سوال مطالعه مروری
آیا تجویز مکملهای تغذیهای با پایه لیپید (LNS) برای زنان در دوره بارداری، برای مادران و نوزادانشان خوب است؟
پیشینه
وضعیت غذایی زنان پیش و در طول بارداری نقش کلیدی در رشد و تکامل نوزاد ایفا میکند. توجه به سوءتغذیه مادر به منظور بهبود سلامت مادر و کودک مهم است. هدف از تجویز LNSها رساندن مواد مغذی به زنان باردار و سایر افراد آسیبپذیر، از طریق تامین طیف گستردهای از ویتامینها و مواد معدنی به همراه انرژی، پروتئین و اسیدهای چرب ضروری است.
ویژگیهای مطالعه
ما چهار مطالعه را شامل 8018 زن باردار به دست آوردیم. قدیمیترین مطالعه در سال 2009 منتشر شده بود. تمامی مطالعات در کشورهای در حال توسعه به اجرا درآمده بودند: سه مطالعه در آفریقا (یک مطالعه در غنا، یک مطالعه در مالاوی و یک مطالعه در بورکینافاسو) و یک مطالعه در آسیا (بنگلادش). تمامی مطالعات در محیط جوامع با ثبات به اجرا درآمده بودند؛ هیچ یک از مطالعات در محیط اورژانس به اجرا درنیامده بود. از چهار مطالعه وارد شده به مرور، یک مطالعه LNS را با آهن فولیک اسید (iron folic acid; IFA)، یک مطالعه LNS را با ریزمغذیهای چند-گانه (MMN) و دو مطالعه LNS را با هر دوی IFA و MMN مقایسه کرده بودند.
نتایج کلیدی
این مرور پیشنهاد میکند که ممکن است مزیت اندکی به نفع LNS روی نوزادان با جثه کوچک هنگام تولد و وزن و قد نوزادان تازه متولد شده در مقایسه با IFA وجود داشته باشد. به نظر نمیرسید که LNS در مقایسه با MMN مزیت اضافی برای زنان و نوزادان تازه متولد شده به همراه داشته باشد و هر دو IFA و MMN در کاهش آنمی مادر نسبت به LNS بهتر بودند. ما هیچ مطالعهای را که روی زنان باردار در شرایط اورژانسی به اجرا درآمده، به دست نیاوردیم.
کیفیت شواهد
در مجموع، شواهد دارای کیفیت متوسط هستند.
بهروز بودن شواهد
شواهد تا می 2018 بهروز است.
یافتههای به دست آمده از این مرور پیشنهاد میکنند که مکملیاری با LNS دارای تاثیر مثبت اندکی روی وزن بدو تولد، قد بدو تولد، SGA و رشد کم نوزاد تازه متولد شده در مقایسه با IFA است. LNS و MMN از نظر تمامی پیامدهای مادر، تولد و نوزاد قابل مقایسه بودند. هر دو IFA و MMN در مقایسه با LNS در کاهش آنمی مادر بهتر بودند. ما هیچ کارآزمایی انجام شدهای را به دست نیاوردیم که LNS در شرایط اورژانسی به زنان داده شده باشد.
از آنجایی که شواهد از تعداد اندکی از کارآزماییها به دست آمده و عمده تاثیر برخاسته از یک مطالعه با مقیاس بزرگ (به اجرا درآمده در محیط جامعه در بنگلادش) بوده، بهتر است خوانندگان یافتههای سودمند به دست آمده را از مرور با احتیاط تفسیر کنند. علاوه براین، اندازه تاثیرگذاری برای ارائه هرگونه توصیه مشخص برای تمرین بسیار کوچک است.
مکملهای تغذیهای با پایه لیپید (lipid-based nutrient supplements; LNS) آماده مصرف، مکملی با سطح بالایی از مواد مغذی هستند که میتوانند منبع خوبی از درشت مغذیها و ریز-مغذیها برای زنان بارداری باشند که به مصرف مکمل مواد مغذی نیاز دارند.
ارزیابی تاثیرات LNS برای پیامدهای مادر، تولد و نوزاد در زنان باردار. اهداف ثانویه عبارت بودند از بررسی مناسبترین ترکیب، فراوانی و طول مدت تجویز LNS.
در می 2018 برای دستیابی به هر نوع مطالعه منتشر شده و در حال انجام، در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ 22 بانک اطلاعاتی دیگر و دو پایگاه ثبت کارآزماییها جستوجو کردیم. همچنین فهرست منابع مطالعات وارد شده و مرورهای مرتبط را چک کرده و برای شناسایی هر نوع مطالعه احتمالا ازدسترفته شامل هر نوع مطالعه منتشر نشده، با نویسندگان مطالعات وارد شده و سایر کارشناسان این حوزه تماس گرفتیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی را وارد مرور کردیم که به مقایسه LNS تجویز شده برای زنان باردار با عدم مداخله، دارونما (placebo)، آهن فولیک اسید (iron folic acid (IFA))، ریز-مغذیهای چند-گانه (MMN) یا مشاوره تغذیهای پرداخته بودند.
از پروسیجرهای استاندارد روششناسی کاکرین استفاده کردیم.
