پیام‌های کلیدی
• ما لورازیدون (lurasidone)، یک داروی آنتی‌سایکوتیک یا ضدروان‌پریش جدیدتر، را با داروهای آنتی‌سایکوتیک مرسوم مانند هالوپریدول (haloperidol) برای درمان اسکیزوفرنی مقایسه کردیم.
• بر اساس نتایج دو مطالعه، ما مطمئن نیستیم که لورازیدون نشانه‌های اسکیزوفرنی را بهبود می‌بخشد یا عوارض ناخواسته کمتری نسبت به داروهای مرسوم ایجاد می‌کند.
• انجام تحقیقات بیشتری برای تعیین فواید و مضرات بالقوه لورازیدون در مدیریت اسکیزوفرنی مورد نیاز است.
اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی وضعیتی است که بر نحوه درک شخص از واقعیت تاثیر می‌گذارد و منجر به بروز نشانه‌هایی مانند توهم، هذیان و مشکل در تفکر واضح می‌شود. همچنین می‌تواند محیط‌های آشنا را عجیب‌وغریب کرده و بر روابط و تعاملات اجتماعی بیماران تاثیر بگذارد. در حالی که زندگی با اسکیزوفرنی چالش‌برانگیز است، بسیاری از افراد سخت کار می‌کنند تا نشانه‌های خود را مدیریت کرده و زندگی رضایت‌بخشی داشته باشند.
اسکیزوفرنی چگونه درمان می‌شود؟
مصرف داروهای آنتی‌سایکوتیک یا ضدروان‌پریشی برای کاهش نشانه‌های شدید اسکیزوفرنی ضروری هستند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
هدف ما آن بود که بدانیم لورازیدون:
• در کاهش نشانه‌های اسکیزوفرنی نسبت به داروهای آنتی‌سایکوتیک مرسوم، مانند هالوپریدول، موثرتر است.
• عوارض ناخواسته کمتری ایجاد می‌کند.
• کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد یا خطر مرگ ناشی از خودکشی یا علل طبیعی را کاهش می‌دهد.
ما چه‌کاری را انجام دادیم؟
ما کارآزمایی‌های بالینی را بررسی کردیم که لورازیدون را با داروهای مرسوم آنتی‌سایکوتیک مقایسه کردند. تمرکز ما بر تغییرات در نشانه‌های اسکیزوفرنی بود و اینکه لورازیدون باعث بروز عوارض جانبی شد یا خیر. ما به دنبال شواهد در مورد کیفیت زندگی، مرگ‌ومیرهای ناشی از خودکشی یا دلایل طبیعی، و دیگر پیامدهای مهم نیز بودیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما دو مطالعه را پیدا کردیم که شامل 308 بزرگسال مبتلا به اسکیزوفرنی (220 مرد و 85 زن) بودند. این مطالعات لورازیدون را با هالوپریدول، یک آنتی‌سایکوتیک مرسوم، مقایسه کردند. نتایج نشان دادند که:
• نشانه‌های اسکیزوفرنی: مشخص نیست که لورازیدون نشانه‌ها را براساس مقیاس‌های رایج (مثلا Brief Psychiatric Rating Scale) بهبود می‌بخشد یا خیر. یک مطالعه بهبودی جزئی را نشان کرد، اما ما در مورد این نتایج بسیار نامطمئن هستیم.
• عوارض جانبی: مشخص نیست که لورازیدون در مقایسه با هالوپریدول عوارض جانبی کمتری را ایجاد می‌کند یا بیشتر.
• پیامدهای دیگر: هیچ مطالعه‌ای بررسی نکرد که لورازیدون خطر خودکشی را کاهش می‌دهد یا کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد یا خیر.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
شواهد فقط براساس دو مطالعه کوچک است، که اعتماد ما را به نتایج محدود می‌کند. علاوه‌بر این، مطالعات در جمعیت‌های خاصی انجام شدند، بنابراین یافته‌ها ممکن است برای همه افراد مبتلا به اسکیزوفرنی صدق نکنند. هر دو مطالعه محدودیت‌هایی در طراحی خود داشتند، که ممکن است بر قابلیت اطمینان یا اعتبار نتایج آنها تاثیر گذاشته باشد.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا اپریل 2024 به‌روز است.
ما در مورد اینکه مصرف لورازیدون در مقایسه با داروهای آنتی‌سایکوتیک تیپیکال در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، فوایدی برای وضعیت روانی، کل عوارض جانبی جدی، یا عوارض جانبی شدید دارد یا خیر، مطمئن نیستیم. شواهد موجود در این مرور از قطعیت بسیار پائینی برخوردار است، که از دو کارآزمایی کوچک به دست آمدند. محدودیت‌های مطالعه (خطر سوگیری) و نتایج غیردقیق بر اعتماد ما به شواهد تاثیر گذاشت. علاوه‌بر این، داده‌هایی در مورد مرگ‌ومیر (به دلیل خودکشی یا دلایل طبیعی) یا کیفیت زندگی در دسترس نیستند.
