هدف این مطالعه مروری چیست؟
هدف این مطالعه مروری کاکرین دانستن این موضوع بود که تجویز اسمکتیت (smectite) (یا دیواسمکتیت (diosmectite))، خاک‌رس دارویی (medicinal clay) که معمولا به منظور کاهش خروجی مدفوع برای افراد مبتلا به اسهال تجویز می‌شود، به کودکان مبتلا به اسهال حاد کمک می‌کند یا خیر. برای پاسخ به این سوال، تمامی مطالعات مرتبط را گردآوری و تجزیهوتحلیل کرده و 18 مطالعه مرتبط را به دست آوردیم.
پیام‌های کلیدی
تجویز اسمکتیت در کودکان مبتلا به اسهال حاد ممکن است طول دوره اسهال را کاهش دهد. با وجود این، هنوز به مطالعات بیشتری با کیفیت بالا نیاز است که شامل مطالعات ارزیابی کننده علل مختلف اسهال و اثرات اقتصادی این درمان باشند.
در این مطالعه مروری چه چیزی بررسی شد؟
اسهال حاد، یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در کودکان است. این بیماری معمولا به دلیل عفونت ویروسی بروز می‌کند. هدف اصلی درمان، حفظ سطح مناسبی از هیدراتاسیون (hydration) است. برای این کار از راهکارهای ری‌هیدراتاسیون خوراکی استفاده می‌شود و تعداد اندکی از کودکان به بستری در بیمارستان یا استفاده از ری‌هیدراتاسیون داخل وریدی نیاز پیدا می‌کنند. با وجود هیدراتاسیون مناسب، هنوز مدفوع آبکی برای والدین و بیماران نوعی بار (burden) محسوب می‌شود.
اسمکتیت ممکن است به واسطه کاهش التهاب روده؛ دارا بودن عملکرد به عنوان مانع برای کاهش نفوذ سموم (toxins)؛ یا افزایش جذب آب، کمک‌کننده باشد.
نتایج اصلی چه هستند؟
ما 18 مطالعه مرتبط را با حضور 2616 کودک به دست آوردیم که در هر دو کشور با سطح درآمد بالا و سطح درآمد پائین یا متوسط به اجرا درآمدند. این مطالعات کودکان دریافت کننده اسمکتیت را با کودکان دریافت کننده درمان معمول یا یک دارونما (placebo) (قرص یا شربتی که حاوی هیچ دارویی نیست) مقایسه کردند. هشت مطالعه توسط تولید کنندگان دارو، تامین مالی شده بودند.
اسمکتیت ممکن است طول دوره اسهال را تا یک روز کاهش دهد (شواهد با قطعیت پائین)؛ همچنین می‌تواند تعداد کودکان درمان شده را تا روز 3 افرایش (شواهد با قطعیت پائین) و مقدار مدفوع شل و رقیق (loose stools) را به میزان اندکی کاهش دهد (شواهد با قطعیت پائین).
ما درباره اینکه اسمکتیت روی تعداد دفعات مدفوع کودکان اثرگذار بوده یا خیر، مطمئن نیستیم (شواهد با قطعیت بسیار پائین). اسمکتیت ممکن است بر تعداد کودکان نیازمند بستری در بیمارستان بی‌تاثیر بوده (شواهد با قطعیت پائین)، و احتمالا بر تعداد کودکان نیازمند ری‌هیدراتاسیون داخل وریدی اثری نداشته باشد (شواهد با قطعیت متوسط).
ما هیچ گزارشی را مبنی بر بروز عوارض جانبی جدی نیافتیم. عوارض جانبی خفیف عبارت بودند از یبوست، استفراغ، و حس چشایی نامطلوب، اما این عوارض بین گروه‌ها تفاوتی نداشتند.
این مرور تا چه تاریخی به‌روز است؟
برای شناسایی مطالعات منتشر شده تا 27 جون 2017، جست‌وجو کردیم.
بر مبنای شواهدی با قطعیت پائین، اسمکتیت مورد استفاده به عنوان درمان کمکی در درمان بر پایه هیدراتاسیون دوباره، ممکن است طول دوره اسهال را در کودکان مبتلا به اسهال حاد عفونی به مدت یک روز کاهش دهد؛ همچنین می‌تواند نرخ درمان را در روز 3 افزایش؛ و خروجی مدفوع را کاهش دهد اما هیچ تاثیری بر نرخ‌های بستری یا نیاز به درمان داخل وریدی نداشت.
