پیشینه
رینیت آلرژیک، التهاب (تورم و/یا تحریک‌پذیری) درون بینی ناشی از آلرژی‌ها است. این عارضه هم در کودکان و هم در بزرگسالان شایع است. رینیت آلرژیک می‌تواند موقتی (کمتر از چهار روز در هفته یا چهار هفته در سال) یا دائمی (بیش از چهار روز در هفته یا چهار هفته در سال) باشد. این آلرژی می‌تواند از طریق موارد متفاوت زیادی ایجاد شود؛ اما آلرژن‌های شایع (چیز‌هایی که باعث آلرژی می‌شوند) این موارد هستند: گرده چمن یا درخت، کپک، مایت‌های غبار (dust mites) یا شوره (پوسته‌های کوچک پوست) حیوانات. افراد مبتلا به رینیت آلرژیک دچار نشانه‌ها (گرفتگی بینی، آبریزش بینی، خارش بینی و عطسه) می‌شوند که ممکن است بر کیفیت زندگی آنها تاثیر بگذارد.
شستشوی بینی با سالین (که تحت عنوان تمیز کردن، شستشو یا لاواژ بینی نیز شناخته می‌شود)، پروسیجری است که طی آن حفره بینی با محلول‌های سالین (آب نمک) شسته می‌شود. نحوه عملکرد سالین به طور کامل درک نشده؛ اما احتمالا به وسیله رقیق کردن موکوس (آب بینی)، تخلیه آن و هم‌چنین تخلیه بخشی از آلرژن‌ها را از بینی که سبب تحریک می‌شوند تسهیل می‌کند. شستشوی بینی با سالین می‌تواند با اسپری‌ها، پمپ‌ها یا بطری‌های فشاری انجام شود. محلول‌های سالین می‌توانند ایزوتونیک (غلظت مشابه نمکی که در بدن یافت می‌شود – 0.9% NaCl) یا هیپرتونیک (نمکی‌تر از آن‌چه در بدن یافت می‌شود – بیش از 0.9% NaCl) باشند. گرچه تصور می‌شود شستشو با سالین ایمن باشد، گزارش‌هایی از اپیستاکسی (خونریزی بینی) و تحریک‌پذیری یا ناراحتی در بینی و گوش‌ها وجود داشته است. این درمان بدون نسخه در دسترس است و می‌تواند به‌تنهایی یا به عنوان مکمل سایر درمان‌های دارویی برای رینیت آلرژیک مانند استروئید‌های اینترانازال (داخل بینی) و آنتی‌هیستامین‌های خوراکی استفاده شود.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا نوامبر 2017 به‌روز است.
ویژگی‌های مطالعه
14 مطالعه را با مجموع 747 شرکت‌کننده (260 بزرگسال؛ 487 کودک) یافتیم. حجم سالین مورد استفاده در این مطالعات متفاوت بود: پنج مطالعه از حجم‌های «بسیار پائین» (اسپری‌های بینی که کمتر از 5 میلی‌لیتر سالین به ازای هر سوراخ بینی در هر بار مصرف فراهم می‌کنند)، دو مطالعه از حجم کم (بین 5 و 59 میلی‌لیتر سالین در هر سوراخ بینی در هر بار مصرف با یک سرنگ) و چهار مطالعه از محلول‌های با حجم بالا (بیش از 60 میلی‌لیتر در هر سوراخ بینی به ازای هر بار مصرف) استفاده کرده بودند. هشت مطالعه از سالین هیپرتونیک استفاده کرده، پنج مورد از سالین ایزوتونیک بهره برده و سه مطالعه این اطلاعات را ارائه نکرده بودند. دو مطالعه از دو نوع محلول سالین مختلف استفاده کرده بودند.
منابع تامین مالی مطالعه
هفت مطالعه نحوه تامین مالی خود را اعلام نکرده بودند. بودجه هفت مورد دیگر به وسیله بخش محققان یا گرنت‌های پژوهشی از دولت منطقه‌ای یا ملی تامین شده بود. بودجه هیچ مطالعه‌ای را شرکت‌های دارو‌سازی پرداخت نکرده بودند.
