نکته مهم
برای بزرگسالان مبتلا به درد نوروپاتیک، نمی‌توان با اطمینان بیان کرد که TENS در مقایسه با TENS ساختگی در تسکین درد موثر است.
پیشینه
درد نوروپاتیک درد ناشی از بیماری یا آسیب به عصب است و درمان موثر آن ممکن است دشوار باشد. این درد ممکن است به دنبال آسیب مستقیم به عصب یا به علت مشکلاتی نظیر دیابت، زونا (shingles) و سندرم کارپال تونل (carpal tunnel syndrome) ایجاد شود. TENS یک درمان شایع برای طیف وسیعی از شرایط درد است. این درمان شامل استفاده از یک واحد باتری کوچک برای انتقال جریان‌های الکتریکی کم از طریق الکترودهای متصل به پوست است. این یک پیشنهاد برای تسکین درد است.
سوال مطالعه مروری
آیا TENS شدت درد و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را در بزرگسالان مبتلا به درد نوروپاتیک بهبود می‌بخشد؟
ویژگی‌های مطالعه
تمام کارآزمایی‌های بالینی واجد شرایط مربوط به مقایسه TENS را با TENS «جعلی» (به اصطلاح «ساختگی»)، مراقبت معمول یا عدم درمان یا مقایسه TENS به همراه مراقبت معمول در برابر مراقبت معمول به تنهایی، برای درد نوروپاتیک در بزرگسالان مرور کردیم. در سپتامبر 2016، 15 مطالعه واجد شرایط برای ورورد یافتیم. از این 15 مطالعه، توانستیم نتایج به دست آمده از پنج مطالعه برای بررسی تاثیر TENS در مقایسه با TENS ساختگی برای درمان درد، ترکیب کنیم. این مطالعات شامل طیف وسیعی از مشکلات درد نوروپاتیک بودند (به عنوان مثال افراد مبتلا به آسیب نخاعی، درد پشت به علت درگیری عصب، عوارض مرتبط با دیابت، و غیره). کیفیت مطالعات را در کل پائین یافتیم.
یافته‌های کلیدی
ما نتوانستیم با اطمینان بگوییم که TENS در مقایسه با TENS ساختگی در تسکین درد افراد مبتلا به درد نوروپاتیک موثر است یا خیر. اینکه کیفیت شواهد بسیار پائین است، به این معنی است که ما اطمینان بسیار کمی به این نتیجه داریم و مطالعات آینده احتمالا این نتیجه را تغییر خواهند داد. فقدان داده‌های گزارش شده به این معنی است که ما نتوانستیم در مورد تاثیر درمان TENS بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، استفاده از داروهای تسکین درد یا تصور مردم از اینکه TENS چگونه شرایط آنها را تغییر داد، نتیجه‌گیری کنیم.
نتایج 10 مطالعه اضافی را در مورد مقایسه TENS در برابر سایر انواع درمان توصیف کردیم. این 10 مطالعه بسیار متنوع بودند و بنابراین ما نتوانستیم آنها را ترکیب کنیم و آنها را با یکدیگر تجزیه‌وتحلیل کنیم. این موضوع، با کیفیت پائین این 10 مطالعه مرتبط است، به این معنا که ما قادر به قضاوت در مورد تسکین درد، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، استفاده از داروهای ضد-درد یا درک از تغییر نبودیم.
در سه مورد از این 15 مطالعه، برخی از افراد استفاده کننده از TENS تحریک پوست زیر پدهای الکترود را تجربه کردند. سه مطالعه هیچ مشکلی را گزارش نکردند و مطالعات باقی‌مانده هیچ گونه جزئیاتی را در مورد عوارض جانبی ارائه نکردند. بر این اساس، اظهار نظر در مورد عوارض جانبی مرتبط با استفاده از TENS، واقع‌بینانه نیست.