از آنجایی که مرگ‌ومیر ثانویه به اسهال حاد عفونی در سراسر دنیا کاهش یافته، تمرکز برای کاهش بار (burden) بیماری به سمت درمان‌های کمکی (adjuvant therapies) سوق پیدا می‌کند. اسمکتیت (smectite)، خاک‌رس دارویی (medicinal clay)، می‌تواند به عنوان یک مداخله مکمل برای کاهش طول دوره اسهال محسوب شود.
ارزیابی اثرات اسمکتیت در درمان اسهال حاد عفونی در کودکان.
تا 27 جون 2017، در پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های عفونی کاکرین، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)؛ LILACS؛ Embase (Ovid)؛ MEDLINE (Pubmed)، و فهرست منابع مطالعات و مرور‌های قبلی و چکیده مقالات کنفرانس‌ها جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و شبه-تصادفی‌سازی شده‌ای که به مقایسه اسمکتیت با یک گروه کنترل در کودکان یک ماهه تا 18 ساله مبتلا به اسهال حاد عفونی پرداختند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به غربالگری چکیده مقالات و متن کامل مقالات برای ورود به مرور پرداخته، داده‌ها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. پیامدهای اولیه ما عبارت بودند از طول دوره اسهال و برطرف شدن اسهال از نظر بالینی (clinical resolution) در روز 3. پیامدهای پیوسته را با استفاده از تفاوت میانگین (MD) و پیامدهای دو حالتی را با استفاده از خطر نسبی (RR) با 95% فواصل اطمینان (CI) خلاصه کردیم. هر جا مناسب بود، داده‌ها را در متاآنالیز تجمیع و ناهمگونی (heterogeneity) را ارزیابی کردیم. سوگیری مطالعات منتشر شده را با استفاده از نمودار قیفی (funnel plot) بررسی کردیم.
هجده کارآزمایی شامل 2616 کودک با معیارهای ورود مطابقت داشتند. مطالعات در هر دو محیط سرپایی و بیمارستانی و نیز در هر دو کشور با درآمدهای بالا و با درآمدهای متوسط یا پائین، به اجرا درآمده بودند. بیشتر مطالعات کودکانی را در بر می‌گرفتند که مبتلا به عفونت‌های روتاویروس بوده و نیمی از مطالعات نیز دربرگیرنده کودکان شیرخوار بودند.
اسمکتیت ممکن است طول دوره اسهال را حدود یک روز کاهش داده (MD؛ 24.38- ساعت؛ 95% CI؛ 30.91- تا 17.85-؛ 14 مطالعه؛ 2209 کودک؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ می‌تواند برطرف شدن اسهال را از نظر بالینی در روز 3 افزایش دهد (RR: 2.10؛ 95% CI؛ 1.30 تا 3.39؛ 5 کارآزمایی؛ 312 کودک؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و احتمالا خروجی مدفوع را کاهش می‌دهد (MD؛ 11.37-؛ 95% CI؛ 21.94- تا 0.79-؛ 3 مطالعه؛ 634 کودک؛ شواهد با قطعیت پائین).
درباره اینکه اسمکتیت تکرر مدفوع اندازه‌گیری شده را به صورت مقادیر خارج شده در روز کاهش می‌دهد یا خیر، مطمئن نیستیم (MD؛ 1.33-؛ 95% CI؛ 0.38- تا 2.28؛ 3 مطالعه؛ 954 کودک؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). هیچ‌گونه شواهدی مبنی بر ایجاد نیاز به بستری در بیمارستان (RR: 0.93؛ 95% CI؛ 0.75 تا 1.15؛ 2 مطالعه؛ 885 کودک؛ شواهد با قطعیت پائین) و نیاز به ری‌هیدراتاسیون داخل وریدی (RR: 0.77؛ 95% CI؛ 0.54 تا 1.11؛ 1 مطالعه؛ 81 کودک؛ شواهد با قطعیت متوسط) به دلیل استفاده از اسمکتیت وجود نداشت. بیشترین عارضه جانبی گزارش شده یبوست بود، که بین گروه‌ها تفاوتی نداشت (RR: 4.71؛ 95% CI؛ 0.56 تا 39.19؛ 2 مطالعه؛ 128 کودک؛ شواهد با قطعیت پائین). هیچ‌گونه مرگ یا عوارض جانبی جدی گزارش نشدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.