هدف این مرور کاکرین بررسی نحوه ارتباط والدین درباره واکسیناسیون برای کودکان زیر شش سال بود. ما به جستوجو و تجزیهوتحلیل مطالعات کیفی پرداختیم که میتوانستند به این سوال پاسخ دهند.
پژوهشهای کیفی به بررسی چگونگی شناخت و تجربه افراد از جهان اطراف آنها میپردازد. این مرور از پژوهشهای کیفی، مکمل دیگر مرورهای کاکرین است که تاثیر استراتژیهای ارتباطی مختلف را بر دانش، نگرش و رفتار والدین در مورد واکسیناسیون دوران کودکی ارزیابی میکند.
پیامهای کلیدی
ما کاملا مطمئن به شواهدی هستیم که با توجه به آنها دریافتیم والدین اطلاعات دقیق، به موقع و متعادل را میخواهند اما اغلب این اطلاعات را در اختیار ندارند. میزان اطلاعاتی را که والدین میخواهند و به نظر میرسد منابع مورد اعتمادشان به پذیرش واکسیناسیون مربوط میشود؛ هر چند، اعتماد ما به این آخرین یافته پائین تا متوسط است.
ما چه چیزی را در این مرور مطالعه کردیم؟
این مداخله یک راه موثر برای پیشگیری از وقوع بیماریهای جدی دوران کودکی است. با این حال، بسیاری از کودکان همه واکسیناسیون توصیه شده را دریافت نمیکنند. ممکن است دلایل مختلفی برای این امر وجود داشته باشد. بعضی از والدین به این واکسن دسترسی ندارند، مثلا به دلیل خدمات ضعیف بخش سلامت، فاصله از خانه تا مرکز بهداشت یا کمبود پول. بعضی والدین به خود واکسن یا کارکنان بخش مراقبت سلامت که آن را ارائه میدهند اعتماد ندارند، در حالی که دیگران نیازی به واکسیناسیون فرزندان خود نمیبینند. والدین ممکن است ندانند که واکسیناسیون چگونه کار میکند یا در مورد بیماریهایی که از آنها پیشگیری میکنند، اطلاعاتی نداشته باشند. همچنین ممکن است اطلاعاتی دریافت کنند که گمراه کننده یا نادرست است.
برای مقابله با برخی از این مسائل، دولتها و سازمانهای بخش سلامت اغلب سعی میکنند با والدین درباره واکسیناسیون دوران کودکی ارتباط برقرار کنند. این ارتباطات میتواند در مراکز مراقبت سلامت، در خانه یا در سطح جامعه انجام شود. ارتباطات میتواند دو طرفه باشد، مثلا بحثهای رو-در-رو بین والدین و ارائهدهندگان بخش مراقبت سلامت صورت گیرد. همچنین ارتباطات میتواند یک طرفه و شامل اطلاعاتی از طریق پیامهای متنی، پوسترها، جزوات، یا برنامههای رادیو و تلویزیون باشد. برخی از انواع ارتباطات اجازه میدهد تا والدین به طور فعال درباره واکسن، مزایا و آسیبهای آن و بیماری که پیشگیری از آنها را هدف قرار میدهد، بحث کنند. سایر انواع ارتباطات به سادگی اطلاعات را در مورد این مسائل یا در مورد زمان و مکان ارائه واکسن فراهم میکنند. افرادی که در برنامههای واکسیناسیون دخالت دارند باید بدانند که چگونه والدین انواع مختلفی از ارتباطات را در مورد آن تجربه میکنند و چگونه این موضوع، تصمیمات برای انجام آن در فرزندانشان را تحت تاثیر قرار میدهند.
یافتههای اصلی این مرور چه هستند؟
ما 38 مطالعه را در مرور خود وارد کردیم. اکثر مطالعات در کشورهای با سطح درآمد بالا و با هدف بررسی درک مادران از ارتباط واکسن انجام شده بودند. برخی از مطالعات همچنین شامل دیدگاه پدران، مادربزرگها و سایر مراقبان بود.
بهطور کلی، والدین اطلاعات بیشتری از آنچه دریافت کردند، میخواستند (اطمینان بالا). برای برخی از والدین کمبود اطلاعات منجر به نگرانی و پشیمانی در مورد تصمیم واکسیناسیون شد (اطمینان متوسط).
والدین اطلاعات متعادلی را در مورد مزایا و خطرات واکسیناسیون (اطمینان بالا) میخواستند که به شیوهای واضح و ساده (اطمینان متوسط) و متناسب با وضعیت آنها (اطمینان پائین) ارائه شده باشد. والدین خواستار اطلاعات مربوط به این مداخله در خارج از خدمات بخش سلامت بودند (اطمینان پائین). آنها این اطلاعات را در زمان مناسب و پیش از زمان مداخله میخواستند و نه در زمانی که واکسیناسیون فرزندشان انجام شده بود (اطمینان متوسط).
