سوال مطالعه مروری
پژوهشگران کاکرین شواهد مربوط به اثربخشی متابولومیکس (metabolomics) را به عنوان یک ابزار ارزیابی برای بهبود نرخ‌های تداوم بارداری (ongoing pregnancy)، زنده‌زایی، و سقط جنین (miscarriage) در زنان تحت فناوری کمک-باروری (assisted reproductive technology; ART) مرور کردند.
پیشینه
متابولومیکس، مطالعه علمی «اثر انگشت» (fingerprints) شیمیایی است که سلول‌های بیولوژیکال، بافت‌ها یا اندام‌ها پس از فرآیندهای سلولی متنوع تولید می‌کنند. این تاثیرات روش غیر-تروماتیک قدرتمندی را برای ارزیابی کیفیت اووسیت‌ها (oocytes)، زیست‌پذیری جنین‌ها (viability of embryos) و پذیرش اندومتر (receptivity of the endometrium) در زنان نابارور تحت روش ART پیشنهاد کرده‌اند. هدف نهایی استفاده از آنها غلبه بر بروز بالای زایمان‌های چند-قلویی و تسهیل عملکرد ART است. با وجود این، شواهد مربوط به استفاده از آنها همواره دارای تناقض است. بنابراین ارزیابی شواهد کنونی مربوط به اثربخشی متابولومیکس در برابر تکنیک‌های معمول (از جمله ارزیابی از طریق مورفولوژی (morphology) به تنهایی) در ارائه اطلاعات کافی درباره کفایت فیزیولوژی و کارکرد جنین‌ها، اووسیت‌ها و اندومتر، برای تسهیل درمان‌های هدفمند قدرت پائین باروری مهم است.
ویژگی‌های مطالعه
ما چهار کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده، را با مجموع 924 زن به دست آوردیم که به مقایسه ارزیابی پروفایل متابولومیک با ارزیابی مورفولوژیک جنین‌ها پرداخته بودند. زنان به طور میانگین 33 سال سن داشتند. تمامی مطالعات بین سال‌های 2011 و 2013 به اجرا درآمده بودند؛ طول دوره پیگیری در هیچ یک از مطالعات مشخص نشده بود. شواهد تا 26 فوریه 2018 به‌روز است.
منابع تامین مالی مطالعه
یک مطالعه از سوی یک گرانت غیر-مشروط (unconditional grant) از یک شرکت بیوتکنولوژی حمایت شده بود (Molecular Biometrics Inc.). ارجحیت بسیار پائین مشروط برای پیامد اولیه و توقف پیش از موعد (premature termination) کارآزمایی به طور بالقوه با علاقه تامین کننده مالی به نتایج ارتباط داشتند. یک مطالعه از یک سازمان سلامت ملی منابع مالی دریافت کرده بود، اما تجهیزات توسط Molecular Biometrics Inc. تدارک دیده شده بود.
نتایج کلیدی
ما شواهدی را با کیفیت پائین یافتیم مبنی بر اینکه هیچ تفاوت معنی‌داری بین گروه‌های مداخله و کنترل از نظر نرخ‌های زنده‌زایی، تداوم بارداری، سقط جنین یا بارداری بالینی و بارداری چند-قلویی وجود نداشته است. شواهدی را با کیفیت بسیار پائین مبنی بر اینکه هیچ تفاوت معنی‌داری بین گروه‌ها از نظر بارداری خارج رحمی وجود نداشته و شواهدی را با کیفیت پائین مبنی بر اینکه نرخ‌های توقف چرخه در گروه مداخله بالاتر بودند، به دست آوردیم. یافته‌های ما پیشنهاد می‌کنند در صورتی که نرخ زنده‌زایی یا تداوم بارداری در گروه غیر-متابولومیک 36% بوده باشد، آنگاه نرخ زنده‌زایی یا تداوم بارداری در گروه استفاده کننده از متابولومیکس بین 32% و 45% خواهد بود. داده‌ای درباره سایر عوارض جانبی وجود نداشت. هیچ مطالعه با طراحی خوب ارزیابی متابولومیک کیفیت اووسیت یا پذیرش اندومتر را گزارش نکرده بود.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد از پائین تا بسیار پائین متغیر بود. محدودیت‌ها عبارت بودند از خطر سوگیری (bias) جدی (مرتبط با گزارش‌دهی ضعیف روش‌ها، سوگیری ریزش نمونه (attrition bias)، گزارش‌دهی انتخابی و سایر سوگیری‌ها)، عدم دقت (imprecision) و ناهمگونی (inconsistency) بین تمامی کارآزمایی‌ها.
