حرف آخر
برای افراد مبتلا به درد مزمن، این بررسی اجمالی مرورهای کاکرین دریافت که نمیتوان با اطمینان بیان کرد تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (transcutaneous electrical nerve stimulation; TENS) در مقایسه با TENS ساختگی، مراقبت معمول/عدم درمان یا هنگامیکه TENS با درمان فعال دیگری ترکیب میشود، در مقابل درمان فعال بهتنهایی، موثر است یا خیر. ما قادر به پیدا کردن هیچ شواهد قابلاعتمادی نبودیم که هنگام استفاده از حالتهای متفاوت ارائه TENS (به عنوان مثال، فرکانس، شدت و یا الکترود متفاوت) اثربخشی آن تغییر میکند یا خیر.
پیشینه
درد مزمن (درد بیش از سه ماه) با گسترهای از بیماریهای رایج در ارتباط است و درمان اثربخش آن میتواند دشوار باشد. TENS یک درمان معمول برای شرایط درد است و شامل استفاده از یک واحد باتری کوچک عملکردی برای اعمال جریان الکتریکی با شدت پائین به بدن با استفاده از الکترودهای متصل به پوست میشود. این روش برای تسکین درد پیشنهاد میشود. TENS قبلا توسط تعدادی از مرورهای کاکرین مورد بررسی قرار گرفته است.
سوال مطالعه مروری
با شناسایی مرورهای کاکرین مرتبط با TENS برای وضعیتهای شایع درد مزمن، بررسی کردیم که TENS در کاهش درد در بزرگسالان با درد مزمن (به جز سردرد یا میگرن) موثر است یا خیر.
ویژگیهای مطالعه
تا نوامبر 2018، نه مطالعه مروری واجد شرایط را برای ورود پیدا کردیم. هفت مرور به طور خاص TENS را برای درمان درد/عملکرد در انواعی از شرایط مزمن در بزرگسالان بررسی کردند. ما همچنین یک مرور را وارد کردیم که به بررسی انواع روشهای الکتروتراپی برای درد گردن پرداخته و یک مرور که مداخلات غیر-دارویی را در افراد مبتلا به آسیب طناب نخاعی ارزیابی کردند. هر دوی این مرورها شامل مطالعاتی درباره TENS بودند. اگرچه مرورهای وارد شده کیفیت بالایی داشتند، دریافتیم که کیفیت شواهد ارائه شده در مرورها بسیار پائین بودند.
یافتههای کلیدی
ما نمیتوانیم با اطمینان بیان کنیم که TENS در تسکین درد در افرادی که درد مزمن دارند، موثر است یا خیر. این مساله به خاطر کیفیت بسیار پائین شواهد و تعداد اندک شرکتکنندگان وارد شده در مطالعات این مرورها بود. مسایل مربوط به کیفیت، اندازه مطالعه و فقدان اطلاعات به این معنی است که ما قادر به ترسیم هرگونه نتیجهگیری در مورد مضرات یا اثرات جانبی یا تاثیر TENS بر ناتوانی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، استفاده از داروهای تسکین دهنده درد یا احساس افراد از میزان تغییر در شرایط آنها نیستیم.
ما دریافتیم که کیفیت روششناسی مرورها خوب بود اما کیفیت شواهد موجود در آنها بسیار پائین بود. بنابراین قادر به نتیجهگیری مطمئنی نیستیم که در افراد مبتلا به درد مزمن، TENS برای کنترل درد، ناتوانی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، استفاده از داروهای مسکن، یا تاثیر کلی تغییر، مضر است یا مفید. ما توصیههایی را با توجه به طرحهای مطالعات آینده TENS ارائه میکنیم که ممکن است بهطور معنیداری عدمقطعیت مربوط به اثربخشی این درمان را در افراد مبتلا به درد مزمن کاهش دهد.
درد مزمن، دردی که بیش از سه ماه طول میکشد، شایع بوده و اغلب درمان شرایط که میتواند بهطور قابلتوجهی بر عملکرد و کیفیت زندگی تاثیر بگذارد، مشکل است. درمان معمولا شامل رویکردهای دارویی و غیر-دارویی است. تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (transcutaneous electrical nerve stimulation; TENS) یک درمان کمکی غیر-دارویی است که اغلب توسط متخصصین بالینی توصیه شده و اغلب توسط افراد مبتلا به درد مورد استفاده قرار میگیرد.
ارایه بررسی اجمالی از شواهد به دست آمده از مرورهای کاکرین در ارتباط با اثربخشی TENS برای کاهش درد در بزرگسالان مبتلا به درد مزمن (به جز سردرد یا میگرن).
ارایه بررسی اجمالی از شواهد به دست آمده از مرورهای کاکرین در ارتباط با ایمنی TENS برای کاهش درد در بزرگسالان مبتلا به درد مزمن (به جز سردرد یا میگرن).
شناسایی منابع احتمالی ناهمگونی در رویکردهای اتخاذ شده برای ارزیابی شواهد مربوط به TENS در مدیریت درد مزمن (به جز سردرد و میگرن) در کتابخانه کاکرین با نگاهی به استراتژیهای توصیه شده برای بهبود سازگاری در روششناسی و گزارشدهی.
برجسته کردن حوزههای عدم قطعیت باقی مانده در رابطه با اثربخشی TENS برای درد مزمن (به استثنای سردرد و یا میگرن) با نگاهی به استراتژیهای توصیه شده برای کاهش هر گونه عدم اطمینان.