والدین کارکنان خدمات بخش سلامت را به عنوان یک منبع مهم اطلاعات شناختند و انتظارات خاصی از تعامل با آنها داشتند (اطمینان بالا). ارتباطات ضعیف و روابط منفی با کارکنان بخش سلامت گاهی اوقات بر تصمیمات واکسیناسیون تاثیر میگذارد (اطمینان متوسط).
والدین به طور کلی متوجه شدند که شناخت منبع معتبر اطلاعاتی در مورد آن مشکل است و یافتن اطلاعاتی که احساس کنند بدون سوگیری و متعادل است، چالشبرانگیز خواهد شد (اطمینان بالا).
به نظر میرسید میزان اطلاعاتی که والدین میخواستند و منابعی که احساس میکردند قابل اعتماد هستند، با پذیرش مداخله ارتباط دارد و والدینی که تردید بیشتری داشتند، اطلاعات بیشتری را میخواستند (اطمینان متوسط تا بالا).
این مرور تا چه زمانی بهروز است؟
مطالعاتی که تا پیش از 30 آگوست 2016 منتشر شده بود را جستوجو کردیم.
ما اعتماد بالا تا متوسط را در شواهدی میبینیم که در یافتههای چندین مرور به دست آمدهاند. پژوهشهای بیشتر، به ویژه در مناطق روستایی و کشورهای با سطح درآمد پائین، میتواند شواهدی را برای یافتههایی که ما اعتماد پائین یا بسیار پائین به آنها داشتیم، تقویت کنند. برنامهریزان باید زمانبندی اطلاعات مربوط به واکسیناسیون را برای والدین، شرایطی که اطلاعات در دسترس قرار میگیرند، ارائه اطلاعات بیطرفانه و روشن متناسب با نیازهای والدین، و درک والدین از کارکنان بخش سلامت و اطلاعات ارائه شده، در نظر بگیرند.
واکسیناسیون دوران کودکی یک راه موثر برای پیشگیری از بیماریهای جدی دوران کودکی است اما بسیاری از کودکان همه واکسنهای توصیه شده را دریافت نمیکنند. دلیلهای متفاوتی برای این موضوع هست؛ بعضی از والدین به دلیل خدمات بخش سلامت کمکیفیت، مسافتهای طولانی یا کمبود پول به آنها دسترسی ندارند. والدین دیگر ممکن است به واکسنها یا کارکنان بخش مراقبتهای سلامت که آنها را ارائه میدهند اعتماد نکنند یا ممکن است نیاز به واکسیناسیون را به دلیل کمبود اطلاعات یا اطلاعات نادرست درباره نحوه انجام آن و بیماریهایی که میتوانند پیشگیری کنند، مشاهده نکنند.
برقراری ارتباط با والدین در مورد واکسیناسیون دوران کودکی یکی از راههای حل این مسائل است. ارتباطات میتواند در مراکز مراقبت سلامت، در خانه یا در جامعه انجام شود. ارتباطات میتواند دو طرفه باشد، به عنوان مثال، گفتوشنود رو-در-رو بین والدین و ارائهدهندگان مراقبت سلامت یا یک طرفه، به ویژه از طریق پیامهای متنی، پوسترها یا برنامههای رادیویی. بعضی از انواع ارتباطات، والدین را قادر میسازد تا به طور فعال درباره واکسنها و مزایا و آسیبهای آنها و نیز بیماریهایی که میتوانند پیشگیری کنند، صحبت کنند. سایر انواع ارتباط به سادگی اطلاعات را در مورد مسائل واکسیناسیون و زمان و مکان واکسنها در اختیار شما قرار میدهد. افرادی که در برنامههای واکسن دخیل هستند باید بدانند که چگونه والدین انواع مختلف ارتباطات را در مورد آن تجربه میکنند و اینکه چگونه این ارتباط بر تصمیمگیری برای انجام مداخله تاثیر میگذارد.
اهداف مشخص مرور عبارت بودند از، شناسایی، ارزیابی و سنتز مطالعات کیفی که موارد زیر را بررسی کرده بودند: دیدگاهها و تجارب والدین و مراقبت کنندگان خصوصی در مورد ارتباط واکسیناسیون دوران کودکی و شیوهای که در آن ارتباط برقرار میشود؛ و تاثیر این ارتباط واکسیناسیون بر تصمیمات والدین و مراقبین خصوصی درباره واکسیناسیون دوران کودکی.