طبق کارآزمایی‌های اخیر انجام شده روی زنان تحت درمان با ART، هیچ شواهدی برای نشان دادن معنی‌داری تاثیر ارزیابی متابولومیک جنین‌ها پیش از جاگذاری، روی نرخ‌های زنده‌زایی، تداوم بارداری، سقط جنین، بارداری چند-قلویی، بارداری خارج رحمی یا ناهنجاری‌های جنینی وجود ندارد. کیفیت شواهد موجود از بسیار پائین تا پائین متغیر بودند. داده‌های مربوط به سایر حوادث جانبی پراکنده بودند، بنابراین ما نتوانستیم روی این داده‌ها به نتیجه‌گیری برسیم. در حال حاضر، هیچ شواهدی برای حمایت یا رد استفاده از این تکنیک برای زنان نابارور تحت درمان با ART وجود ندارد. به شواهد قوی به دست آمده از RCTهای بیشتر که به مطالعه تاثیرات ارزیابی متابولومیکس زیست‌پذیری جنین روی نرخ‌های زنده‌زایی و سقط جنین پرداخته باشند، نیاز است. هم‌چنین به کارآزمایی‌هایی با طراحی خوب و عملی برای مطالعه تاثیرات این نوع ارزیابی روی کیفیت اووسیت و پذیرش اندومتریال نیاز است، زیرا در حال حاضر هیچ یک از این نوع کارآزمایی‌ها در دسترس نیستند.
به منظور غلبه بر اثربخشی پائین فناوری‌های کمک-باروری (assisted reproductive technologies; ART) و بروز بالای زایمان‌های چند-قلویی (multiple births)، متابولومیکس (metabolomics) به عنوان یک روش غیر-تهاجمی برای ارزیابی کیفیت اووسیت، زیست‌پذیری جنین (embryo viability)، پذیرش اندومتریال (endometrial receptivity) و تسهیل درمان هدفمند قدرت پائین باروری (targeted subfertility treatment) پیشنهاد شده است.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی ارزیابی متابولومیک کیفیت اووسیت، زیست‌پذیری جنین و پذیرش اندومتریال برای بهبود زنده‌زایی یا نرخ‌های تداوم بارداری (ongoing pregnancy) در زنان تحت درمان با ART، در مقایسه با روش‌های ارزیابی معمول.
ما پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه زنان و باروری در کاکرین؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL و دو پایگاه ثبت کارآزمایی را جست‌وجو کردیم (فوریه 2018). هم‌چنین فهرست منابع مطالعات اولیه و مقالات مروری، فهرست‌های استناد نشریات مرتبط و چکیده رویدادهای علمی مهم را بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) روی ارزیابی متابولومیک کیفیت اووسیت، زیست‌پذیری جنین و پذیرش اندومتریال در زنان تحت درمان با ART.
دو نفر از نویسندگان مرور به‌طور مستقل از هم واجد شرایط بودن کارآزمایی‌ها را برای ورود و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. پیامدهای اولیه عبارت بودند از نرخ زنده‌زایی یا تداوم بارداری (پیامد ترکیبی) و سقط جنین. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از بارداری بالینی، بارداری چند-قلویی و خارج رحمی (ectopic)، توقف چرخه (cycle cancellation) و ناهنجاری‌های جنینی (foetal abnormalities). برای محاسبه نسبت‌های شانس (ORs) برای داده‌های دو-حالتی و 95% فواصل اطمینان (CIs)، داده‌ها را ترکیب کردیم. ناهمگونی آماری با استفاده از آماره I² ارزیابی شد. کیفیت کلی شواهد مربوط به مقایسه‌های اصلی را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
چهار کارآزمایی را با مجموع 924 زن، و میانگین سنی 33 سال وارد مرور کردیم. تمامی کارآزمایی‌ها نقش بررسی متابولومیک زیست‌پذیری جنین را ارزیابی کرده بودند. هیچ RCT را نیافتیم که بررسی متابولومیک کیفیت اووسیت یا پذیرش اندومتریال را ارزیابی کرده باشند.
