پیامهای کلیدی
در جراحی آب مروارید، لنزهای جایگزینی که دارای لبه تیز هستند ممکن است نسبت به لنزهایی با لبه گرد در سطح خود کمتر کدر شوند. افرادی که لنزهای جدید را با لبههای تیز دریافت میکنند ممکن است نسبت به افرادی که لنزهایی را با لبههای گرد دریافت میکنند، بینایی واضحتری داشته و کمتر به جراحی لیزر نیاز داشته باشند.
آب مروارید چگونه درمان میشود؟
لنز یک دیسک کوچک و شفاف داخل چشم است که پرتوهای نور را برای ایجاد تصاویر واضح از اشیاء دیده شده، متمرکز میکند. آب مروارید زمانی شروع میشود که لکههای کدر روی لنز چشم تشکیل میشوند. هرچه لکههای کدر به مرور زمان بزرگتر شوند، بینایی مهآلود و تار میشود.
در صورت ابتلای شما به آب مروارید، جراحی تنها راه بهبود بینایی است. در جراحی آب مروارید، برشی ریز در چشم شما ایجاد میشود؛ لنز قدیمی و کدر خارج و یک لنز پلاستیکی جدید در جای آن قرار میگیرد.
پس از جراحی آب مروارید
یک مشکل شایع پس از جراحی آب مروارید این است که پشت لنزهای جدید لکههای کدر روی سطح ایجاد میکند، که باعث تاری یا مهآلود شدن دید میشود. این مشکل با استفاده از لیزر برای ایجاد یک سوراخ کوچک در پشت لنز درمان میشود تا نور از آن عبور کند. با این حال، این پروسیجر میتواند مشکلات بیشتری را مانند افزایش فشار داخل چشم ایجاد کند یا به سایر قسمتهای چشم آسیب برساند.
چرا این مرور کاکرین را انجام دادیم؟
سبکهای مختلفی از لنزهای پلاستیکی طراحی شدهاند تا زمانی که در چشم قرار میگیرند، تاری دید را متوقف کرده یا کاهش دهند. تغییرات شامل گرد یا تیز کردن لبههای لنز است. هدف آن بود که لبههایی با شکلهای متفاوت روی لنز احتمال تاری آن را کاهش میدهد یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
به جستوجوی مطالعاتی پرداختیم که طراحیهای مختلف لنزهای پلاستیکی مورد استفاده را در جراحی آب مروارید تست کردند. میخواستیم بدانیم لبههایی با شکل متفاوت روی لنز چگونه بر نیاز به لیزر چشم یک سال پس از جراحی آب مروارید تاثیر میگذارد.
تاریخ جستوجو: شواهدی را که تا 17 نوامبر 2020 منتشر شدند، وارد کردیم.
آنچه ما به دست آوردیم
تعداد 10 مطالعه را شامل 1065 فرد مبتلا به آب مروارید مرتبط با افزایش سن یافتیم که در آنها 1834 چشم برای تعویض لنز تحت جراحی قرار گرفتند. این مطالعات در اتریش، آلمان، هند، ژاپن، سوئد و انگلستان انجام شدند. طول مدت آنها حداقل یک سال بود. برخی از مطالعات شرکتکنندگان را تا 12 سال پس از جراحی تحت نظر داشتند.
مطالعات، لنزهای جایگزین را با لبههای گرد با لنزهای جایگزین با لبههای تیز مقایسه کردند.
یک شرکت داروسازی یک مطالعه را تامین مالی کرد، بخشی از بودجه مالی مطالعه دیگر را نیز تامین کرد.
نتایج اصلی مرور ما چه هستند؟
در هر 10 مطالعه، چشمانی که به آنها لنز با لبههای تیز داده شد، در مقایسه با چشمهایی که لنز با لبههای گرد داشتند، تیرگی کمتری روی لنز نشان دادند.
- پس از دو، سه و پنج سال، چشمهایی که لنز با لبه تیز داشند ممکن است کمتر از چشمانی با لنز لبه گرد به جراحی لیزر نیاز داشته باشند (شواهد حاصل از شش مطالعه شامل 742 نفر).
- بعد از یک سال و سه سال، ممکن است بینایی در چشمهایی که لنزهای لبه تیز دریافت کردند، در مقایسه با چشمهایی که لنزهای لبه گرد دریافت کردند، واضحتر باشد (شواهد حاصل از دو مطالعه شامل 260 نفر).
- در یک سال پس از جراحی، مشخص نبود که طراحی لنز (لبه تیز یا گرد) بر تعداد افرادی که برای درمان لکههای کدر روی لنز جدید نیاز به جراحی لیزری پیدا کردند، تاثیر میگذارد یا خیر. این ممکن است به این دلیل باشد که افراد زیادی در هر دو گروه پس از یک سال به جراحی لیزر نیاز نداشتند.