در این مرور، مقایسه بین TENS و TENS ساختگی را گزارش کردیم. کیفیت شواهد بسیار پائین بود به این معنی که ما قادر به اطمینان به این یافته‌ها نبودیم که TENS برای کنترل درد در افراد مبتلا به درد نوروپاتیک موثر است یا خیر. شواهد با کیفیت بسیار پائین بدین معنی است که ما اطمینان بسیار کمی به تخمین اثرگذاری گزارش شده داریم؛ تاثیر واقعی احتمالا بسیار متفاوت است. ما توصیه‌هایی در رابطه با طرح مطالعه آینده درباره TENS ارائه کردیم که می‌تواند به طور معناداری عدم قطعیت مربوط به اثربخشی این روش درمانی را کاهش دهد.
درد نوروپاتیک، که ناشی از بیماری یا آسیب به عصب است، نشانگر بار قابل توجهی بر افراد و جامعه است. این درد می‌تواند شدیدا ناخوشایند بوده و دستیابی به کنترل کافی نشانه ممکن است دشوار باشد. روش‌های درمان غیر-فارماکولوژیک اغلب توسط افراد مبتلا به درد نوروپاتیک به کار می‌روند و می‌تواند شامل تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (transcutaneous electrical nerve stimulation; TENS) باشد. این مرور، جایگزین مرور کاکرین درباره «تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS) برای درد مزمن» (Nnoaham 2014) و یک پروتکل حذف شده درباره «تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS) برای درد نوروپاتیک در بزرگسالان» (Claydon 2014) شده است. این مرور جایگزین پروتکل اصلی برای درد نوروپاتیک است که حذف شده بود.
تعیین اثربخشی ضد-درد TENS در برابر TENS دارونما (placebo) (ساختگی)، TENS در برابر مراقبت معمول، TENS در برابر عدم درمان و TENS به همراه مراقبت معمول در برابر مراقبت معمول به تنهایی در مدیریت درد نوروپاتیک در بزرگسالان.
CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ AMED؛ CINAHL؛ Web of Science؛ PEDro؛ LILACS (تا سپتامبر 2016) و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی مختلف را جست‌وجو کردیم. کتاب‌شناختی‌های مطالعات وارد شده را برای مطالعات مرتبط بیشتر جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را وارد کردیم که در آنها TENS در درمان درد نوروپاتیک مرکزی یا محیطی مورد ارزیابی قرار گرفته بود. مطالعاتی را وارد کردیم که موارد زیر را بررسی کردند: TENS در برابر TENS دارونما (ساختگی)، TENS در برابر مراقبت معمول، TENS در برابر عدم درمان و TENS به همراه مراقبت معمول در برابر مراقبت معمول به تنهایی در مدیریت درد نوروپاتیک در بزرگسالان.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم تمام نتایج جست‌وجوی بانک‌های اطلاعاتی را غربالگری کرده و مقالاتی را که نیازمند ارزیابی متن کامل بودند، شناسایی کردند. سپس، دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم معیارهای ورود/خروج را برای این مطالعه اعمال کردند. سپس همان نویسندگان مرور به طور مستقل داده‌ها را استخراج کردند، خطر سوگیری (bias) را با استفاده از ابزار استاندارد کاکرین ارزیابی کرده و کیفیت شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) رتبه‌بندی کردند.
15 مطالعه را با 724 شرکت‌کننده وارد کردیم. ما طیفی از پروتکل‌های درمانی را از لحاظ مدت زمان مراقبت، زمان استفاده از TENS و شدت کاربرد یافتیم. به طور خلاصه، مدت زمان مراقبت از چهار روز تا سه ماه متغیر بود. به همین ترتیب، ما تغییراتی را در مدت زمان کاربرد TENS یافتیم؛ از 15 دقیقه تا هر یک ساعت یک بار تا چهار بار در روز. ما به طور معمول شدتی از TENS را برای احساس سوزن سوزن شدن محسوس راحت یافتیم و مطالعات بسیار کمی این دوز را برای حفظ این ادراک تعیین کردند. بر اساس این مقایسه‌ها، برای توضیح این موضوع برنامه‌ریزی کرده بودیم، فقط قادر به انجام یک سنتز کمّی (quantitative synthesis) برای TENS در برابر TENSساختگی بودیم. داده‌های ناکافی و تنوع زیاد در شرایط کنترل از انجام یک سنتز کمّی (quantitative synthesis) برای مقایسه‌های باقی‌مانده پیشگیری کرد.
