سوال مطالعه مروری
در این مرور، شواهد را در مورد تاثیر مداخلات طراحیشده برای کاهش زمین خوردن در افراد مبتلا به بیماری پارکینسون (Parkinson’s disease; PD) ارزیابی کردیم. مداخلات شامل ورزش، دارو-درمانی، آموزش پیشگیری از افتادن و ورزش همراه با آموزش بود. مداخلاتی را که هدفشان کاهش میزان زمین خوردنهای ناشی از سنکوپ بود (مانند سرگیجه و غش)، حذف کردیم. شواهد در این مرور تا 16 جولای 2020 بهروز است.
پیشینه
در افراد مبتلا به PD، زمین خوردنهای مکرر یکی از جدیترین نقاط عطف بیماری است. ارائه اطلاعات مربوط به استراتژیهای موثر در پیشگیری از زمین خوردن به پیادهسازی مداخلات پیشگیری از افتادن کمک میکند.
ویژگیهای مطالعه
تعداد 32 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده را با 3370 شرکتکننده وارد مطالعه کردیم. از این تعداد، 25 مطالعه با 2700 شرکتکننده جزو کارآزماییهای ورزش بودند. سه مطالعه با حضور 242 شرکتکننده جزو کارآزماییهای دارو-درمانی بودند. یک مطالعه با 53 شرکتکننده، یک کارآزمایی آموزشی بود. سه مطالعه با 375 شرکتکننده، کارآزماییهای ورزش و آموزش بودند. بهطور کلی، مطالعات ورزش و ورزش به همراه آموزش شامل افراد مبتلا به PD خفیف تا متوسط بودند.
نتایج کلیدی
دوازده مطالعه، ورزش را با یک مداخله کنترل که تصور نمیشد میزان زمین خوردن را کاهش دهد، مقایسه کردند. ورزش احتمالا تعداد موارد زمین خوردن را تا حدود 26% کاهش میدهد. ورزش احتمالا تعداد افرادی را که یک یا چند بار زمین خوردند، تا حدود 10% کاهش میدهد. ورزش ممکن است کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را بلافاصله پس از اتمام برنامه ورزشی اندکی بهبود بخشد. با این حال، مطمئن نیستیم که این مداخله تعداد شکستگیهای مربوط به زمین خوردن را کاهش میدهد یا خیر، تاثیری بر تعداد عوارض جانبی دارد یا خیر، یا اینکه مداخلهای هزینه-اثربخش برای پیشگیری از زمین خوردن به حساب میآید یا خیر.
سه مطالعه یک مهارکننده کولیناستراز (cholinesterase inhibitor) (ریواستیگمین (rivastigmine) یا دونپزیل (donepezil)) را با دارونما (placebo) (یک درمان غیر-فعال) مقایسه کرده و به این نتیجه رسیدند که این دارو ممکن است نرخ زمین خوردن را تا حدود 50% کاهش دهد. با این حال، تاثیر دارو-درمانی بر تعداد افرادی که یک یا چند بار زمین خوردند و بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت نامطمئن بود. داروهای مهارکننده کولیناستراز ممکن است تعداد عوارض جانبی غیر-مرتبط با افتادن را تا حدود 60% افزایش دهند. هیچ اطلاعاتی در مورد هزینه-اثربخشی دارو برای پیشگیری از افتادن در دسترس نبود.
یک مطالعه، آموزش بهتنهایی و سه مطالعه، ورزش را به همراه آموزش با گروه کنترل مقایسه کردند. ورزش به همراه آموزش ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در تعداد افرادی که یک یا چند بار زمین خوردند، ایجاد کند. با این حال، از تاثیرات این مداخلات بر دیگر پیامدهای مرتبط و غیر-مرتبط با زمین خوردن نامطمئن هستیم.
قطعیت شواهد
تمامی مطالعات حداقل در یک حیطه، دارای خطر سوگیری (bias) بالا یا نامشخص بودند. این امر میتوانست بر نحوه انجام مطالعات و نحوه ارزیابی پیامدها تاثیر بگذارد.
برای مداخلات ورزشی، قطعیت شواهد مربوط به نرخ زمین خوردن و تعداد افرادی که یک یا چند بار زمین خوردند، در سطح متوسط بود. قطعیت شواهد برای همه پیامدهای دیگر در سطح پائین یا بسیار پائین بود.
در مورد دارو-درمانی، آموزش و مداخلات ورزشی به همراه آموزش، سطح قطعیت شواهد برای همه پیامدها پائین تا بسیار پائین بود.
