سوال مطالعه مروری
در صورتی‌که یوگا به عنوان بخشی از یک بسته بزرگ‌تر مراقبتی ارائه شود، در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی موثر است؟
پیشینه
یوگا شامل وضعیت‌های فیزیکی و تمرین‌های تنفسی است که تعادل بین ذهن و بدن را تقویت می‌کند. امروزه از آن به عنوان یک روش آرامش‌بخش و ورزش برای کاهش استرس و ارتقاء سلامت و احساس بهزیستی (well-being) به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. اسکیزوفرنی یک بیماری روانی است که در آن افراد با نشانه‌هایی از قبیل شنیدن صداهایی که وجود ندارند، واکنش هیجانی ضعیف و محرومیت اجتماعی روبه‌رو می‌شوند. این وضعیت برای مدت‌های طولانی زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهد و خط اول درمان آن داروهای آنتی‌سایکوتیک است. با این حال، این داروها همیشه به‌طور کاملی موثر نیستند و برخی تحقیقات افزودن یوگا را به عنوان درمان کمکی پیشنهاد می‌کنند و معتقدند که می‌تواند سودمند بوده و به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک کند. یوگا را می‌توان با درمان‌های دیگری مثل مشاوره یا اشکال دیگر ورزش در یک «بسته مراقبتی» ترکیب کرد.
ویژگی‌های مطالعه
فقط سه مطالعه کوتاه-مدت (هشت ماه) وجود داشتند که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی را به‌طور تصادفی در دو گروه قرار دادند که در یکی، جلسات یوگا به عنوان بخشی از بسته مراقبتی و در دیگری مراقبت‌های استاندارد دریافت شد و این مطالعات وارد مرور شدند. یوگا با نمایش، موزیک و رقص در یک مطالعه، و با جلسه انگیزشی و بازخورد در مطالعه دیگر ترکیب شد. در آخرین مطالعه وارد شده به این مرور، یوگا با مشاوره و جلسه پرسش و پاسخ تعاملی ترکیب شد. مشارکت نسبی یوگا در این مطالعات به وضوح مشخص نشد. این مطالعات را با جست‌وجوی الکترونیکی در پایگاه ثبت گروه اسکیزوفرنی در کاکرین در مارچ 2017 پیدا کردیم. همه شرکت‌کنندگان در طول کارآزمایی خود به دریافت داروهای آنتی‌سایکوتیک تجویز شده ادامه دادند.
نتایج کلیدی
بسیاری از پیامدهای مهم از جمله عملکرد ذهنی، فیزیکی و اجتماعی، اثرات جانبی و ملاحظات اقتصادی، در این مطالعات لحاظ نشدند. ممکن است تغییرات کوچکی در کیفیت زندگی به نفع بسته یوگا وجود داشته باشد، اما در کل شواهد کافی با کیفیت خوب در این مرور به دست نیامد که قویا ادعا کند وجود یوگا در بسته مراقبتی به عنوان یک درمان کمکی ضرورت دارد و باید به مراقبت‌های استاندارد برای اسکیزوفرنی افزوده شود.
کیفیت شواهد
شواهد محدود و ضعیف بودند. تعداد مطالعات وارد شده به مرور بسیار کم بود، و فقط پیگیری‌های کوتاه-مدت برای دو پیامد گزارش شدند. اسکیزوفرنی اغلب یک بیماری مزمن است و انجام کارآزمایی‌های بیشتر، بزرگ‌تر، و طولانی-مدت‌تری که روی پیامدهای مهم متمرکز باشند، مورد نیاز است.
تعداد کمی از مطالعات کوچک در این مرور وارد شدند و شامل پیامدهای کلیدی زیادی نمی‌شدند. وجود داده‌های پراکنده بدان معنی است که نمی‌توانیم اطمینان داشته باشیم و قطعا اعلام کنیم که اگر یوگا به عنوان بخشی از بسته مراقبتی در نظر گرفته شود، در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد، سودمند خواهد بود.
یوگا یک تمرین معنوی باستانی است که از هند منشاء گرفته و در حال حاضر در جهان غرب به عنوان شکلی از آرامش و ورزش پذیرفته شده است. تعیین اثربخشی یوگا برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، به عنوان بخشی از بسته مراقبتی در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد مورد توجه بوده است.
بررسی اثرات یوگا به عنوان بخشی از بسته مراقبتی در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد.
به جست‌وجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (آخرین در 30 مارچ 2017) پرداختیم که بر اساس جست‌وجوهای منظم در MEDLINE؛ PubMed؛ Embase؛ CINAHL؛ BIOSS؛ AMED؛ PsychINFO، و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی بود. همچنین در منابع همه مطالعات وارد شده نیز جست‌وجو کردیم. هیچ محدودیتی از نظر زبان، تاریخ، نوع مقاله، یا وضعیت انتشار، برای ورود رکوردها به پایگاه ثبت وجود نداشت.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) که شامل افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بوده و به مقایسه یوگا به عنوان یک بسته مراقبتی با کنترل مراقبت استاندارد پرداختند.
نویسندگان مرور به‌طور جداگانه مطالعات را انتخاب، کیفیت آنها را رتبه‌بندی، و داده‌ها را استخراج کردند. برای داده‌های دو-حالتی، تفاوت خطر (RD) و 95% فاصله اطمینان (CI) آن را، بر اساس قصد درمان (intention-to-treat; ITT)، محاسبه کردیم. برای داده‌های پیوسته، میانگین تفاوت (MD) بین گروه‌ها و CI آن را محاسبه کردیم. برای تجزیهوتحلیل از مدل‌های اثر-ترکیب (mixed-effect) و اثر-ثابت (fixed-effect) بهره گرفتیم. ناهمگونی (روش I2) را بررسی کرده، خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده سنجیده، و جدول «خلاصه یافته‌ها» را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) تهیه کردیم.
سه مطالعه وارد این مرور شدند. همه پیامد‌ها کوتاه-مدت (کمتر از هشت هفته) بودند. داده‌های قابل استفاده فقط برای دو پیامد گزارش شدند؛ خروج زودهنگام از مطالعه و کیفیت زندگی. شواهدی به دست آمد که به نفع استفاده از بسته یوگا برای بهتر شدن نمرات نهایی کیفیت زندگی بود (1 RCT؛ n=80؛ MD: 22.93؛ 95% CI؛ 19.74 تا 26.12؛ شواهد با کیفیت پائین). داده‌های مربوط به خروج زودهنگام از مطالعه بین گروه‌های درمان دو-پهلو و نامشخص بودند (3 RCT؛ n=193؛ RD: 0.06؛ 95% CI؛ 0.01- تا 0.13؛ شواهد با کیفیت متوسط، ناهمگونی بالا). در کل، این مرور شامل تعداد زیادی از پیامدهای کلیدی گم‌شده است، که وضعیت ذهنی و کلی، عملکرد اجتماعی، سلامت جسمانی، اثرات جانبی و هزینه‌های مراقبت را در بر می‌گیرند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.