پیام‌های کلیدی
1. دکسمدتومیدین (dexmedetomidine) دارویی است که برای تسکین درد و القای خواب استفاده می‌شود. از آن برای نوزادانی تجویز می‌شود که نیاز به تهویه مکانیکی (دستگاهی برای کمک به تنفس) دارند. ما هیچ شواهدی را برای حمایت از استفاده یا عدم استفاده از دکسمدتومیدین در نوزادان تازه متولد شده تحت تهویه مکانیکی پیدا نکردیم.
2. انجام مطالعات خوب طراحی شده برای تعیین فواید و مضرات استفاده از دکسمدتومیدین در نوزادان تازه متولد شده، به ویژه در نوزادان نارس مورد نیاز است، زیرا آنها بسیار بیمار هستند.
دکسمدتومیدین چیست؟
دکسمدتومیدین یک داروی آرام‌بخش است. آرام‌بخش‌ها به فرد کمک می‌کنند تا احساس آرامش داشته باشد؛ اغلب افراد پس از مصرف آرام‌بخش به خواب می‌روند. دکسمدتومیدین همچنین دارای خواص تسکین درد است. دکسمدتومیدین به افراد در هر سنی داده می‌شود تا به آنها کمک کند در طول دریافت مراقبت‌های ویژه، تهویه مکانیکی و روش‌های تشخیصی یا جراحی استرس‌زا، آرام شوند و درد کمتری را احساس کنند.
چرا این امر برای نوزادان تحت تهویه مکانیکی مهم است؟
حدود 9% از تمام نوزادان بلافاصله پس از تولد در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU) بستری می‌شوند. بسیاری از این نوزادان برای تنفس نیاز به کمک دارند و در دستگاه تنفس مصنوعی قرار دارند. تهویه مکانیکی و زمان سپری‌شده در NICU برای نوزادان استرس‌زا است. درد و استرس در نوزادان منجر به عوارض طولانی‌مدت (تا بزرگسالی) می‌شود. بنابراین اغلب در طول مراقبت‌های ویژه به تجویز داروهایی برای تسکین درد و کاهش استرس نیاز است.
برای کاهش درد و استرس ناشی از ونتیلاتورها، معمولا به نوزادان داروهای مسکّن مانند اوپیوئیدها (مورفین، فنتانیل) همراه با میدازولام داده می‌شود. میدازولام یک بنزودیازپین (آرام‌بخش) است و به ایجاد آرامش در کودک کمک می‌کند. مورفین و فنتانیل هر دو دارای عوارض جانبی جدی مانند وابستگی فیزیکی، مشکلات ترک، و کندی هضم غذا و تنفس هستند.
دکسمدتومیدین ممکن است به جای اوپیوئیدها و بنزودیازپین‌ها یا در ترکیب با دوزهای کمتری از مواد اوپیوئیدی، استفاده شود. این دارو روی حرکت تنفسی تاثیر نمی‌گذارد (نوزاد تنفس را فراموش نمی‌کند)، ارایه کمک را حین مراقبت کانگورویی ساده می‌کند (تماس پوست با پوست).
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که دکسمدتومیدین دارویی موثر و بی‌خطر برای تسکین درد و استرس در نوزادان بیمار تحت تهویه مکانیکی به شمار می‌رود.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
ما برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که دکسمدتومیدین را در مقایسه با مواد اوپیوئیدی (مانند مورفین یا فنتانیل)، داروهای آرام‌بخش غیراوپیوئیدی (مانند کتامین، میدازولام، فنوباربیتال یا پروپوفول)، یا دارونما (placebo) (درمان ساختگی) در نوزادان بیمار تحت تهویه مکانیکی بررسی کردند.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما هیچ مطالعه‌ای را پیدا نکردیم که دکسمدتومیدین را با داروهای آرام‌بخش یا دارونما مقایسه کرده باشد. چهار مطالعه در حال انجام را یافتیم که دکسمدتومیدین را با فنتانیل، مورفین و کتامین به همراه دکسمدتومیدین مقایسه می‌کنند. ما مطمئن نیستیم که این مطالعات به سوال ما در مورد استفاده از دکسمدتومیدین برای تسکین درد و آرام‌بخش در نوزادان تحت تهویه مکانیکی پاسخ دهند، زیرا هنوز نمی‌دانیم که نوزادان مورد مطالعه به تهویه مکانیکی نیاز دارند یا خیر.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
ما شواهدی را برای حمایت از استفاده یا عدم استفاده از دکسمدتومیدین به منظور کاهش درد و ناراحتی در نوزادان نارس تحت تهویه مکانیکی پیدا نکردیم.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا سپتامبر 2023 به‌روز است.