مداخلات ورزشی احتمالا نرخ زمین خوردن را کاهش داده و احتمالا تعداد افراد مبتلا به PD خفیف تا متوسطی را که زمین میخورند، اندکی کاهش میدهد.
مهارکنندههای کولیناستراز ممکن است نرخ افتادن را کاهش دهند، اما مطمئن نیستیم که تاثیری بر تعداد افرادی که زمین میخورند، دارند یا خیر. تصمیم به استفاده از این داروها باید در مقابل خطر وقوع عوارض جانبی غیر-مرتبط با افتادن متعادل باشد، اگرچه این عوارض جانبی عمدتا ماهیت خفیف یا گذرا داشتند.
انجام پژوهش بیشتر در قالب RCTهای بزرگ و با کیفیت بالا برای تعیین تاثیر نسبی انواع مختلف ورزش و سطوح مختلف نظارت بر زمین خوردن و چگونگی تاثیر آن بر شدت بیماری مورد نیاز است. همچنین برای افزایش اطمینان از تاثیرات دارو و بررسی بیشتر مداخلات آموزشی پیشگیری از زمین خوردن، هم بهتنهایی و هم در ترکیب با ورزش، به انجام پژوهشهای بیشتری نیاز است.
اکثر افراد مبتلا به بیماری پارکینسون (Parkinson’s disease; PD) حداقل یک بار در طول دوره بیماری خود زمین خوردهاند. چندین مداخله طراحیشده برای کاهش زمین خوردن بیماران مورد مطالعه قرار گرفتهاند. انجام سنتز بهروز شده از شواهد مربوط به مداخلات اعمالشده برای کاهش زمین خوردن در افراد مبتلا به PD به تصمیمگیری آگاهانه در مورد انتخاب مداخلات پیشگیریکننده از زمین خوردن در افراد مبتلا به PD کمک میکند.
ارزیابی تاثیرات مداخلات طراحیشده برای کاهش زمین خوردن در افراد مبتلا به PD.
CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ چهار بانک اطلاعاتی دیگر و دو پایگاه ثبت کارآزمایی در 16 جولای 2020 جستوجو شدند، به همراه بررسی منابع و جستوجوی استنادی، و با نویسندگان مطالعه برای شناسایی مطالعات بیشتر تماس گرفته شد. در 13 اکتبر 2021، جستوجوی کاملی را نیز ترتیب دادیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را در مورد مداخلاتی که هدفشان کاهش زمین خوردن در افراد مبتلا به PD بود و تاثیر آنها را بر زمین خوردن بیماران گزارش کردند، وارد کردیم. مداخلاتی را که هدفشان کاهش زمین خوردن ناشی از سنکوپ بود، حذف کردیم.
از پروسیجرهای استاندارد مرور کاکرین استفاده کردیم. پیامدهای اولیه، نرخ زمین خوردن و تعداد افرادی بود که حداقل یک بار زمین خوردند. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از تعداد افرادی که دچار یک یا چند شکستگی ناشی از افتادن شدند، کیفیت زندگی، عوارض جانبی و پیامدهای اقتصادی. قطعیت شواهد با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی شد.
این مرور شامل 32 مطالعه با 3370 شرکتکننده تصادفیسازی شده بود. تعداد 25 مطالعه مداخلات ورزشی (2700 شرکتکننده)، سه مطالعه مداخلات دارویی (242 شرکتکننده)، یک مطالعه آموزش پیشگیری از زمین خوردن (53 شرکتکننده) و سه مطالعه ورزش به همراه آموزش (375 شرکتکننده) را وارد کردیم. بهطور کلی، شرکتکنندگان در کارآزماییهای ورزش و کارآزماییهای ورزش به علاوه آموزش مبتلا به PD خفیف تا متوسط بودند، در حالی که شرکتکنندگان در کارآزماییهای دارویی شامل افرادی بودند که بیماری پیشرفتهتری داشتند. همه مطالعات دارای خطر بالا یا نامشخص سوگیری در یک یا چند مورد بودند. خطرات مصور (illustrative) که تاثیر مطلق هر مداخله را نشان میدهند در جداول خلاصهای از یافتهها ارائه میشوند.