برای TENS در مقایسه با TENSساختگی، پنج مطالعه برای تجزیه‌وتحلیل تجمعی مناسب بود. باقی‌مانده مطالعات را به شکل روایت‌گونه (narrative) توصیف کردیم. به طور کلی، 11 مطالعه را در معرض خطر بالا و چهار مطالعه را در معرض خطر نامشخص سوگیری قضاوت کردیم. با توجه به تعداد کمی از مطالعات واجد شرایط، سطوح بالای خطر سوگیری در مطالعات و حجم کوچک نمونه، کیفیت شواهد را برای تجزیه‌وتحلیل تجمعی بسیار پائین و رتبه‌بندی فردی GRADE را از پیامدهای به دست آمده از مطالعات واحد بسیار پائین رتبه‌بندی کردیم. برای مطالعات مجزا که در قالب روایت‌گونه (narrative) مورد بحث قرار گرفتند، محدودیت‌های روش‌شناسی، کیفیت گزارش و ماهیت ناهمگون مداخلات، تخمین‌های قابل اطمینان از تاثیر TENS را امکان‌پذیر نساخت.
پنج مطالعه (در شرایط مختلف نوروپاتیک) برای تجزیه‌وتحلیل تجمعی TENS در برابر TENS ساختگی برای بررسی شدت درد با استفاده از یک مقیاس آنالوگ بصری مناسب بودند. میانگین تفاوت در اندازه تاثیرگذاری پس از مداخله به نفع TENS معادل 1.58- بود (95% فاصله اطمینان (CI): 2.08- تا 1.09-؛ 0.00001 > P؛ n = 207؛ شش مقایسه از پنج مطالعه) (شواهد با کیفیت بسیار پائین). در این تجزیه‌وتحلیل ناهمگونی قابل توجهی وجود نداشت. در حالی که این تفاوت فراتر از تفاوت مهم از پیش تعیین شده ما برای پیامدهای درد بود، کیفیت شواهد را بسیار پائین ارزیابی کردیم، به این معنی که اطمینان بسیار کمی به تخمین اثرگذاری داریم و احتمالا تاثیر واقعی بسیار متفاوت از آن چیزی است که در این مرور گزارش شد. فقط یک مطالعه از این پنج مطالعه کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را به عنوان یک پیامد بررسی کردند، به این معنی که ما قادر به گزارش این پیامد برای این مقایسه نبودیم. به همین ترتیب، نتوانستیم درک کلی از تغییر یا تغییرات در ضد-درد استفاده شده در این تجزیه‌وتحلیل تجمعی را گزارش کنیم.
ده مطالعه کوچک، TENS را با برخی از انواع مراقبت معمول مقایسه کردند. با این حال، وجود تنوع زیاد در آنچه که مراقبت معمول را تشکیل می‌داد، مانع از تجمیع داده‌ها شد. اکثر این مطالعات هیچ تفاوتی را در پیامدهای درد بین TENS در برابر سایر درمان‌های فعال یا به نفع مداخله مقایسه کننده نیافتند (شواهد با کیفیت بسیار پائین). ما نتوانستیم سایر پیامدهای اولیه و ثانویه را در این کارآزمایی‌های واحد گزارش کنیم (کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، درک کلی از تغییر و تغییرات در استفاده از ضد-درد).
از 15 مطالعه وارد شده، سه مطالعه بروز حوادث جانبی را گزارش کردند که جزئی و محدود به «تحریک پوست» در محل یا در اطراف محل قرار دادن الکترود بود (شواهد با کیفیت بسیار پائین). سه مطالعه هیچ گونه حادثه جانبی را گزارش نکردند در حالی که در بقیه مطالعات با توجه به حوادث جانبی هیچ جزئیاتی گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.