MEDLINE (OvidSP)؛ MEDLINE In-process و دیگر استنادهای ایندکس نشده (Ovid SP)؛ Embase (Ovid)؛ CINAHL (EbscoHOST) و Anthropology Plus (EbscoHost) را برای شناسایی مطالعات واجد شرایط از زمان آغاز به کار تا 30 آگوست 2016 جستوجو کردیم. استراتژیهای جستوجو را برای هر بانک اطلاعاتی توسعه دادیم که با استفاده از دستورالعملهای Cochrane Qualitative Research Methods Group برای جستوجوی شواهد کیفی و همچنین نسخههای اصلاح شده جستوجو برای سه مرور اثربخشی مرتبط تهیه شده بودند. هیچ محدودیت تاریخی یا جغرافیایی برای جستوجو وجود نداشت.
مطالعاتی را وارد کردیم که روشهای کیفی را برای جمعآوری و تجزیهوتحلیل دادهها مورد استفاده قرار دادند، با تمرکز بر دیدگاهها و تجارب والدین و مراقبان خصوصی در مورد اطلاعات مربوط به واکسیناسیون کودکان تا شش سال؛ و از هر موقعیتی در سطح جهانی بودند که در آن اطلاعات مربوط به واکسیناسیون دوران کودکی منتشر یا توزیع شد.
از نمونهگیری هدفمند با حداکثر تناوب برای سنتز دادهها با استفاده از یک قالب نمونهگیری سه-مرحلهای استفاده کردیم. یک تجزیهوتحلیل موضوعی با استفاده از استراتژی مقایسه ثابت برای استخراج و سنتز دادهها انجام دادیم. اعتماد خودمان نسبت به یافتهها را با استفاده از روش GRADE-CERQual ارزیابی کردیم. شواهد با اطمینان بالا نشان میدهد این احتمال بسیار زیاد است که یافتههای مرور، نمایشی معقول از پدیده مورد علاقه باشد، در حالی که اطمینان بسیار پائین نشان میدهد مشخص نیست یافتههای مرور، نمایشی منطقی از آن است یا خیر. سپس با استفاده از یک مدل ماتریس، یافتههای خود را با یافتههای به دست آمده از دیگر مرورهای کاکرین ادغام کردیم که تاثیرات راهبردهای ارتباطی مختلف را بر دانش، نگرش و رفتار والدین در مورد واکسیناسیون دوران کودکی ارزیابی کرده بودند.
38 مطالعه را وارد کردیم، که بیشتر در کشورهای با سطح درآمد بالا انجام شده، و بسیاری از آنها درک مفهوم ارتباط واکسن را در مادر بررسی کرده بودند. برخی بر روی واکسن MMR (سرخک، اوریون، سرخجه) تمرکز داشتند.
به طور کلی، والدین اطلاعات بیشتری از آنچه دریافت کرده بودند، میخواستند (اطمینان بالا نسبت به شواهد). کمبود اطلاعات منجر به نگرانی و پشیمانی در مورد تصمیمات واکسیناسیون میان برخی از والدین شد (اطمینان متوسط).
والدین اطلاعات متعادلی در مورد مزایا و آسیبهای آن (اطمینان بالا) میخواستند، که به روشنی و ساده (اطمینان متوسط) به آنها ارائه شود و در خور شرایط آنها (اطمینان پائین نسبت به شواهد) باشد. والدین اطلاعات واکسیناسیون را در مکانهای متنوع وسیعتر، از جمله خدمات درمانی بیرونی (اطمینان پائین) و در زمان مناسب پیش از هر برنامه زمانی واکسیناسیون (اطمینان متوسط) خواستار شدند.
والدین کارکنان خدمات بخش سلامت را به عنوان یک منبع مهم اطلاعات شناختند و انتظارات خاصی از تعامل با آنها داشتند (اطمینان بالا). ارتباطات ضعیف و روابط منفی با کارکنان بخش سلامت گاهی اوقات بر تصمیمات واکسیناسیون تاثیر میگذارد (اطمینان متوسط).
والدین به طور کلی متوجه شدند که شناختن اینکه کدام منبع اطلاعات واکسیناسیون معتبر است، مشکل است و یافتن اطلاعاتی که آنها فکر کنند بدون سوگیری و متعادل است، چالشبرانگیز است (اطمینان بالا).
میزان اطلاعاتی که والدین میخواستند و منابعی که احساس میکردند میتوانند مورد اعتماد قرار گیرند، ظاهرا به پذیرش مداخله مربوط میشود؛ با والدینی که بیشتر مردد بودند، مایل به دریافت اطلاعات بیشتر بودند (اطمینان پائین تا متوسط).
سنتز و مقایسه ما از شواهد کیفی نشان میدهد که اکثر مداخلات کارآزماییها حداقل شامل یک یا دو جنبه کلیدی ارتباطات میشد، از جمله تهیه و ارائه اطلاعات پیش از زمان واکسیناسیون و ارائه اطلاعات متناسب با نیازهای والدین. به نظر نمیرسید هیچ یک از مداخلات به داستانهای منفی رسانهها یا درک والدین از انگیزههای کارکنان بخش سلامت پاسخ دهند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.