؛ 95% CI؛ 0.04 تا 3.25) نامطمئن بود، این شواهد به دلیل محدودیت‌های جدی در طراحی مطالعه و عدم دقت بسیار جدی کاهش یافتند.
چهار کارآزمایی با میانه حجم نمونه 20 شرکت‌کننده (230 شرکت‌کننده)، پانسمان‌های فوم را با پانسمان‌های هیدروکلوئید به مدت هشت هفته یا کمتر (کوتاه-مدت) مقایسه کردند. اینکه پانسمان‌های فوم ممکن است التیام را در مقایسه با پانسمان‌های هیدروکلوئید در یک دوره پیگیری کوتاه-مدت در سه کارآزمایی تحت تاثیر قرار دهند نامطمئن بود (RR: 0.85؛ 95% CI؛ 0.54 تا 1.34)، شواهد با قطعیت بسیار پائین، به دلیل محدودیت‌های بسیار جدی مطالعه و عدم دقت جدی کاهش یافتند. وجود تفاوت در خطر حوادث جانبی بین گروه‌ها نامطمئن بود (RR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.37 تا 2.11)، شواهد با قطعیت بسیار پائین، به دلیل محدودیت‌های جدی مطالعه و عدم دقت بسیار جدی کاهش یافتند. داده‌های مربوط به کاهش اندازه زخم، رضایت/مقبولیت بیمار، درد و اثربخشی هزینه نیز گزارش شدند اما شواهد به دست آمده را با قطعیت بسیار پائین ارزیابی کردیم.
یک کارآزمایی (34 شرکت‌کننده) به مقایسه پانسمان‌های فوم و هیدروژل با پیگیری بیش از هشت هفته (کوتاه-مدت) پرداخت. تاثیر پانسمان فوم بر احتمال بهبودی (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.78 الی 1.28)، زمان تا بهبودی کامل (MD: 5.67 روز؛ 95% CI؛ 4.03- تا 15.37)، حوادث جانبی (RR: 0.33؛ 95% CI؛ 0.01 الی 7.65) یا کاهش در اندازه زخم (MD: 0.30 cm2 یک بار در روز؛ 95% CI؛ 0.15- تا 0.75) نامطمئن بود، زیرا قطعیت شواهد بسیار پائین بود، به دلیل محدودیت‌های جدی در مطالعه و عدم دقت بسیار جدی کاهش یافت.
سه کارآزمایی باقی‌مانده (181 شرکت‌کننده) پانسمان‌های فوم را در برابر پانسمان‌های اولیه تماسی برای زخم مقایسه کردند. زمان پیگیری از کوتاه-مدت (8 هفته یا کمتر) تا میان‌مدت (8 تا 24 هفته) متغیر بود. اینکه پانسمان‌های فوم در کوتاه‌مدت تاثیری بر احتمال درمان در مقایسه با پانسمان تماس اولیه با زخم، در کوتاه-مدت (RR: 1.33؛ 95% CI؛ 0.62 تا 2.88) یا میان‌مدت (RR: 1.17؛ 95% CI؛ 0.79 تا 1.72) دارند، یا زمان تا التیام کامل زخم در میان-مدت (MD: -35.80 روز؛ 95% CI؛ 56.77- تا 14.83-) یا حوادث جانبی در میان‌مدت (خطر نسبی(RR): 0.58؛ 95% CI؛ 0.33 الی 1.05) را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نامطمئن بود. این به دلیل شواهد با قطعیت بسیار پائین بود، که به دلیل محدودیت‌های جدی و بسیار جدی مطالعه و عدم دقت آنها کاهش یافتند. داده‌های مربوط به کاهش اندازه زخم، رضایت/مقبولیت بیمار، درد و اثربخشی هزینه نیز گزارش شده بود اما مجددا، شواهد را با قطعیت بسیار پائین ارزیابی کردیم.
هیچ کدام از کارآزمایی‌های وارد شده کیفیت زندگی و عود زخم فشاری را گزارش نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.