نتایج کلیدی
شستشوی بینی با سالین در مقایسه با عدم شستشو با سالین
ممکن است شستشوی بینی با سالین، دارای مزایایی هم در بزرگسالان و هم در کودکان در بهبود نشانه‌های رینیت آلرژیک در قیاس با عدم شستشو با سالین داشته باشد و به نظر نمی‌رسد مرتبط با عوارض جانبی باشد. اینکه بتوانیم با توجه به این مرور بگوییم تفاوتی بین حجم‌ها و غلظت‌های مختلف محلول سالین وجود دارد یا خیر، امکان‌پذیر نیست.
افزودن شستشوی بینی با سالین به درمان «فارماکولوژیک» رینیت آلرژیک
این موضوع که افزودن شستشوی بینی با سالین به درمان فارماکولوژیک (استروئید‌های اینترانازال یا آنتی‌هیستامین‌های خوراکی)، به بهبود نشانه‌های رینیت آلرژیک در مقایسه با استفاده از درمان دارویی به‌تنهایی کمک می‌کند یا خیر، نامطمئن است. به نظر نمی‌رسد استفاده از شستشوی بینی با سالین، ارتباطی با عوارض جانبی داشته باشد.
شستشوی بینی با سالین در مقایسه با درمان «فارماکولوژیک» رینیت آلرژیک
شواهد کافی برای دانستن اینکه شستشوی بینی با سالین، بهتر، بدتر یا برابر با استفاده از استروئید‌های اینترانازال است یا خیر، وجود ندارد. هیچ مطالعه‌ای پیامد‌های مورد نظر ما را در قیاس با شستشوی بینی با سالین با آنتی‌هیستامین‌های خوراکی گزارش نکرده است.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد شستشوی بینی با سالین در مقایسه با درمان بدون شستشو با سالین، پائین (اطمینان ما به این تخمین اثرگذاری محدود بود: تاثیر حقیقی ممکن است به طور قابل توجهی متفاوت از این تخمین اثرگذاری باشد) یا بسیار پائین بود (ما اطمینان بسیار کمی به این تخمین اثرگذاری داریم: تاثیر حقیقی ممکن است به طور قابل توجهی متفاوت از این تخمین اثرگذاری باشد). این امر به این دلیل است که اکثر مطالعات بسیار کوچک بوده و از روش‌های متفاوت برای اندازه‌گیری پیامد مشابه استفاده کرده بودند. از آن‌جایی که شستشو با سالین می‌تواند جایگزینی ارزان، ایمن و قابل پذیرش برای استروئید‌های اینترانازال و آنتی‌هیستامین‌ها باشد، نیاز به مطالعات بیش‌تری با کیفیت بالا وجود دارد.
شستشو با سالین می‌تواند شدت بیماری گزارش شده را به وسیله بیمار در مقایسه با عدم شستشو با سالین تا سه ماه در بزرگسالان و کودکان مبتلا به رینیت آلرژیک را بدون عوارض جانبی گزارش شده کاهش دهد. هیچ داده‌ای برای پیامد‌های فراتر از سه ماه موجود نبود. کیفیت کلی شواهد، پائین یا بسیار پائین بود. مطالعات وارد شده به طور کلی کوچک بوده و از طیفی از معیارهای پیامدی مختلف برای گزارش نمرات شدت بیماری با اعتبار نامشخص استفاده کرده بودند. این مرور، مقایسه‌های مستقیم انواع سالین را گردآوری نکرده بود (مانند حجم و تونیسیته متفاوت).
از آن‌جایی که شستشو با سالین می‌تواند جایگزینی ارزان، ایمن و قابل پذیرش برای استروئید‌های اینترانازال و آنتی‌هیستامین‌ها باشد، نیاز به پژوهش‌های بیش‌تر در این زمینه با کیفیت بالا و قدرت کافی وجود دارد.
رینیت آلرژیک (allergic rhinitis)، یک عارضه شایع است که هم بزرگسالان و هم کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بیماران دچار نشانه‌های گرفتگی بینی، آبریزش بینی (رینوره)، عطسه و خارش بینی می‌شوند که می‌تواند بر کیفیت زندگی آنها تاثیرگذار باشد.