در رابطه با اینکه دو نوع طراحی لنز چگونه بر تعداد هر گونه تاثیرات ناخواستهای که افراد تجربه میکنند تاثیر میگذارد نامطمئن هستیم، زیرا این موارد به صورت همسو و سازگار گزارش نشدند. هیچ شواهدی را مبنی بر تفاوت مهم بین دو نوع لنز در تعداد عوارض گزارششده پیدا نکردیم.
هیچ یک از مطالعات بهزیستی (well-being) افراد را اندازهگیری نکردند.
قطعیت نتایج
نسبت به لنزهایی با لبههای تیز که میانگین امتیاز کمتری را برای کدر شدن نسبت به لنزهایی با لبههای گرد نشان میدهند، اطمینان متوسطی داریم. شواهد بیشتر ممکن است اعتماد ما را به این نتیجه افزایش دهد. در مورد شفافتر شدن بینایی و نیاز کمتر به جراحی لیزر برای چشمهایی که لنزهای لبه تیز دارند، اطمینان کمتری داریم. انجام پژوهشهای بیشتر در این زمینه احتمالا اعتماد ما را نسبت به نتایج افزایش خواهند داد.
این مرور شواهدی را ارائه میدهد که IOLهای با لبه تیز احتمالا با تشکیل PCO کمتری نسبت به IOLهای لبه گرد همراه هستند، و کپسولوتومی Nd:YAG کمتری دارند. تاثیرات روی حدت بینایی کمتر قطعی بود. اثر این لنزها بر کیفیت زندگی ارزیابی نشده و فقط دادههای مقایسهای با قطعیت بسیار پائین در مورد حوادث جانبی وجود دارد.
کدورت کپسول خلفی (posterior capsule opacification; PCO) عبارت است از کدر شدن قسمت خلفی کپسول لنز چشم، یک ساختار شفاف شبیه پوست، که لنز کریستالی را در چشم انسان احاطه کرده است. PCO شایعترین عارضه پس از جراحی مدرن آب مروارید با کاشت لنز داخل چشمی (intraocular lens; IOL) محفظه خلفی چشم است. نشانههای اصلی PCO عبارتند از کاهش حدت بینایی، «کدر شدن (cloudy)»، تاری دید و کاهش حساسیت کنتراست. PCO با لیزر neodymium:YAG (Nd:YAG) درمان میشود، که سوراخ کوچکی در کپسول کدر ایجاد کرده و محور مرکزی بینایی شفاف بازیابی میشود. این کپسولوتومی (capsulotomy) ممکن است عوارض چشمی دیگری را مانند افزایش فشار داخل چشم یا تورم مرکز شبکیه چشم (ادم ماکولا (macular oedema)) ایجاد کند. این پروسیجر همچنین بار (burden) مالی قابلتوجهی برای سیستم مراقبت سلامت در سراسر جهان به دنبال دارد. در دهههای اخیر، پیشرفتهایی در انتخاب مواد IOL و بهینهسازی طراحیهای IOL برای پیشگیری از تشکیل PCO پس از جراحی آب مروارید مشاهده شده است. این موارد شامل ایجاد تغییرات در ساختارهای جانبی است که لنز را در مرکز کیسه کپسول لنز نگه میدارد، و طراحیهای IOL هاپتیک (haptics)، و لبه اپتیک IOL نامیده میشود.
مقایسه تاثیرات طراحیهای لبه اپتیک IOL بر PCO پس از جراحی آب مروارید.
ما CENTRAL؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid Embase؛ منابع علمی سلامت آمریکای لاتین و کارائیب (LILACS)؛ ISRCTN registry؛ ClinicalTrials.gov و پلتفرم بینالمللی پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO) را تا 17 نوامبر2020 جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که انواع مختلف طراحی لبه اپتیک IOL را مقایسه کردند. پیامد اولیه از پیش تعیین شده ما، نسبت چشمهای سالم درمان شده با کپسولوتومی Nd:YAG یک سال پس از جراحی بود. پیامدهای ثانویه شامل نمره PCO، بهترین حدت بینایی دور اصلاح شده (best-corrected distance visual acuity: BCDVA) و نمره کیفیت زندگی در یک سال بود. به دلیل در دسترس بودن دادههای مهم طولانی-مدت، دادهها را در پیگیری طولانی-مدت نیز ارائه کردیم که یک تغییر post hoc در پروتکل ما است.
از روشهای استاندارد مورد انتظار کاکرین و رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد استفاده کردیم.
