پیام کلیدی
• پروبیوتیک‌ها (probiotics) ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر خطر عفونت خون در نوزادان متولد شده از هفته 35 بارداری داشته باشند که تحت جراحی دستگاه گوارش (مری، معده یا روده) قرار می‌گیرند.
• پروبیوتیک‌ها ممکن است نسبت باکتری‌های «خوب» را در روده افزایش دهند، اما نمی‌دانیم که این امر برای نوزاد مفید است یا خیر.
پروبیوتیک‌ها چه هستند؟
پروبیوتیک‌ها عبارتند از باکتری‌های زنده که، در صورت مصرف، ممکن است فواید سلامت داشته باشند. شواهدی وجود دارد که آنها می‌توانند از بیماری التهابی روده (انتروکولیت نکروزان) و عفونت در نوزادان نارس پیشگیری کنند.
برخی از خطرات جراحی دستگاه گوارش در نوزادان چیست؟
جراحی دستگاه گوارش خطر عفونت را افزایش می‌دهد، و عفونت می‌تواند طول مدت بستری را در بیمارستان بیشتر کند. درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها (داروهایی که عفونت باکتریایی را درمان می‌کنند) و استرس ناشی از جراحی می‌تواند مقدار باکتری‌های «خوب» روده را کاهش دهد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که تجویز پروبیوتیک‌ها برای نوزادانی که از هفته 35 بارداری متولد شده و تحت جراحی معده یا روده قرار گرفتند، توانست نرخ عفونت، طول مدت بستری در بیمارستان، نرخ مرگ‌ومیر، تغذیه، و نسبت باکتری‌های «خوب» را در معده و روده بهبود بخشد یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
ما برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که به‌طور تصادفی نوزادان را به درمان آزمایشی (پروبیوتیک‌ها) یا یک کنترل اختصاص دادند، که می‌توانست دارونما (placebo) (یک درمان «ساختگی» که حاوی هیچ دارویی نیست، اما ظاهر یا طعمی مشابه با داروی مورد آزمایش دارد) یا عدم درمان باشد.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما یک مطالعه کوچک را با حضور 61 نوزاد متولد شده از هفته 35 بارداری پیدا کردیم که جراحی دستگاه گوارش داشتند. سی نوزاد پس از جراحی پروبیوتیک دریافت کردند، و 30 نوزاد دارونما.
در گروه پروبیوتیک‌ها، 13% از نوزادان دچار عفونت خون شدند، در حالی که این میزان در گروه دارونما 19% بود. این تفاوت آنقدر کوچک است که قابل توجه و معنی‌دار به نظر نمی‌رسد.
به‌طور متوسط، نوزادان در گروه پروبیوتیک حدود 15 ساعت زودتر از بیماران گروه دارونما غذای خوراکی دریافت کردند. باز هم این تفاوت مهم نیست.
میان 39 نوزادی که مورد آزمایش قرار گرفتند، آنهایی که در گروه پروبیوتیک‌ها بودند، در مقایسه با گروه دارونما، باکتری‌های «خوب» بسیار بیشتری در روده خود داشتند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
ما اعتماد چندانی به شواهد نداریم زیرا این شواهد بر اساس یک مطالعه تکی با تعداد شرکت‌کنندگان اندک است. شواهد به اندازه کافی قوی برای حمایت از مصرف روتین پروبیوتیک‌ها وجود ندارد. برای تعیین فواید و مضرات دادن پروبیوتیک به نوزادان پس از جراحی دستگاه گوارش، مطالعات خوب و بزرگی مورد نیاز است.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا آگوست 2023 به‌روز است.
این مرور شواهدی را با قطعیت پائین از یک RCT کوچک ارائه می‌کند که پروبیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر خطر ابتلا به سپسیس اثبات‌شده (کشت باکتریایی مثبت، موضعی یا سیستمیک) یا زمان لازم تا رسیدن به تغذیه کامل روده‌ای در نوزادان تحت جراحی دستگاه گوارش، دارند.
