در این مرور چه موضوعی مورد مطالعه قرار گرفت؟
آرسنیک (arsenic) یک سم شایع محیطی است که بیش از 140 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار میدهد. مواجهه طولانی-مدت با آرسنیک، از طریق مصرف آب آشامیدنی و غذای آلوده به آرسنیک، خطر سمّیت عصبی (آسیب به مغز یا سیستم عصبی)، ضایعات پوستی، نقایص مادرزادی، سرطان، و اختلال را در رشد مغز کودکان افزایش میدهد. فولیک اسید ممکن است سمّیت آرسنیک را با کمک به حذف آرسنیک از بدن کاهش داده، و در نتیجه میزان آرسنیک را در خون کم کند. این مرور به بررسی تاثیر مصرف فولیک اسید از طریق مکملهای خوراکی، غذاهای غنی شده، یا هر دو، بر پیامدهای سلامت مرتبط با آرسنیک و سمّیت آرسنیک در بزرگسالان و کودکان پرداخت.
هدف از انجام این مرور چیست؟
هدف از این مرور تعیین این نکته بود که تجویز فولیک اسید برای کودکان و بزرگسالان در معرض آرسنیک میتواند سمّیت ناشی از آرسنیک را کاهش دهد یا خیر.
پیامهای کلیدی
مکمل فولیک اسید ممکن است غلظت آرسنیک خون را کاهش دهد، و خلاص شدن را از شر آرسنیک از طریق ادرار در بزرگسالان در معرض آرسنیک در مقایسه با دارونما (placebo) (یعنی قرص ساختگی) آسانتر کند. این امر نشان میدهد که مصرف مکملهای فولیک اسید ممکن است سمّیت ناشی از آرسنیک را در بزرگسالان در معرض آرسنیک کاهش دهد.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
نویسندگان مرور، دو کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را با 822 بزرگسال در بنگلادش یافتند که تاثیر مصرف مکملهای فولیک اسید را بر غلظت آرسنیک و هموسیستئین (homocysteine) (نشانگر التهاب و کمبود فولات) در پلاسما، خون، و ادرار ارزیابی کردند. هر دو RCT توسط برنامههای دولتی حمایت مالی شدند. یکی از RCTها همچنین تاثیرات مکملهای فولیک اسید را به همراه مکمل غذایی دیگر به نام کراتین (creatine) ارزیابی کرد. هیچ مطالعهای دادهای را در مورد سرطان، مورتالیتی به هر علتی، عملکرد عصبیشناختی، یا ناهنجاریهای مادرزادی ارائه نداد.
نتایج این مطالعات نشان میدهد که مصرف مکملهای فولیک اسید، بهتنهایی یا همراه با سایر مواد مغذی در مقایسه با دارونما، ممکن است غلظت آرسنیک خون و هموسیستئین پلاسما را کاهش داده و پروفایلهای متیلاسیون آرسنیک ادرار (معیار سمّیت آرسنیک) را در بزرگسالانی که در معرض آب آشامیدنی آلوده به آرسنیک قرار گرفتهاند، بهطور بالقوهای بهبود بخشد.
هر دو RCT را در معرض خطر پائین سوگیری (bias) قضاوت کردیم. قطعیت شواهد را برای همه پیامدهای موجود در مقایسه مکملهای فولیک اسید بهتنهایی در برابر دارونما، در سطح متوسط و برای همه پیامدهای موجود در مقایسه مکملهای فولیک اسید به علاوه سایر مکملهای مغذی در برابر مکملهای غذایی بهتنهایی در سطح پائین ارزیابی کردیم. سطح قطعیت شواهد را به دلیل کم بودن تعداد مطالعات کاهش دادیم. این بدان معناست که پژوهشهای بعدی ممکن است نتایج کنونی را تغییر دهند.
این مرور، نیاز به انجام پژوهش بیشتر را برای ارزیابی تاثیرات فولیک اسید بر پیامدهای سلامت مرتبط با آرسنیک و سمّیت ناشی از آرسنیک در بزرگسالان و کودکان برجسته میکند.