تعداد 10 مطالعه (1065 نفر، 1834 چشم) را وارد مرور کردیم که IOLهای با لبه تیز و لبه گرد را مقایسه کردند. هشت مورد از این مطالعات، مطالعات درون-فردی بودند که به موجب آن یک چشم یک IOL با لبه تیز و چشم دیگر یک IOL با لبه گرد دریافت کرد. مواد IOL شامل اکریلیک (2 مطالعه)، سیلیکون (4 مطالعه)، پلیمتیل متاکریلات ((polymethyl methacrylate; PMMA)؛ 3 مطالعه) و مواد مختلف (1 مطالعه) بودند. این مطالعات در اتریش، آلمان، هند، ژاپن، سوئد و انگلستان انجام شدند. پنج مطالعه حداقل در یک حوزه با خطر بالای سوگیری (bias) بودند. دو مطالعه را در همه دامنهها، در معرض خطر پائین سوگیری قضاوت کردیم.
موارد اندکی از کپسولوتومی Nd:YAG در یک سال (پیامد اولیه) وجود داشت: 1/371 در گروه لبه تیز و 4/371 در گروه لبه گرد. تخمین اثرگذاری به نفع IOLهای لبه تیز بود اما فواصل اطمینان بسیار گسترده و با شانس بیشتر یا کمتر کپسولوتومی Nd:YAG در لبههای تیز در مقایسه با لنزهای لبه گرد سازگار بود (نسبت شانس (OR) Peto؛ 0.30؛ 95% CI؛ 0.05 تا 1.74؛ I2 = 0%؛ 6 مطالعه، 742 چشم). این به معنای هفت مورد کمتر در کپسولوتومی Nd:YAG در هر 1000 مورد IOL با لبه تیز در مقایسه با IOLهای لبه گرد است (95% CI؛ 9 مورد کمتر تا 7 مورد بیشتر). این یافته را دارای شواهدی با قطعیت پائین قضاوت کردیم، که سطح آن به دلیل عدم-دقت و خطر سوگیری، کاهش یافت.
کاهش خطر مشابهی در کپسولوتومی Nd:AG در IOLهای لبه تیز در مقایسه با IOLهای لبه گرد در دو، سه و پنج سال مشاهده شد، اما با افزایش تعداد حوادث کپسولوتومی Nd:YAG با پیگیری طولانی-مدتتر، این تاثیر در پیگیری طولانی-مدت دقیقتر اندازهگیری شد: دو سال، خطر نسبی (RR): 0.35 (0.16 تا 0.80)؛ 703 چشم (6 مطالعه)؛ 89 مورد کمتر در هر 1000 مورد؛ سه سال، RR: 0.21 (0.11 تا 0.41)؛ 538 چشم (6 مطالعه)؛ 170 مورد کمتر در هر 1000 مورد؛ پنج سال، RR: 0.21 (0.10 تا 0.45)؛ 306 چشم (4 مطالعه)؛ 331 مورد کمتر در هر 1000 مورد. دادههای مربوط به 9 سال و 12 سال فقط از یک مطالعه در دسترس بود.
همه مطالعات نمره PCO را گزارش کردند. چهار مطالعه نمره AQUA؛ (Automated Quantification of After-Cataract)، چهار مطالعه نمره EPCO؛ (Evaluation of PCO) و دو مطالعه روش دیگری را برای کمّیسازی PCO گزارش کردند. با توجه به نحوه گزارش آنها، تجمیع این دادهها امکانپذیر نبود، اما همه مطالعات به صورت همسو و سازگار کاهش میانگین نمره PCO (از 0.5 تا 3 واحد) را با IOLهای لبه تیز در مقایسه با IOLهای لبه گرد گزارش کردند که دارای اهمیت آماری بود. این مورد را دارای شواهدی با قطعیت متوسط در نظر گرفتیم، که دلیل آن، وجود خطر سوگیری (bias) بود.
نمره حدت بینایی logMAR در چشمانی که IOL با لبه تیز دریافت کردند، کمتر (بهتر) بود، اما این تفاوت کوچک و احتمالا از نظر بالینی در یک سال بیاهمیت بود (تفاوت میانگین (MD): 0.06 logMAR-؛ 95% CI؛ 0.12- تا 0؛ 2 مطالعه، 153 چشم؛ شواهد با قطعیت پائین). تاثیرات مشابهی در دورههای پیگیری طولانیتر دیده شد، اما دادههای بدون اهمیت آماری، کمتر بهطور کامل گزارش شدند: دو سال MD: -0.01 logMAR (0.05- تا 0.02)؛ 2 مطالعه، 311 چشم؛ سه سال MD؛ 0.09- logMAR (0.22- تا 0.03)؛ 2 مطالعه، 117 چشم؛ دادههای مربوط به پیگیری پنج ساله فقط از یک مطالعه در دسترس است.
هیچ یک از مطالعات گزارشی را درباره کیفیت زندگی ارائه ندادند. شواهدی با قطعیت بسیار پائین در مورد حوادث جانبی هیچ تفاوت مهمی را بین گروهها نشان نداد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.