دوازده مطالعه، ورزش (همه انواع) را با مداخله کنترل (مداخلهای که تصور نمیشود میزان زمین خوردن را کاهش دهد، مانند مراقبت معمول یا ورزش ساختگی) در افراد مبتلا به PD خفیف تا متوسط مقایسه کردند. ورزش احتمالا نرخ زمین خوردن را تا 26% کاهش میدهد (نسبت میزان (rate ratio; RaR): 0.74؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.63 تا 0.87؛ 1456 شرکتکننده؛ 12 مطالعه؛ شواهد با قطعیت متوسط). تمرینات ورزشی احتمالا تعداد افراد دچار یک یا چند بار زمین خوردن را تا 10% کاهش میدهد (خطر نسبی (RR): 0.90؛ 95% CI؛ 0.80 تا 1.00؛ 932 شرکتکننده؛ 9 مطالعه؛ شواهد با قطعیت متوسط).
ما مطمئن نیستیم که ورزش تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در تعداد افراد دچار یک یا چند شکستگی مرتبط با زمین خوردن ایجاد میکند یا خیر (RR: 0.57؛ 95% CI؛ 0.28 تا 1.17؛ 989 شرکتکننده، 5 مطالعه، شواهد با قطعیت بسیار پائین). ورزش ممکن است کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را بلافاصله پس از اعمال مداخله اندکی بهبود ببخشد (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.17-؛ 95% CI؛ 0.36- تا 0.01؛ 951 شرکتکننده، 5 مطالعه، شواهد با قطعیت پائین). ما مطمئن نیستیم که ورزش تاثیری بر عوارض جانبی دارد یا خیر، یا مداخلهای هزینه-اثربخش برای پیشگیری از زمین خوردن به حساب میآید یا خیر.
سه مطالعه یک مهارکننده کولیناستراز (cholinesterase inhibitor) (ریواستیگمین (rivastigmine) یا دونپزیل (donepezil)) را بررسی کردند. مهارکنندههای کولیناستراز ممکن است نرخ زمین خوردن را تا 50% کاهش دهند (RaR: 0.50؛ 95% CI؛ 0.44 تا 0.58؛ 229 شرکتکننده، 3 مطالعه، شواهد با قطعیت پائین). با این حال، مطمئن نیستیم که این دارو تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در تعداد افرادی که یک یا چند بار زمین خوردند (RR: 1.01؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.14 شرکتکننده، 230 مطالعه) و در کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (EQ5D Thermometer) (تفاوت میانگین (MD): 3.9؛ 06% CI؛ 3.00, 95- تا 3.06؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) ایجاد میکند یا خیر. مهارکنندههای کولیناستراز ممکن است نرخ عوارض جانبی غیر-مرتبط با زمین خوردن را تا 60% کاهش دهند (RaR: 1.60؛ 95% CI؛ 1.28 تا 2.01؛ 175 شرکتکننده، 2 مطالعه، شواهد با قطعیت پائین). بیشتر عوارض جانبی ماهیت خفیف و گذرا داشتند. هیچ دادهای در مورد هزینه-اثربخشی دارو-درمانی برای پیشگیری از زمین خوردن در دسترس نبود.
از تاثیر مداخله آموزش در مقایسه با مداخله کنترل بر تعداد افرادی که حداقل یک بار زمین خوردند، مطمئن نیستیم (RR: 10.89؛ 95% CI؛ 1.26 تا 94.03؛ 53 شرکتکننده، 1 مطالعه، شواهد با قطعیت بسیار پائین)، برای دیگر پیامدهای مورد نظر برای این مقایسه هیچ دادهای وجود ندارد، در مورد این موضوع که ورزش همراه با آموزش در تعداد موارد زمین خوردن (RaR: 0.46؛ 95% CI؛ 0.12 تا 1.85؛ 320 شرکتکننده، 2 مطالعه)، تعداد افرادی که شکستگیهای مرتبط با زمین خوردن را پشت سر گذاشتند (RR: 1.45؛ 95% CI؛ 0.40 تا 5.32؛ 320 شرکتکننده، 2 مطالعه)، یا کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (PDQ39 MD: 0.05؛ 95% CI؛ 3.12- تا 3.23؛ 305 شرکتکننده، 2 مطالعه) تفاوتی اندک یا عدم تفاوت ایجاد میکند، نیز نامطمئن هستیم. ورزش به علاوه آموزش ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در تعداد افرادی ایجاد کند که یک یا چند بار زمین خوردند (RR: 0.89؛ 95% CI؛ 0.75 تا 1.07؛ 352 شرکتکننده، 3 مطالعه، شواهد با قطعیت پائین). ما مطمئن نیستیم که ورزش همراه با آموزش تاثیری بر عوارض جانبی دارد یا خیر، یا اینکه مداخلهای هزینه-اثربخش برای پیشگیری از زمین خوردن محسوب میشود یا خیر.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.