این مرور تا چه زمانی بهروز است؟
نویسندگان مرور، مطالعاتی را جستوجو کردند که تا سپتامبر 2020 منتشر شده بودند.
شواهدی با قطعیت متوسط وجود دارد که مکملهای FA در برابر دارونما ممکن است برای غلظت آرسنیک خون، پروفایلهای متیلاسیون آرسنیک ادرار، و غلظت هموسیستئین پلاسما مفید باشند. شواهدی با قطعیت پائین به دست آمد که مکملهای FA به همراه سایر مواد مغذی در برابر مواد مغذی بهتنهایی ممکن است برای غلظت آرسنیک خون و هموسیستئین پلاسما مفید باشند. هیچ مطالعهای گزارشی را در مورد سرطان، مورتالیتی به هر علتی، عملکرد عصبیشناختی یا ناهنجاریهای مادرزادی ارائه نکرد. با توجه به تعداد محدود RCTها، برای ارزیابی تاثیرات FA بر پیامدهای سلامت مرتبط با آرسنیک و سمّیت آرسنیک در بزرگسالان و کودکان در معرض آرسنیک، به انجام مطالعات بیشتری نیاز است که در محیطهای مختلفی انجام شوند.
آرسنیک (arsenic) یک سم شایع محیطی است. مواجهه با آرسنیک (به ویژه شکل معدنی آن) از طریق غذا و آب آشامیدنی آلوده، بار (burden) سنگینی را در سراسر جهان بر سلامت عمومی وارد کرده، و با افزایش خطر سمّیت عصبی (neurotoxicity)، ناهنجاریهای مادرزادی، سرطان، و عوارض جانبی در تکامل سیستم عصبی کودکان مرتبط است. آرسنیک به دنبال واکنشهای متیلاسیون (methylation) که با واسطه فولات انجام میشوند، دفع میشود. مصرف فولات از طریق مکملهای فولیک اسید میتواند متیلاسیون و دفع آرسنیک را تسهیل کرده و در نتیجه سمّیت آن را کاهش دهد.
ارزیابی تاثیرات مصرف فولیک اسید (از طریق غذاهای غنی شده یا مکملها)، بهتنهایی یا در ترکیب با سایر مواد مغذی، در کاهش بار پیامدهای سلامت مرتبط با آرسنیک و کاهش سمّیت ناشی از آن در جمعیتهای در معرض.
در سپتامبر 2020، به جستوجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ و 10 بانک اطلاعاتی بینالمللی دیگر، نه بانک اطلاعاتی منطقهای، و دو پایگاه ثبت کارآزمایی پرداختیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی وارد مرور شدند که تجویز فولیک اسید (در هر دوز یا مدت زمان مصرف) را، بهتنهایی یا همراه با سایر مواد یا مکملهای مغذی، با عدم-مداخله، دارونما (placebo)، غذای غنی نشده، یا همان ماده مغذی یا مکملها بدون فولیک اسید، در جمعیتهای در معرض آرسنیک از هر سن و جنسیتی، مقایسه کردند.
از روشهای استاندارد روششناسی مورد نظر کاکرین استفاده کردیم.
دو RCT را با 822 بزرگسال وارد کردیم که در معرض آب آشامیدنی آلوده به آرسنیک در بنگلادش قرار داشتند. RCTها به مقایسه مکملهای فولیک اسید در دوز 400 میکروگرم/روز (FA400) یا 800 میکروگرم/روز (FA800)، به مدت 12 یا 24 هفته، با دارونما پرداختند. یک RCT، یک کارآزمایی چند-بازویی، FA400 را به علاوه کراتین (creatine) (3 گرم/روز) با کراتین بهتنهایی مقایسه کرد.
