سوال مطالعه مروری
فوتوتراپی یک روش درمانی بدون درد است که برای درمان بیماری‌های مختلف از نور استفاده می‌کند. ما شواهد مربوط به فوتوتراپی را در درمان زخم‌های پا در افراد مبتلا به دیابت بررسی کردیم. ما می‌خواستیم بدانیم که فوتوتراپی التیام زخم را سرعت می‌بخشد و کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشد، و اینکه عوارض جانبی دارد یا خیر.
پیشینه
زخم‌های پا عارضه ناتوان کننده دیابت هستند که 15% تا 25% از افراد مبتلا به دیابت را در دوره‌هایی از زندگی‌شان تحت تاثیر قرار می‌دهند. زخم‌های پای دیابتی دردناک و مستعد ابتلا به عفونت هستند. تمامی زخم‌های پای دیابتی لزوما بهبود نمی‌یابند، که در نهایت ممکن است منجر به قطع عضو از طریق جراحی می‌شود. فوتوتراپی شامل قرار دادن منطقه آسیب دیده در معرض نور ماوراء بنفش، و گاهی اوقات استفاده از لیزر است. به نظر می‌رسد این روش از طریق مکانیزم‌های متعددی مانند افزایش رشد سلولی و فعالیت عروق خونی به التیام زخم‌ها کمک می‌کند. این روش به‌عنوان یک رویکرد جایگزین برای بهبود زخم‌های پا در افراد مبتلا به دیابت مورد استفاده قرار گرفته است.
ویژگی‌های مطالعه
در اکتبر 2016، برای یافتن کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای جست‌وجو کردیم که به مقایسه فوتوتراپی‌های مختلف، یا مقایسه فوتوتراپی با درمان‌های دیگر یا دارونما (placebo) (درمان ساختگی)، برای زخم‌های پا در بزرگسالان مبتلا به دیابت پرداختند. ما هشت کارآزمایی (316 شرکت‌کننده) را وارد کردیم. اکثر مطالعات در کلینیک‌ها یا بیمارستان‌ها انجام شده و تعداد اندکی شرکت‌کننده داشتند (14 تا 84). میانگین سنی در مطالعات انتخاب شده بین 53 تا 68 سال، و نسبت زنان به مردان 0.46 تا 1.88 بود. مطالعات وارد شده فوتوتراپی را با دارونما یا عدم استفاده از فوتوتراپی، در سطح بالای مراقبت‌های معمول مقایسه کردند (مراقبت‌های معمول شامل درمان‌هایی مانند پانسمان‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، یا تمیز کردن زخم بود). دوره‌های درمان بین 15 روز تا 20 هفته متغیر بودند.
نتایج اصلی
نتایج نشان داد که فوتوتراپی، در مقایسه با عدم استفاده از فوتوتراپی یا دارونما، ممکن است نسبت زخم‌های کاملا بهبود یافته را در طول پیگیری افزایش و اندازه زخم را کاهش دهد. با این حال، از آن جایی که مطالعات وارد شده شامل تعداد کمی شرکت‌کننده و دارای نقاط ضعف در روش‌های مطالعه بودند، اطمینان ما به این نتایج محدود است. ما شواهد کافی را مبنی بر اینکه آسیب‌های بالقوه یا بروز آمپوتاسیون (amputation) بین گروه فوتوتراپی و گروه بدون فوتوتراپی/دارونما تفاوت داشت یا خیر، نیافتیم.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت شواهد را به دلیل فقدان اطلاعات و خطر اینکه نتایج مطالعه دارای سوگیری (bias) باشد، پائین قضاوت کردیم. برای تأیید منافع و آسیب‌های فوتوتراپی، انجام مطالعات بیشتر با کیفیت بالا مورد نیاز هستند.
این خلاصه به زبان ساده تا 26 اکتبر 2016 به‌روز است.
این مرور سیستماتیک از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده نشان داد فوتوتراپی، در مقایسه با عدم استفاده از فوتوتراپی/دارونما، ممکن است در طول پیگیری، نسبت زخم‌های کاملا بهبود یافته را افزایش و اندازه زخم را در افراد مبتلا به دیابت کاهش دهد، اما شواهدی وجود نداشت که نشان دهد فوتوتراپی کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد. با توجه به حجم نمونه کوچک و نقایص روش‌شناسی در کارآزمایی‌های اصلی، سطح کیفیت شواهد پائین بود، که این موضوع اطمینان ما را به این نتایج کاهش می‌دهد. انجام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده با طراحی خوب مورد نیاز هستند تا تائید شود که فوتوتراپی می‌تواند گزینه موثری برای درمان زخم‌های پا در افراد مبتلا به دیابت باشد یا خیر.