علیرغم استفاده روزافزون از دکسمدتومیدین، شواهد کافی مبنی بر استفاده روتین از آن برای ایجاد بی‌دردی و آرام‌بخشی در نوزادان تازه متولد شده تحت تهویه مکانیکی وجود ندارد. علاوه بر این، اطلاعات مربوط به بی‌خطری استفاده از دکسمدتومیدین کمیاب بوده، و هیچ داده‌ای در مورد تاثیرات طولانی‌مدت آن در دسترس نیست.
مطالعات آتی باید به اثربخشی، بی‌خطری و تاثیرات طولانی‌مدت مصرف دکسمدتومیدین به عنوان یک درمان دارویی تکی برای ایجاد آرام‌بخشی و بی‌دردی در نوزادان تازه متولد شده بپردازند.
دکسمدتومیدین (dexmedetomidine) یک آگونیست انتخابی آلفا-2 با کمترین تاثیر بر مشخصات همودینامیک است. تصور می‌شود که این دارو نسبت به مورفین یا اوپیوئیدهای قوی‌تر، داروهایی که در حال حاضر برای بی‌دردی و آرام‌بخشی در نوزادان تازه متولد شده استفاده می‌شوند، بی‌خطرتر باشد. با وجود آنکه دکسمدتومیدین برای ایجاد بی‌دردی در کودکان و نوزادان مجوز لازم را ندارد، به‌طور فزاینده‌ای در این گروه سنی استفاده می‌شود.
تعیین اثربخشی و بی‌خطری (safety) کلی دکسمدتومیدین برای ایجاد آرام‌بخشی و بی‌دردی در نوزادان تحت تهویه مکانیکی در مقایسه با دیگر داروهای غیراوپیوئیدی، اوپیوئیدها، یا دارونما (placebo).
CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی را تا سپتامبر 2023 جست‌وجو کردیم.
ما برنامه‌ریزی کردیم تا کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTها را برای ارزیابی اثربخشی دکسمدتومیدین در مقایسه با دیگر داروهای غیراوپیوئیدی، اوپیوئیدها، یا دارونما به منظور ایجاد آرام‌بخشی و بی‌دردی در نوزادان (سن کمتر از چهار هفته) که نیاز به تهویه مکانیکی داشتند، وارد کنیم.
از روش‌های استاندارد کاکرین بهره بردیم. پیامدهای اولیه، سطح آرام‌بخشی و سطح بی‌دردی بود. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از روزهای سپری‌شده با تهویه مکانیکی، تعداد نوزادانی که به داروی اضافی برای آرام‌بخشی یا بی‌دردی (یا هر دو) نیاز داشتند، افت فشار خون، مرگ‌ومیر نوزادان، و پیامدهای تکامل سیستم عصبی. از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد برای هر پیامد بهره گرفتیم.
هیچ مطالعه واجد شرایطی را برای ورود شناسایی نکردیم.
چهار مطالعه در حال انجام را یافتیم، که به نظر می‌رسد دو مورد از آنها واجد شرایط ورود هستند؛ آنها دکسمدتومیدین را با فنتانیل (fentanyl) در نوزادانی که نیاز به جراحی دارند، مقایسه می‌کنند. دو مطالعه دیگر را در قالب در انتظار طبقه‌بندی بر اساس ارزیابی گزارش‌های کامل، فهرست کردیم. یک مطالعه دکسمدتومیدین را با مورفین در نوزادان دچار آسفیکسی که تحت هیپوترمی قرار دارند، مقایسه می‌کند، و مطالعه دیگر (جمعیت مختلط، سن نوزادان تا سه سال) دکسمدتومیدین را در مقابل کتامین (ketamine) به علاوه دکسمدتومیدین برای اکوکاردیوگرافی ارزیابی می‌کند. حجم نمونه برنامه‌ریزی شده در چهار مطالعه، بین 40 و 200 نوزاد است. داده‌های این مطالعات ممکن است شواهدی را برای اثربخشی و بی‌خطری مصرف دکسمدتومیدین ارایه دهند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.