دو RCT را در همه دامنهها، در معرض خطر پائین سوگیری (bias) قضاوت کردیم. به دلیل تفاوتهای موجود در مداخله همزمان، مواجهه با آرسنیک، و وضعیت تغذیهای شرکتکنندگان، نتوانستیم متاآنالیز را انجام دهیم، و بنابراین، دادهها را به صورت نقل قول (narrative) ارائه میدهیم.
هیچ یک از RCTها گزارشی را در مورد سرطان، مورتالیتی به هر علتی، عملکرد عصبیشناختی، یا ناهنجاریهای مادرزادی، ارائه نکردند.
مکملهای فولیک اسید بهتنهایی در برابر دارونما
آرسنیک موجود در خون. در افراد در معرض آرسنیک، FA در مقایسه با دارونما احتمالا غلظت آرسنیک خون را کاهش میدهد (2 مطالعه، 536 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
برای شرکتکنندگان مبتلا به کمبود فولات و انباشته از فولات که همزمان از فیلترهای آب حذف کننده آرسنیک استفاده کردند، FA800 سطوح آرسنیک خون را بیش از دارونما کاهش داد (درصد تغییر (change%) در میانگین هندسی (geometric mean; GM) با FA800؛ 17.8-%؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 25.0- تا 9.8-؛ میانگین هندسی با دارونما: 9.5-%؛ 95% CI؛ 16.5- تا 1.8-؛ 1 مطالعه، 406 شرکتکننده).
در یک مطالعه با 130 شرکتکننده با سطح پائین فولات پلاسما در خط پایه، FA400 توانست غلظت آرسنیک کل خون (درصد تغییر میانگین (M) با FA400؛ 13.62-%؛ خطای استاندارد (standard error; SE): 2.87 ±؛ میانگین با دارونما: 2.49-%؛ SE: ± 3.25)، و غلظت مونومتیلآرسونیک اسید (monomethylarsonic; MMA) (درصد تغییر در میانگین با FA400؛ 22.24-%؛ SE: ± 2.86؛ میانگین با دارونما: 1.24-%؛ SE: ± 3.59) را بیشتر از دارونما کاهش دهد. غلظتهای آرسنیک غیر-معدنی (inorganic arsenic; InAs) در هر دو گروه کاهش یافت (درصد تغییر در میانگین با FA400؛ 18.54-%؛ SE: ± 3.60؛ میانگین با دارونما: 10.61-%؛ SE: ± 3.38). در هر دو گروه تغییری اندک تا عدم تغییر در غلظت دیمتیلآرسنیک اسید (dimethylarsinic acid; DMA) دیده شد.
آرسنیک موجود در ادرار. در افراد در معرض آرسنیک، FA نسبت به دارونما احتمالا نسبت کل آرسنیک دفع شده را در ادرار به صورت InAs (یا InAs%) و MMA (یا MMA%) کاهش داده و نسبت دفع شده را به صورت DMA (یا DMA%) به میزان بیشتری افزایش میدهد (2 مطالعه، 546 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)، و نشان میدهد که FA متیلاسیون آرسنیک را بیشتر میکند.
در یک جمعیت مختلط با کمبود فولات و مملو از فولات (1 مطالعه، 352 شرکتکننده) که فیلترهای آب حذف کننده آرسنیک را به عنوان مداخله همزمان دریافت کردند، گروههای دریافت کننده FA کاهش بیشتری را در InAs% (تغییر درون-فردی با FA400: میانگین: 0.09-%؛ 95% CI؛ 0.17- تا 0.01-؛ با FA800؛ میانگین: 0.14-%؛ 95% CI؛ 0.21- تا 0.06-؛ با دارونما؛ میانگین: 0.05%؛ 95% CI؛ 0.00 تا 0.10)، کاهش بیشتری را در MMA% (تغییر درون-فردی با FA400؛ میانگین: 1.80-%؛ 95% CI؛ 2.53- تا 1.07-؛ با FA800؛ میانگین: 2.60-%؛ 95% CI؛ 3.35- تا 1.85-؛ با دارونما؛ میانگین: %0.15؛ 95% CI؛ 0.37- تا 0.68)، و افزایش بیشتری را در DMA% (تغییر درون-فردی با FA400؛ میانگین: 3.25%؛ 95% CI؛ 1.81 تا 4.68؛ با FA800؛ میانگین: 4.57%؛ 95% CI؛ 3.20 تا 5.95؛ با دارونما؛ میانگین: 1.17-%؛ 95% CI؛ 2.18- تا 0.17-) در مقایسه با دارونما نشان دادند.