روش های جستجو
ما پایگاه دادهای مرورهای نظاممند کاکرین (CDSR)، در کتابخانه کاکرین، را در تمام سالها تا شماره 11 از 12، سال 2018، جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
دو نویسنده بهطور مستقل از هم نتایج جستوجوی الکترونیکی را براساس عنوان و چکیده در برابر معیارهای ورود/خروج غربالگری کردند. ما تمامی مرورهای کاکرین را از کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) در نظر گرفتیم که اثربخشی TENS را در افراد مبتلا به درد مزمن ارزیابی کردند. مطالعات مروری در صورتی وارد شدند که: TENS در مقابل TENS ساختگی؛ TENS در برابر مراقبت معمول یا عدم درمان/کنترل لیست انتظار؛ TENS بهعلاوه مداخله فعال در مقابل مداخله فعال بهتنهایی؛ مقایسهها بین انواع مختلف TENS؛ یا TENS که با استفاده از پارامترهای مختلف تحریک ارائه شدند، ارزیابی شدند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده بهطور مستقل از هم دادههای مرتبط را استخراج کرده، کیفیت مرور را با استفاده از چکلیست AMSTAR ارزیابی کرده و در جایی که به مرورهای فردی نیاز بود، قضاوتهای سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) را به کار گرفتند. پیامدهای اولیه ما شامل شدت درد و طبیعت/بروز عوارض جانبی بودند؛ پیامدهای ثانویه عبارت بودند از ناتوانی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، استفاده از داروی مسکن و احساس کلی شرکتکننده از تغییر.
ما نه مرور را وارد کردیم که به بررسی استفاده از TENS در افراد مبتلا به درد مزمن تعریف شده یا در افراد مبتلا به شرایط مزمن مرتبط با دردهای در جریان پرداخته بودند. یک مرور، TENS را برای درد مرتبط با فانتوم (phantom) یا استامپ (stump) در افرادی بررسی کرد که به دنبال قطع عضو دچار این عارضه شدند، اما هیچ مطالعهای را وارد نکردند. بنابراین دادهها را از هشت مرور استخراج کردیم که نماینده 51 مورد RCT مرتبط با TENS، با حضور 2895 شرکتکننده در مقایسه TENS بودند که در این مطالعات وارد شدند.
مرورهای وارد شده، روشهای غیر-متناقض را دنبال کرده و نمرات کلی بالایی را در چکلیست AMSTAR به دست آوردند. شواهد گزارش شده در هر مرور، بهطور ثابتی با کیفیت بسیار پائین رتبهبندی شدند. با استفاده از ارزیابی خطر سوگیری نویسندگان مرور، محدودیتهای روششناختی قابلتوجهی در مطالعات وارد شده وجود داشت؛ و برای تمامی مرورها، حجمهای نمونه بهطور ثابتی کوچک بودند (اکثر مطالعات شامل کمتر از 50 شرکتکننده در هر گروه بودند).
شش مورد از هشت مرور، یک سنتز روایتگونه (narrative synthesis) را از مطالعات وارد شده ارایه دادند. دو مرور، آنالیز ترکیبی را گزارش دادند.
پیامدهای اولیه و ثانویه
یک مرور اثر مفید TENS را در برابر درمان ساختگی، در کاهش شدت درد، در یک مقیاس 0 تا 10، گزارش کردند (MD: -1.58؛ 95% CI؛ 2.08- تا 1.09-؛ P < 0.001؛ I² = 29%؛ P = 0.22؛ 5 مطالعه؛ 207 شرکتکننده). با این حال، به دلیل محدودیتهای قابل توجه روششناسی و دقت، کیفیت شواهد بسیار پائین بود. مرور دوم، شدت درد را با استفاده از آنالیز ترکیبی از درهمآمیختن نتایج مطالعاتی که TENS را در برابر درمان ساختگی مقایسه کرده، با نتایج به دست آمده از مطالعاتی که TENS را در برابر عدم درمان مقایسه کردند، گزارش کردند (SMD: -0.85؛ 95% CI؛ 1.36- تا 0.34-؛ P = 0.001؛ I² = 83%؛ P < 0.001). این آنالیز ترکیبی، به دلیل محدودیتهای قابل توجه روششناسی، ناسازگاری و عدم دقت بین کارآزماییها، کیفیت بسیار پائینی را از شواهد نشان داد. ما رویکرد ترکیب دادههای درمان ساختگی و عدم درمان را مشکلساز ارزیابی کردیم، زیرا پیشبینی میکنیم که این مقایسهها میتوانند اثرات واقعی متفاوتی را تخمین بزنند. تمامی مرورهای باقی مانده نیز شدت درد را به عنوان یک معیار پیامد گزارش کردند؛ با این حال دادهها فقط در فرم روایتگونه مرور ارایه شدند.
به دلیل محدودیت روششناسی و فقدان دادههای قابل استفاده، قادر به ارائه هیچ گزارش معنیداری در مورد پیامدهای اولیه باقی مانده در رابطه با ماهیت/بروز عوارض جانبی و نه برای پیامدهای باقی مانده ثانویه: ناتوانی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، استفاده از داروی مسکن و احساس کلی شرکتکننده از تغییر برای هر مقایسه، نبودیم.
ما دریافتیم که مرورهای وارد شده در زمان ارزیابی شواهد از مطالعات TENS، مواردی را از ناهمگونی داشتند. رویکردها به ارزیابی خطر سوگیری حول محور کورسازی شرکتکننده، پرسنل و ارزیابیکننده پیامد، شاید بارزترین حیطه تفاوت در میان مرورهای وارد شده بودند. ما همچنین تغییرپذیری گستردهای را از لحاظ معیارهای پیامد اولیه و ثانویه و معیارهای ورود/خروج برای مطالعات، با در نظر گرفتن مطالعات وارد شدهای که اثرات فوری مداخلات منفرد را ارزیابی کردند، نشان دادیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.