سوال مطالعه مروری
استفاده از مکمل فلوراید (به صورت قرص‌ها، قطره‌ها، از نوع قرص مکیدنی یا آدامس جویدنی) در زنان باردار برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در دندان‌های شیری فرزندان آنها در مقایسه با دارونما (placebo) (قرص‌ها و دیگر انواع مکمل‌های بدون فلوراید) یا عدم درمان چقدر موثر و ایمن است؟
پیشینه
پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامت در دوران کودکی است. این وضعیت در چند دهه گذشته میان کودکان در اکثر نقاط جهان به دلیل استفاده گسترده از خمیر دندان حاوی فلوراید، و به دنبال آن آب حاوی فلوراید، آموزش بهداشت دهان و کاهش جزئی مصرف قند کاهش یافته است. اگر مصرف مکمل‌های فلوراید توسط زنان باردار بتواند از پوسیدگی دندان در کودکان آنها پیشگیری کند، زنان بارداری که دسترسی به آب آشامیدنی حاوی فلوراید ندارند می‌توانند از مزایای فلوراید سیستمیک برخوردار شوند. قرص‌ها، قطره‌ها، از نوع قرص مکیدنی یا آدامس‌های حاوی فلوراید برای تامین فلوراید موضعی مکیده یا جویده می‌شوند و برای فراهم کردن فلوراید سیستمیک بلعیده می‌شوند.
ویژگی‌های مطالعه
نویسندگان گروه سلامت دهان در کاکرین این مرور را بر اساس مطالعات موجود انجام دادند، شواهد تا 25 ژانویه 2017 به‌روز است. این مرور فقط یک مطالعه را وارد کرد که در آن 1400 زن باردار به صورت تصادفی به درمان با فلوراید یا دارونما اختصاص داده شدند. در این مطالعه، دوز روزانه 1 میلی‌گرم قرص فلوراید سدیم یا قرص‌های دارونما از ماه چهارم بارداری تا زایمان به شرکت‌کنندگان داده شد. هر دو گروه به استفاده از مکمل‌های غذایی فلوراید به شکل قطره‌ها پس از زایمان تشویق شدند. در مجموع 1175 نوزاد از شرکت‌کنندگان این مطالعه متولد شدند، و از این تعداد، 938 کودک تا 3 سالگی (464 قرص فلوراید در برابر 484 قرص دارونما) و 798 کودک تا 5 سالگی (398 قرص فلوراید در برابر 400 قرص دارونما) پیگیری شده بودند. این مطالعه در جوامع دارای آب آشامیدنی بدون فلوراید در مین جنوبی (Southern Maine)، در ایالات متحده آمریکا انجام و در سال 1997 منتشر شد.
نتایج کلیدی
پوسیدگی دندان کودک اندازه‌گیری شده در کودکان 3 ساله و 5 ساله هم در گروه مکمل فلوراید و هم در گروه دارونما بسیار پائین بود. در 5 سالگی، 92% از کودکان در گروه مکمل فلوراید و در گروه دارونما 91% از کودکان فاقد پوسیدگی بودند، و هیچ تفاوتی بین دو گروه مشاهده نشد. بروز فلوروزیس (fluorosis) در 5 سالگی بین گروه مصرف کننده مکمل‌های فلوراید (قرص‌ها) و گروه دارونما (placebo) در طول 6 ماه آخر بارداری مشابه بود.
شواهدی وجود ندارد که نشان دهد مکمل‌های فلورایدی که توسط زنان در دوران بارداری مصرف می‌شود در پیشگیری از پوسیدگی دندان در فرزندانشان موثر هستند.
کیفیت شواهد
مطالعه وارد شده در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی شد و کیفیت شواهد بسیار پائین بود.
شواهدی وجود ندارد که نشان دهد مکمل‌های فلورایدی که توسط زنان در دوران بارداری مصرف می‌شود در پیشگیری از پوسیدگی دندان در فرزندانشان موثر هستند.
پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن دوران کودکی است. شیوع پوسیدگی در بیشتر کشورهای صنعتی، در چندین دهه گذشته میان کودکان کاهش یافته است. دلایل احتمالی این کاهش، استفاده گسترده از خمیر دندان حاوی فلوراید، و به دنبال آن اضافه کردن فلوراید مصنوعی به آب، آموزش بهداشت دهان و در کل کاهش جزئی مصرف قند است. با این حال، در مناطق دارای آب بدون فلوراید، مکمل فلوراید برای زنان باردار ممکن است راه موثری برای افزایش فلوراید در دوران بارداری باشد. اگر مصرف مکمل فلوراید توسط زنان باردار موجب بهبود پیامدهای نوزادان شود، زنان بارداری که دسترسی به آب آشامیدنی حاوی فلوراید ندارند می‌توانند از مزایای دریافت فلوراید سیستمیک برخوردار شوند.
بررسی تاثیر مصرف مکمل‌های فلوراید در زنان (قرص‌ها، قطره‌ها، از نوع قرص مکیدنی یا آدامس جویدنی) در مقایسه با عدم مصرف مکمل فلوراید در طول دوران بارداری برای پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های شیری کودکان آنها.
متخصص اطلاعات گروه سلامت دهان در کاکرین بانک‌های اطلاعاتی زیر را جست‌وجو کرد: پایگاه ثبت کارآزمایی‌های پایگاه سلامت دهان در کاکرین (تا 25 ژانویه 2017)؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ شماره 11، 2016) در کتابخانه کاکرین (در 25 ژانویه 2017 جست‌وجو شد)؛ MEDLINE Ovid (از 1946 تا 25 ژانویه 2017)؛ Embase Ovid (از 1980 تا 25 ژانویه 2017)؛ LILACS BIREME Virtual Health Library (بانک‌های اطلاعاتی علمی سلامت آمریکای لاتین و کارائیب؛ از 1982 تا 25 ژانویه 2017)؛ و CINAHL EBSCO (Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature؛ از 1937 تا 25 ژانویه 2017). مرکز ثبت کارآزمایی‌های بالینی در حال انجام مؤسسات ملی سلامت ایالات متحده (ClinicalTrials.gov) و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت را برای یافتن کارآزمایی‌های در حال انجام تا 25 ژانویه 2017 جست‌وجو کردیم. هنگام جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی هیچ محدودیتی از نظر زبان یا تاریخ نشر اعمال نشد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) درباره مکمل‌های فلوراید (قرص‌ها، قطره‌ها، از نوع قرص مکیدنی یا آدامس جویدنی) تجویز شده برای زنان در طول دوران بارداری با هدف پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های شیری در کودکانشان.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم عناوین و چکیده مقالات (در صورت موجود بودن) به دست آمده از تمام گزارش‌های شناسایی شده از جست‌وجوهای الکترونیکی را غربالگری کردند. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) و هم‌چنین ارزیابی کیفیت کلی شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردند. از آنجایی که فقط یک مطالعه برای تجزیه‌وتحلیل وارد شد ما نتوانستیم سنتز داده‌ها را انجام دهیم.
فقط یک RCT معیارهای ورود به این مرور را داشت. این RCT هیچ تفاوت آماری درباره سطوح دندان اولیه پوسیده یا پر شده (decayed or filled surfaces; dfs) و درصد کودکان دارای پوسیدگی در 3 سالگی (خطر نسبی (RR): 1.46؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.75 تا 2.85؛ 938 شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین) و 5 سالگی (RR: 0.84؛ 95% CI؛ 0.53 تا 1.33؛ 798 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) نشان نداد. بروز فلوروزیس (fluorosis) در 5 سالگی بین گروه مصرف کننده مکمل‌های فلوراید (قرص‌ها) و گروه دارونما (placebo) در طول 6 ماه آخر بارداری مشابه بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.