شواهد با کیفیت پائینی را به دست آوردیم مبنی بر اینکه تفاوتی اندک یا عدم تفاوت بین ارزیابی متابولومیک و غیر-متابولومیک جنین‌ها از نظر نرخ‌های زنده‌زایی یا تداوم بارداری (OR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.77 تا 1.35؛ I² = 0%؛ چهار RCT؛ N = 924)، زنده‌زایی به تنهایی (OR: 0.99؛ 95% CI؛ 0.69 تا 1.44؛ I² = 0%؛ سه RCT؛ N = 597) یا سقط جنین (OR: 1.18؛ 95% CI؛ 0.77 تا 1.82؛ I² = 0%؛ سه RCT؛ N = 869) وجود داشته است. تجزیهوتحلیل حساسیت به استثنای مطالعات با خطر بالا، تفسیر نتایج را برای زنده‌زایی یا تداوم بارداری تغییر نداد (OR: 0.90؛ 95% CI؛ 0.66 تا 1.25؛ I² = 0%؛ دو RCT؛ N = 744). یافته‌های ما پیشنهاد می‌کند در صورتی که نرخ زنده‌زایی یا تداوم بارداری در گروه غیر-متابولومیک 36% بوده باشد، آنگاه نرخ زنده‌زایی یا تداوم بارداری در گروه متابولومیکس بین 32% و 45% خواهد بود.
شواهد با کیفیت پائینی را به دست آوردیم مبنی بر اینکه تفاوتی اندک یا عدم تفاوت بین گروه‌ها از نظر نرخ‌های بارداری بالینی (OR: 1.11؛ 95% CI؛ 0.85 تا 1.45؛ I²= 44%؛ چهار RCT؛ N = 924) یا بارداری چند-قلویی (OR: 1.50؛ 95% CI؛ 0.70 تا 3.19؛ I² = 0%؛ دو RCT؛ N = 180) وجود داشته است. نرخ‌های توقف چرخه در گروه متابولومیکس بالاتر بودند (OR: 1.78؛ 95% CI؛ 1.18 تا 2.69؛ I² = 51%؛ دو RCT؛ N = 744؛ شواهد با کیفیت پائین). شواهد با کیفیت بسیار پائینی وجود داشت مبنی بر اینکه تفاوتی اندک یا عدم تفاوت بین گروه‌ها از نظر نرخ‌های بارداری خارج رحمی (OR: 3.00؛ 95% CI؛ 0.12 تا 74.07؛ یک RCT؛ N = 417) و ناهنجاری‌های جنینی (بدون وقوع رویداد؛ یک RCT؛ N = 125) وجود داشته است. داده‌ای درباره سایر عوارض جانبی وجود نداشت. تجزیهوتحلیل حساسیت به استثنای مطالعات با خطر سوگیری بالا تفسیر نتایج مربوط به بارداری بالینی را تغییر نداد (OR: 1.03؛ 95% CI؛ 0.76 تا 1.38؛ I² = 40%؛ دو RCT؛ N = 744).
کیفیت کلی شواهد از بسیار پائین تا پائین متغیر بود. محدودیت‌ها عبارت بودند از خطر سوگیری جدی (مرتبط با گزارش‌دهی ضعیف روش‌ها، سوگیری ریزش نمونه، گزارش‌دهی انتخابی و سایر سوگیری‌ها)، عدم دقت (imprecision) و ناهمگونی (inconsistency) بین تمامی کارآزمایی‌ها.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.