در 194 شرکتکننده با سطح پائین فولات پلاسما در خط پایه، FA بیشتر از دارونما باعث کاهش InAs% (درصد تغییر با FA400؛ میانگین: 0.31-%؛ SE: ± 0.04؛ با دارونما؛ میانگین: 0.13-%؛ SE: ± 0.04) و MMA% (درصد تغییر با FA400؛ میانگین: 2.6-%؛ SE: ± 0.37؛ با دارونما؛ میانگین: 0.71-%؛ SE: ± 0.43)، و افزایش DMA% (درصد تغییر با FA400؛ میانگین: 5.9%؛ SE: ± 0.82؛ با دارونما؛ میانگین: 2.14%؛ SE: ± 0.71) شد.
هموسیستئین (homocysteine) موجود در پلاسما: در افراد در معرض آرسنیک، FA400 نسبت به دارونما احتمالا غلظت هموسیستئین را در جمعیتهای زیر به میزان بیشتری کاهش میدهد (2 مطالعه، 448 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط)، جمعیت مختلط دارای کمبود فولات و مملو از فولات که فیلترهای آب حذف کننده آرسنیک را به عنوان مداخله همزمان دریافت کردند (درصد تغییر در میانگین هندسی با FA400؛ 23.4-%؛ 95% CI؛ 27.1- تا 19.5-؛ با دارونما؛ 1.3-%؛ 95% CI؛ 5.3- تا 3.1؛ 1 مطالعه، 254 شرکتکننده)، و شرکتکنندگان با سطح پائین فولات پلاسما در خط پایه (تغییر درون-فردی با FA400؛ میانگین: 3.06- میکرومول/لیتر، SE: ± 3.51؛ با دارونما؛ میانگین: 0.05- میکرومول/لیتر، SE: ± 4.31؛ 1 مطالعه، 194 شرکتکننده).
مکملهای FA به علاوه سایر مکملهای مغذی در برابر مکملهای غذایی بهتنهایی
در افراد در معرض آرسنیک که استفاده از فیلترهای آب حذف کننده آرسنیک را به عنوان مداخله همزمان دریافت کردند، FA400 به علاوه کراتین ممکن است غلظت آرسنیک خون را بیش از کراتین بهتنهایی کاهش دهد (درصد تغییر در میانگین هندسی با FA400 + کراتین: 14-%؛ 95% CI؛ 22.2- تا 5.0-؛ با کراتین: 7.0-%؛ 95% CI؛ 14.8- تا 1.5؛ 1 مطالعه، 204 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ احتمالا شاخصهای متیلاسیون آرسنیک ادرار را تغییر نمیدهد (FA400 + کراتین: میانگین InAs%؛ 13.2%؛ SE ± 7.0؛ MMA% میانگین؛ 10.8؛ SE ± 4.1؛ DMA% میانگین؛ 76؛ SE ± 7.8؛ کراتین: InAs% میانگین؛ 14.8؛ SE ± 5.5؛ MMA% میانگین؛ 12.8؛ SE ± 4.0؛ DMA% میانگین؛ 72.4؛ SE ± 7.6؛ 1 مطالعه، 190 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و ممکن است نسبت به کراتین بهتنهایی، غلظتهای هموسیستئین را به میزان بیشتری کاهش دهد (درصد تغییر در میانگین هندسی با FA400 + کراتینین: 21-؛ 95% CI؛ 25.2- تا 16.4-؛ با کراتین: 4.3-%؛ 95% CI؛ 9.0- تا 0.7؛ 1 مطالعه، 204 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.