سوال مطالعه مروری
چه شواهدی در مورد درمان ایمن و موثر سوراخ‌هایی ایجاد شده بین دهان و سینوس اصلی ناشی از انجام اقدامات دندانپزشکی موجود است؟
پیشینه
کف سینوس اصلی نزدیک بینی نازک است و مستقیما بالای ریشه دندان‌های پشت دهان قرار دارد. گاهی اوقات به دنبال عفونت یا درمان دندانپزشکی، این ساختار آسیب می‌بیند و سوراخ‌ها یا کانال‌هایی بین دهان و سینوس ایجاد می‌شوند. این ارتباط‌ها تحت عنوان ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم (oro-antral communication; OAC) شناخته می‌شوند. اگر OAC باز بماند (که به آن فیستول حفره دهانی-آنتروم (oro-antral fistula; OAF) گفته می‌شود)، ممکن است دائمی شده، و به عفونت‌های سینوسی طولانی‌مدت بی‌انجامد. این وضعیت را می‌توان از طریق جراحی با استفاده از فلپ‌ها، گرافت‌ها و سایر روش‌ها؛ یا با استفاده از انواع روش‌ها و مواد غیر-جراحی، درمان کرد. شواهد اندکی در مورد موثرترین و ایمن‌ترین روش‌های درمانی بستن OAC و OAF در دسترس است و پزشکانی که این وضعیت را درمان می‌کنند نیاز مبرمی به این شواهد دارند. این مطالعه به‌روزرسانی مروری است که نخستین‌بار در می 2016 منتشر شد.
ویژگی‌های مطالعه
تا 23 می 2018 بانک‌های اطلاعاتی مختلف را جست‌وجو کردیم. فقط یک مطالعه، که در ایران انجام شد، در مرور ما گنجانده شد. این مطالعه به مدت دو سال طول کشیده و در آن 20 بیمار مبتلا به OAC با طیف سنی بین 25 و 56 سال شرکت داشتند. شرکت‌کنندگان به دو گروه تقسیم شده و دو درمان جراحی برای درمان ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم مقایسه شد؛ یک گروه با pedicled buccal fat pad flap (PBFPF) و گروه دیگر با buccal flap (BF) درمان شدند.
نتایج کلیدی و کیفیت شواهد
این مطالعه شواهدی را از تفاوت بین PBFPF و BF از نظر بسته شدن موفقیت‌آمیز (کامل) OAC پیدا نکرد. هر دو مداخله منجر به بسته شدن موفقیت‌آمیز تا یک ماه پس از جراحی شدند. بنابراین هیچگونه عوارض جانبی ناشی از شکست درمان گزارش نشد. ممکن است تعمیم این یافته‌ها امکان‌پذیر نباشد زیرا به دلیل نامشخص بودن خطر سوگیری و تعداد اندک شرکت‌کنندگان در کارآزمایی وارد شده، کیفیت شواهد بسیار پائین بود.
نتیجه‌گیری
در حال حاضر شواهد موجود برای نتیجه‌گیری قابل اعتماد در مورد اثرات مداخلات مورد استفاده برای درمان OAC یا فیستول ناشی از انجام اقدامات دندانپزشکی کافی نیست. انجام کارآزمایی‌های بیشتر با طراحی خوب و گزارش‌دهی خوب که به ارزیابی مداخلات مختلف بپردازند، مورد نیاز هستند تا شواهد قابل اعتمادی را برای آگاهی از تصمیمات بالینی فراهم آورند.
شواهدی را با کیفیت بسیار پائین از یک مطالعه تکی کوچک به دست آوردیم که pedicled buccal fat pad flap و buccal flap را با هم مقایسه کرد. شواهد برای قضاوت در مورد این موضوع که تفاوتی در اثربخشی این مداخلات وجود دارد یا خیر، کافی نبودند زیرا همه ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم در مطالعه تا یک ماه پس از جراحی با موفقیت بسته شدند. انجام RCTهای بزرگ و با طراحی خوب برای بررسی مداخلات مختلف در مدیریت درمانی ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم و فیستول ناشی از انجام اقدامات دندانپزشکی به منظور آگاهی از روش بالینی مورد نیاز است.