انجام مطالعات تصادفی‌سازی شده و در مقیاس بزرگ بیشتری برای ارائه بینش روشن‌تری در مورد فواید و مضرات لورازیدون در مقایسه با داروهای آنتی‌سایکوتیک تیپیکال برای درمان اسکیزوفرنی مورد نیاز است.
داروهای آنتی‌سایکوتیک (antipsychotic) یا ضدروان‌پریشی، درمان اصلی اسکیزوفرنی (schizophrenia) را تشکیل می‌دهند. حتی با وجود اینکه در سال‌های اخیر چندین آنتی‌سایکوتیک جدید نسل دوم (یعنی لورازیدون (lurasidone)، ایلوپریدون (iloperidone) و کاریپرازین (cariprazine)) تایید شده‌اند، آنتی‌سایکوتیک‌های تیپیکال (مانند کلرپرومازین (chlorpromazine)، هالوپریدول (haloperidol) و فلوفنازین (fluphenazine)) یک گزینه درمانی اصلی برای این بیماری در سراسر جهان باقی مانده‌اند. اطلاعات کمی در مورد نسبت خطر به مزیت نسبی «آخرین» آنتی‌سایکوتیک‌های نسل دوم در مقایسه با عوامل تیپیکال «پایه تثبیت‌شده» وجود دارد.
مرور سیستماتیک اثربخشی و بی‌خطری (safety) لورازیدون در مقابل داروهای آنتی‌سایکوتیک تیپیکال برای بزرگسالان مبتلا به اسکیزوفرنی یا اختلالات مرتبط با اسکیزوفرنی.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های مطالعه-محور گروه اسکیزوفرنی در کاکرین را جست‌وجو کردیم (5 جون 2019). ما همچنین جست‌وجوی به‌روزشده‌ای را در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase، و سه بانک اطلاعاتی دیگر، همچنین دو پایگاه ثبت کارآزمایی و بانک اطلاعاتی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در 1 اپریل 2024 انجام دادیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را انتخاب کردیم که لورازیدون را با داروهای آنتی‌سایکوتیک تیپیکال (مانند کلرپرومازین، فلوفنازین، هالوپریدول، لوکساپین (loxapine)، مزوریدازین (mesoridazine)، مولیندون (molindone)، پرفنازین (perphenazine)، تیوریدازین (thioridazine)، تیوتیکسن (thiothixene)، زوکلوپنتیکسل (zuclopenthixol)) در بزرگسالان مبتلا به اسکیزوفرنی مقایسه کردند. هیچ محدودیت بیشتری در جست‌وجوها اعمال نشدند.
فرآیندهای استاندارد روش‌شناسی (methodology) کاکرین را دنبال کردیم. اطلاعات مربوط به ویژگی‌های شرکت‌کننده، مداخلات، پیامدهای مطالعه، طراحی مطالعه، روش‌های انجام کارآزمایی، و منابع مالی را استخراج کردیم. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، داده‌ها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. ما قطعیت شواهد را با روش درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای این پیامدهای کلیدی ارزیابی کردیم: تغییر در وضعیت روانی، مرگ بر اثر خودکشی یا علت طبیعی، کیفیت زندگی، کل عوارض جانبی جدی و عوارض جانبی شدید (براساس تعریف نویسندگان مطالعه).
ما دو مطالعه را با مجموع 308 فرد مبتلا به اسکیزوفرنی (220 مرد و 85 زن) وارد کردیم. در مجموع 223 شرکت‌کننده لورازیدون (20، 40، یا 80 میلی‌گرم/روز) و 82 شرکت‌کننده هالوپریدول (تا 10 میلی‌گرم/روز) یا پرفنازین (تا 32 میلی‌گرم/روز) را دریافت کردند؛ سه بیمار هیچ دارویی را دریافت نکردند. هر دو مطالعه در ایالات متحده انجام شدند. طول دوره پیگیری، چهار تا شش هفته بود. مرگ بر اثر خودکشی/علل طبیعی و کیفیت زندگی توسط دو مطالعه واردشده گزارش نشدند.
شواهد در مورد تاثیرات لورازیدون بر تغییر در وضعیت روانی بسیار نامشخص است: مقیاس مختصر رتبه‌بندی روان‌پزشکی (Brief Psychiatric Rating Scale; BPRS) (MD: 3.74؛ 95% CI؛ 0.57 تا 6.90؛ 1 RCT؛ 281 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ و مقیاس سندرم مثبت و منفی (Positive and Negative Syndrome Scale; PANSS) (MD: 6.68؛ 95% CI؛ 2.45 تا 10.91؛ 1 RCT؛ 281 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
همچنین شواهد در مورد تاثیرات لورازیدون بر کل عوارض جانبی جدی (RR: 0.98؛ 95% CI؛ 0.37 تا 2.60؛ 2 RCT؛ 303 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) و بر عوارض جانبی شدید (RR: 1.70؛ 95% CI؛ 0.46 تا 6.32؛ 1 RCT؛ 281 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) بسیار نامطمئن است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.