پروبیوتیک‌ها ممکن است به‌طور قابل ملاحظه‌ای فراوانی باکتری‌های مفید را در روده این نوزادان افزایش دهند، اما پیامدهای بالینی این یافته ناشناخته است.
برای ارزیابی نقش پروبیوتیک‌ها در این جمعیت، نیاز به انجام RCTهایی با قدرت کافی وجود دارد.
دو مطالعه در حال انجام را شناسایی کردیم. از آنجایی که هیچ کدام سن بارداری شرکت‌کنندگان را در مطالعه آینده‌نگر گزارش نکردند، مطمئن نیستیم که آنها واجد شرایط ورود به این مرور بوده باشند.
میکروفلور روده نقش اساسی در ایجاد سدی در برابر کلونیزاسیون پاتوژن‌ها، تسهیل عملکردهای مهم متابولیک، تحریک توسعه سیستم ایمنی، و حفظ تحرک روده دارد. پروبیوتیک‌ها (probiotics) میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که می‌توانند برای تکمیل فلور روده تجویز شوند. نوزادانی که تحت جراحی دستگاه گوارش قرار گرفته‌اند، به‌طور خاص مستعد ابتلا به عوارض عفونی در دوره پس از جراحی هستند. این وضعیت ممکن است تا حدی ناشی از اختلال در یکپارچگی روده و تغییر میکروفلور روده باشد. ممکن است پروبیوتیک‌ها در کاهش بروز سپسیس و بهبود حرکت روده نقش داشته باشند، در نتیجه باعث کاهش عوارض و مرگ‌ومیر و بهبود تغذیه روده‌ای در نوزادان در دوره پس از جراحی می‌شوند.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) تجویز پروبیوتیک‌ها پس از جراحی دستگاه گوارش برای مدیریت پس از جراحی نوزادان متولد شده از هفته 35 بارداری و پس از آن.
در آگوست 2023، به جست‌وجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase، و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی پرداختیم. فهرست منابع مطالعات واردشده و مرورهای سیستماتیک مرتبط را برای یافتن مطالعات بیشتر بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که تجویز پروبیوتیک‌های خوراکی را پس از جراحی در مقابل دارونما (placebo) یا عدم درمان در نوزادانی بررسی کردند که از هفته 35 بارداری متولد شده و یک یا چند جراحی گوارشی داشتند. هیچ محدودیتی را در مورد نوع یا دوز پروبیوتیک‌ها یا طول دوره درمان اعمال نکردیم.
از روش‌های استاندارد کاکرین استفاده کرده، و از درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد استفاده کردیم.
یک RCT را شناسایی کردیم که 61 نوزاد را با سن بارداری 35 هفته یا بیشتر وارد کرد. همه نوزادان در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بستری شدند و برای پاتولوژی‌های گوارشی تحت جراحی قرار گرفتند.
ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در سپسیس اثبات‌شده (کشت باکتریایی مثبت، موضعی یا سیستمیک) میان نوزادان دریافت‌کننده پروبیوتیک در مقایسه با کسانی که دارونما دریافت کردند، دیده شود (نسبت شانس (OR): 0.64؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.16 تا 2.55؛ 61 نوزاد؛ شواهد با قطعیت پائین). پروبیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر زمان لازم تا رسیدن به تغذیه کامل روده‌ای داشته باشند (تفاوت میانگین (MD): 0.63 روز؛ 95% CI؛ 4.02- تا 5.28؛ 61 نوزاد؛ شواهد با قطعیت پائین). هیچ موردی از مرگ‌ومیر پیش از ترخیص از بیمارستان در هر دو بازوی مورد مطالعه گزارش نشد.
دو هفته پس از مصرف مکمل، شیرخوارانی که پروبیوتیک دریافت کردند نسبت به نوزادان درمان‌شده با دارونما، به‌طور قابل توجهی فراوانی نسبی میکروفلور غیر بیماری‌زای روده (Bifidobacteriaceae) بیشتری داشتند (MD: 38.22؛ 95% CI؛ 28.40 تا 48.04؛ 39 نوزاد؛ شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.