ارتباط حفره دهانی-آنتروم (oro-antral) یک شکاف غیر-طبیعی بین حفره دهان و سینوس ماگزیلاری (maxillary sinus) است. اگر این شکاف خود‌به‌خود بسته نشود، باز مانده و اپی‌تلیالیزه می‌شود تا فیستول حفره دهانی-آنتروم تشکیل شود. برای درمان این وضعیت از روش‌های مختلف جراحی و غیر-جراحی استفاده می‌شود. روش‌های جراحی شامل استفاده از فلپ‌ها، گرافت‌ها و دیگر روش‌ها مانند کاشت مجدد دندان‌های آسیاب (molar) سوم هستند. تکنیک‌های غیر-جراحی عبارتند از استفاده از مواد آلوژنیک (allogenic material) و زنوگرافت‌ها (xenograft). این مطالعه به‌روزرسانی مروری است که نخستین‌بار در می 2016 منتشر شد.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی مداخلات مختلف برای درمان ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم و فیستول ناشی از انجام اقدامات دندانپزشکی.
متخصص اطلاعات گروه سلامت دهان در کاکرین بانک‌های اطلاعاتی زیر را جست‌وجو کرد: پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه سلامت دهان و دندان کاکرین (تا 23 می 2018)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (کتابخانه کاکرین، شماره 4؛ 2018)؛ MEDLINE Ovid (1946 تا 23 می 2018)، و Embase Ovid (1980 تا 23 می 2018). پایگاه ثبت کارآزمایی‌های مؤسسات ملی سلامت ایالات متحده (ClinicalTrials.gov) و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت را برای یافتن کارآزمایی‌های در حال انجام جست‌وجو کردیم. هنگام جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی، هیچ محدودیتی را برای زبان یا تاریخ انتشار قائل نشدیم. همچنین فهرست منابع کارآزمایی‌های وارد شده و خارج شده را برای یافتن کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) جست‌وجو کردیم.
RCTهایی را وارد کردیم که به ارزیابی هرگونه مداخله‌ای برای درمان ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم یا فیستول حفره دهانی-آنتروم ناشی از انجام اقدامات دندانپزشکی پرداختند. شبه-RCTها و کارآزمایی‌های متقاطع (cross-over) را خارج کردیم. مطالعاتی را با حضور شرکت‌کنندگان مبتلا به ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم، فیستول یا هر دو در ارتباط با پروسیجر Caldwell-Luc یا اکسیزیون جراحی تومورها حذف کردیم.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را انتخاب کردند. دو نویسنده مستقلا خطر سوگیری (bias) کارآزمایی را بررسی و داده‌ها را استخراج کردند. برای داده‌های دو-حالتی، خطر نسبی (RR) را با 95% فاصله اطمینان (CI) محاسبه کردیم. کیفیت کلی شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
فقط یک مطالعه را در این مرور وارد کردیم، که دو مداخله جراحی را با هم مقایسه کردند: pedicled buccal fat pad flap و buccal flap برای درمان ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم. این مطالعه شامل 20 شرکت‌کننده بود. خطر سوگیری نامشخص در نظر گرفته شد. پیامد گزارش شده در این کارآزمایی بسته شدن موفقیت‌آمیز (کامل) ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم بود.
سطح کیفیت شواهد برای پیامد اولیه بسیار پائین گزارش شد. این مطالعه شواهدی را از تفاوت بین مداخلات برای بسته شدن موفقیت‌آمیز (کامل) ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم (RR: 1.00؛ 95% Cl؛ 0.83 تا 1.20) یک ماه پس از جراحی پیدا نکرد. تمام ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم در هر دو گروه با موفقیت بسته شدند بنابراین هیچ موردی از عوارض جانبی ناشی از شکست درمان وجود نداشت.
کارآزمایی‌هایی را برای بررسی دیگر مداخلات در درمان ارتباط‌های حفره دهانی-آنتروم یا فیستول ناشی از اقدامات دندانپزشکی پیدا نکردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.