شستشوی بینی با سالین (آب نمک)، که تحت عنوان تمیز کردن، شستشو یا لاواژ بینی نیز شناخته می‌شود، پروسیجری است که طی آن، حفره بینی با محلول‌های سالین ایزوتونیک یا هیپرتونیک شسته می‌شود. این عمل می‌تواند با فشار مثبت کم از یک اسپری، پمپ یا بطری فشاری، با نبولایزر یا با فشار مبتنی بر جاذبه که در آن فرد سالین را در یک سوراخ بینی می‌چکاند و اجازه می‌دهد تا از دیگری خارج شود، انجام شود. محلول‌های سالین به صورت بدون نسخه در دسترس هستند و می‌توانند به‌تنهایی یا به عنوان مکملی برای سایر درمان‌ها استفاده شوند.
ارزیابی تاثیرات شسشتوی بینی با سالین در افراد مبتلا به رینیت آلرژیک.
متخصص اطلاعات ENT در کاکرین؛ در پایگاه ثبت کارآزمایی ENT؛ CENTRAL؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid Embase؛ CINAHL؛ Web of Science؛ ClinicalTrials.gov؛ ICTRP و منابع بیش‌تر برای کارآزمایی‌های منتشر شده و منتشر نشده جست‌وجو کرد. تاریخ جست‌وجو، 23 نوامبر 2017 بود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) مربوط به مقایسه شستشوی بینی با سالین از هر طریق و با هر حجم، تونیسیته (tonicity) و قلیایی بودن (alkalinity)، با (الف) عدم شستشوی بینی با سالین یا (ب) سایر درمان‌های فارماکولوژیک در بزرگسالان و کودکان مبتلا به رینیت آلرژیک. مطالعات مربوط به مقایسه شستشوی بینی را با سالین در برابر غیر-سالین وارد کردیم که در آنها، همه شرکت‌کنندگان درمان فارماکولوژیک (کورتیکو‌استروئید‌های اینترانازال یا آنتی‌هیستامین‌های خوراکی) نیز دریافت کرده بودند.
از روش‌های استاندارد روش‌شناسی مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم. پیامد‌های اولیه شامل شدت بیماری گزارش شده توسط بیمار و یک عارضه جانبی شایع یعنی خونریزی از بینی (epistaxis) بود. پیامد‌های ثانویه، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQL) مختص بیماری، نمره نشانه‌های جداگانه، HRQL عمومی، عوارض جانبی تحریک‌پذیری موضعی یا ناراحتی، نشانه‌های گوش (درد یا فشار) و نمرات آندوسکوپی بینی بودند. از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی کیفیت شواهد مربوط به هر پیامد استفاده کردیم؛ این موارد به صورت ایتالیک نشان داده شدند.
14 مطالعه (747 شرکت‌کننده) را وارد کردیم. این مطالعات شامل کودکان (هفت مطالعه؛ 499 شرکت‌کننده) و بزرگسالان (هفت مطالعه؛ 248 شرکت‌کننده) بودند. هیچ مطالعه‌ای پیامد‌های افزون بر سه ماه پیگیری را گزارش نکرده بود. حجم‌های سالین از حجم «بسیار پائین» تا «بالا» متفاوت بودند. مطالعات در صورت اعلام از محلول سالین هیپرتونیک یا ایزوتونیک استفاده کرده بودند.
شستشوی بینی با سالین در برابر درمان بدون سالین
همه هفت مطالعه‌ای (112 بزرگسال؛ 332 کودک) که این مقایسه را ارزیابی کرده بودند، از سیستم‌های نمره‌دهی متفاوت برای شدت بیماری گزارش شده توسط بیمار استفاده کرده بودند؛ بنابراین داده‌ها را با استفاده از تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD) تجمیع کردیم. شستشو با سالین ممکن است شدت بیماری گزارش شده را توسط بیمار در مقایسه با بدون سالین تا چهار هفته (SMD: -1.32؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.84- تا 0.81-؛ 407 شرکت‌کننده؛ 6 مطالعه؛ کیفیت پائین) و بین چهار هفته و سه ماه (SMD: -1.44؛ 95% CI؛ 2.39- تا 0.48-؛ 167 شرکت‌کننده؛ 5 مطالعه؛ کیفیت پائین) بهبود دهد. اگرچه شواهد کیفیت پائین داشتند، مقادیر SMD در هر دو نقطه زمانی دارای اندازه تاثیرگذاری بزرگ در نظر گرفته شده بود. تجزیهوتحلیل زیرگروه نشان دهنده پیشرفت در بزرگسالان و کودکان بود. تجزیهوتحلیل زیر-گروه برای حجم و تونیسیته به دلیل ناهمگونی، بی‌نتیجه بود.