زخم‌های پا عارضه ناتوان کننده دیابت هستند که 15% تا 25% از افراد مبتلا به دیابت را در دوره‌هایی از زندگی‌شان تحت تاثیر قرار می‌دهند. فوتوتراپی یک روش درمانی نسبتا جدید، غیر-تهاجمی و بدون درد است، که باعث پیشرفت فرآیند بهبودی زخم از طریق مکانیسم‌های متعدد مانند افزایش رشد سلولی و فعالیت عروقی می‌شود. فوتوتراپی ممکن است به عنوان یک رویکرد جایگزین برای درمان زخم‌های پا در افراد مبتلا به دیابت استفاده شود، اما شواهد مربوط به اثر آن در مقایسه با دارونما (placebo) و سایر درمان‌ها هنوز مشخص نشده است.
ارزیابی اثرات فوتوتراپی برای درمان زخم‌های پا در افراد مبتلا به دیابت.
پایگاه ثبت تخصصی گروه زخم در کاکرین (11 اکتبر 2016)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (کتابخانه کاکرین Cochrane Library، شماره 10، 2016)؛ Ovid MEDLINE (11 اکتبر 2016)؛ Ovid MEDLINE (In-Process & Other Non-Indexed Citations) (11 اکتبر 2016)؛ Ovid Embase (11 اکتبر 2016)؛ EBSCO CINAHL Plus (11 اکتبر 2016)؛ و زیرساخت‌های دانش ملی چین (China National Knowledge Infrastructure) (24 جون 2017) را جست‌وجو کردیم. هم‌چنین پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی را برای یافتن مطالعات در حال انجام و منتشر نشده تا 24 جون 2017 جست‌وجو کرده، و فهرست منابع را برای شناسایی مطالعات بیشتر غربالگری کردیم. هیچ محدودیتی را در رابطه با زبان، تاریخ انتشار، یا شرایط مطالعه اعمال نکردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده یا کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده خوشه‌ای که 1) فوتوتراپی را با فوتوتراپی ساختگی، عدم استفاده از فوتوتراپی، یا سایر روش‌های ورزش-درمانی (physical therapy) مقایسه کردند، 2) اشکال مختلف فوتوتراپی را با هم مقایسه کردند، 3) فوتوتراپی را با توان خروجی، طول موج، تراکم قدرت، یا دامنه دوز متفاوت در بزرگسالان مبتلا به دیابت و دارای زخم باز پا با هرگونه شدت، در هر محیطی مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم انتخاب مطالعه، استخراج داده‌ها، و ارزیابی خطر سوگیری (bias) را انجام دادند. در زمان مناسب پیامدهای مطالعه را ترکیب کردیم.
هشت کارآزمایی با 316 شرکت‌کننده، معیارهای ورود را داشتند. بیشتر مطالعات وارد شده مطالعات تک-مرکزی بودند که در کلینیک‌ها یا بیمارستان‌ها با حجم نمونه بین 14 تا 84 فرد انجام شدند. از آن‌جایی که یک دامنه در معرض خطر بالای سوگیری، و سه دامنه یا بیشتر در معرض خطر نامشخص سوگیری قرار داشتند، به‌طور کلی، مطالعات وارد شده را در معرض خطر نامشخص یا بالای سوگیری در نظر گرفتیم.
هیچ مطالعه‌ای را شناسایی نکردیم که داده‌های معتبری را در مورد زمان سپری شده تا التیام کامل زخم گزارش کرده باشد. متاآنالیز چهار مطالعه شامل 116 شرکت‌کننده نشان داد بیماران دریافت کننده فوتوتراپی در مقایسه با افرادی که فوتوتراپی دریافت نکردند/ دارونما، ممکن است با نسبت بالاتری از زخم‌های کاملا بهبود یافته در طول پیگیری روبه‌رو شوند (64.5% برای گروه فوتوتراپی و 37.0% برای گروه بدون فوتوتراپی/دارونما؛ خطر نسبی (RR): 1.57؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.08 تا 2.28؛ شواهد با کیفیت پائین، به دلیل محدودیت‌های مطالعه و عدم دقت کاهش یافت). دو مطالعه، در قسمت نتایج اشاره‌ای به عوارض جانبی نکردند؛ یک مطالعه با 16 شرکت‌کننده نشان داد که عوارض جانبی مرتبط با دستگاه وجود نداشت، و مطالعه دیگر با 14 شرکت‌کننده به این نتیجه رسید که تفاوت شفافی بین گروه فوتوتراپی و دارونما وجود نداشت.
چهار مطالعه تغییر را در اندازه زخم گزارش کردند، اما در درجه اول به دلیل ناهمگونی زیاد، ترکیب نشدند. نتایج حاصل از کارآزمایی‌های فردی (شامل 16 تا 84 شرکت‌کننده) به‌طور کلی نشان دادند که پس از دو تا چهار هفته درمان فوتوتراپی ممکن است منجر به کاهش بیشتری در اندازه زخم شود اما کیفیت شواهد به دلیل خطر نامشخص سوگیری در کارآزمایی اولیه و حجم نمونه کوچک پائین بود. تجزیه‌و‌تحلیل‌های مربوط به کیفیت زندگی و آمپوتاسیون را فقط در یک مطالعه انجام دادیم (به ترتیب 28 و 23 شرکت‌کننده)؛ هر دو پیامد تفاوت روشنی را بین گروه فوتوتراپی و گروه عدم فوتوتراپی/دارونما نشان ندادند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.