چهار مطالعه را با حضور 8018 زن باردار وارد مرور کردیم. هر چهار مطالعه در جوامع با ثبات در کشورهای با سطح درآمد پائین و متوسط به اجرا درآمده بودند: بنگلادش، بورکینوفاسو، غنا و مالاوی. هیچ یک از مطالعات در شرایط اورژانسی اجرا نشده بودند. قدیمیترین کارآزمایی در سال 2009 منتشر شده بود. از چهار مطالعه وارد شده به مرور، یک مطالعه LNS را با IFA، یک مطالعه LNS را با MMN و دو مطالعه LNS را با هر دوی IFA و MMN مقایسه کرده بودند.
کیفیت مطالعات وارد شده را در سطح متوسط تا بالا و با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) در سطح متوسط ارزیابی کردیم.
LNS در برابر IFA
پیامدهای مادر: هیچ تفاوتی بین گروههای دریافت کننده LNS و IFA از نظر افزایش وزن بارداری مادر در هر هفته وجود نداشت (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.46؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.44- تا 1.36؛ 2 مطالعه؛ 3539 شرکتکننده). یک مطالعه (536 شرکتکننده) نشان داد که شیوع آنمی مادر در گروه LNS در مقایسه با گروه IFA افزایش دو برابری داشت، اما هیچ تفاوتی بین گروهها از نظر عوارض جانبی وجود نداشت. هیچ تفاوتی بین دو گروه از نظر مرگومیر مادر وجود نداشت (خطر نسبی (RR): 0.53؛ 95% CI؛ 0.12 تا 2.41؛ 3 مطالعه؛ 5628 شرکتکننده).
پیامدهای تولد و نوزاد: هیچ تفاوتی بین گروههای LNS و IFA از نظر کموزنی هنگام تولد (low birth weight; LBW) وجود نداشت (RR: 0.87؛ 95% CI؛ 0.72 تا 1.05؛ 3 مطالعه، 4826 شرکتکننده)، اگرچه میانگین وزن هنگام تولد (تفاوت میانگین (MD): 53.28 گرم؛ 95% CI؛ 28.22 تا 78.33؛ 3 مطالعه؛ 5077 شرکتکننده)، و قد هنگام تولد (سانتیمتر) (MD: 0.24 سانتیمتر؛ 95% CI؛ 0.11 تا 0.36؛ 3 مطالعه؛ 4986 شرکتکننده) در نوزادان تازه متولد شده در گروه LNS به میزان اندکی بالاتر بود. نسبت نوزادانی که برای سن بارداری کوچک (small for gestational age; SGA) بوده (RR: 0.94؛ 95% CI؛ 0.89 تا 0.99؛ 3 مطالعه؛ 4823 شرکتکننده) و دچار کندی رشد در هنگام تولد (newborn stunting) بودند (RR: 0.82؛ 95% CI؛ 0.71 تا 0.94؛ 2 مطالعه؛ 4166 شرکتکننده)، در گروه LNS با کاهش همراه بود، اما هیچ تفاوتی بین گروه LNS و IFA از نظر زایمان نارس (RR: 0.94؛ 95% CI؛ 0.80 تا 1.11؛ 4 مطالعه؛ 4924 شرکتکننده)، مردهزایی (RR: 1.14؛ 95% CI؛ 0.52 تا 2.48؛ 3 مطالعه؛ 5575 شرکتکننده)، یا مرگومیر نئوناتال (RR: 0.96؛ 95% CI؛ 0.14 تا 6.51) وجود نداشت. شواهد کنونی در رابطه با پیامدهای تکاملی کودک برای هرگونه نتیجهگیری قطعی کافی نیست.
LNS در برابر MMN
پیامدهای مادر: یک مطالعه (662 شرکتکننده) هیچ تفاوتی را بین گروههای LNS و MMN از نظر افزایش وزن بارداری در هر هفته یا عوارض جانبی نشان نداد مطالعه دیگر (557 شرکتکننده) افزایش خطر آنمی مادر را در گروه LNS در مقایسه با گروه MMN نشان داد.
پیامدهای تولد و نوزاد: هیچ تفاوتی بین گروه LNS و MMN از نظر LBW (RR: 0.92؛ 95% CI؛ 0.74 تا 1.14؛ 3 مطالعه؛ 2404 شرکتکننده)، وزن بدو تولد (MD: 23.67 گرم؛ 95% CI؛ 10.53- تا 57.86؛ 3 مطالعه؛ 2573 شرکتکننده)، قد بدو تولد (MD: -0.20؛ 95% CI؛ 0.02 تا 0.42؛ 3 مطالعه؛ 2567 شرکتکننده)، SGA (RR: 0.95؛ 95% CI؛ 0.84 تا 1.07؛ 3 مطالعه؛ 2393 شرکتکننده)، زایمان نارس (RR: 1.15؛ 95% CI؛ 0.93 تا 1.42؛ 3 مطالعه؛ 2630 شرکتکننده)، نمره z دور سر (head circumference z score) (MD: -0.10؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.21؛ 2 مطالعه؛ 1549 شرکتکننده) یا مرگومیر نئوناتال (RR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.36 تا 2.15؛ 1 مطالعه؛ 1175 شرکتکننده) وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.