دو مطالعه، شیوه‌های رکورد عوارض جانبی را گزارش کرده و پنج مطالعه آنها را نام برده بودند. دو مطالعه (240 کودک)، عوارض جانبی (خونریزی بینی یا ناراحتی موضعی) را در هیچ کدام از گروه‌ها گزارش نکرده و سه مورد فقط عدم بروز عوارض جانبی را در گروه سالین گزارش کرده بودند.
یک مطالعه (48 مطالعه)، HRQL مختص بیماری را با استفاده از یک مقیاس RCQ-36 تعدیل شده گزارش کرده بود. اینکه تفاوتی میان این گروه‌ها در هر یک از نقاط زمانی تعیین شده وجود داشته یا خیر، نامطمئن است (کیفیت بسیار پائین). هیچ پیامد ثانویه دیگری گزارش نشده بود.
شستشوی بینی با سالین در برابر بدون سالین با استفاده کمکی از استروئید‌های اینترانازال یا آنتی‌هیستامین‌های خوراکی
سه مطالعه (40 بزرگسال؛ 79 کودک)، سالین را با استروئید‌های اینترانازال در برابر استروئید‌های اینترانازال به‌تنهایی و یک مطالعه (14 بزرگسال)، سالین را با آنتی‌هیستامین‌های خوراکی در برابر آنتی‌هیستامین‌های خوراکی به‌تنهایی مقایسه کرده بودند. اینکه تفاوتی درشدت بیماری گزارش شده توسط بیمار تا چهار هفته (SMD: -0.60؛ 95% CI؛ 1.34- تا 0.15؛ 32 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ کیفیت بسیار پائین) یا از چهار هفته تا سه ماه (SMD: -0.32؛ 95% CI؛ 0.85- تا 0.21؛ 58 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛کیفیت بسیار پائین) وجود دارد یا خیر، نامطمئن است. گرچه هیچ یک از مطالعات روش‌های رکورد عوارض جانبی را گزارش نکرده بودند، سه مورد آنها را نام برده بودند: یک مطالعه (40 بزرگسال؛ استروئید‌های اینترانازال کمکی)، هیچ عارضه جانبی (خونریزی بینی یا ناراحتی موضعی) را در گروه‌ها گزارش نکرده بود؛ دو مورد دیگر عدم بروز عوارض جانبی را در گروه سالین گزارش کرده بودند.
اینکه شستشو با سالین به همراه درمان فارماکولوژیک، HRQL مختص بیماری را در چهار هفته تا سه ماه در قیاس با درمان دارویی به‌تنهایی بهبود می‌بخشد یا خیر، نامطمئن است (SMD: -1.26؛ 95% CI؛ 2.47- تا 0.05-؛ 54 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ کیفیت بسیار پائین). هیچ پیامد ثانویه دیگری گزارش نشده بود.
شستشوی بینی با سالین در برابر استروئید‌های اینترانازال
اینکه تفاوتی در شدت بیماری گزارش شده توسط بیمار بین شستشوی بینی با سالین در برابر استروئید‌های اینترانازال تا چهار هفته (MD: 1.06؛ 95% CI؛ 1.65- تا 3.77؛ 14 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه) یا بین چهار هفته و سه ماه (SMD: 1.26؛ 95% CI؛ 0.92- تا 3.43؛ 97 شرکت‌کننده؛ 3 مطالعه) یا در HRQL مختص بیماری بین چهار هفته و سه ماه (SMD: 0.01؛ 95% CI؛ 0.73- تا 0.75؛ 83 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه) وجود دارد یا خیر، نامطمئن است. فقط یک مطالعه روش‌های رکورد عوارض جانبی را گزارش کرده بود؛ گرچه سه مطالعه آنها را نام برده بودند. یک مطالعه (21 شرکت‌کننده)، دو مورد خروج را به خاطر عوارض جانبی گزارش کرده بود؛ اما این موضوع را تشریح نکرده یا مشخص نکرده بود مربوط به کدام گروه است. سه مطالعه، هیچ عارضه جانبی (خونریزی بینی یا ناراحتی موضعی) را با سالین گزارش نکرده بود؛ با این وجود یک مطالعه گزارش داده بود که 27% از شرکت‌کنندگان دچار ناراحتی موضعی با مصرف استروئید شده بودند. هیچ پیامد ثانویه دیگری گزارش نشده بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.