پیام‌های کلیدی
شواهد نشان می‌دهد که کلسیم، ویتامین D، یا مکمل کلسیم به علاوه ویتامین D هیچ تاثیری بر تراکم مواد معدنی استخوان در هیچ ناحیه‌ای (مفصل ران یا ستون فقرات) در زنان سالم یائسه نشده ندارد.
استئوپوروز (osteoporosis) چیست؟
استئوپوروز با سطوح پائین کلسیم و دیگر انواع مواد معدنی در استخوان‌ها (به نام تراکم معدنی استخوان (bone mineral density)) مشخص می‌شود. این وضعیت باعث می‌شود که سوراخ‌هایی داخل استخوان‌ها ایجاد شوند، دیواره‌های خارجی استخوان نازک شده، استخوان‌ها شکننده‌تر شده و ممکن است منجر به افزایش شکستگی شود.
استئوپوروز یک مشکل عمده سلامت عمومی است و سالانه باعث شکستگی در بیش از 8.9 میلیون استخوان می‌شود، به این معنی که به‌طور میانگین در هر سه ثانیه یک شکستگی ناشی از استئوپوروز رخ می‌دهد. مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D اغلب برای زنان یائسه نشده توصیه می‌شود (اگرچه همه موافق نیستند)، اما مکمل‌های کافی کلسیم و ویتامین D همیشه در افراد بستری (به عنوان مثال افرادی که در خانه‌های مراقبت زندگی می‌کنند) و افرادی که درمان استئوپوروز را دریافت می‌کنند، توصیه می‌شود. اطلاعات کمی در مورد تاثیر کلسیم و ویتامین D بر تراکم استخوان زنانی که هنوز یائسه نشده‌اند، وجود دارد. مطالعات کمی در این گروه سنی انجام شده و نتایج آنها قطعی نیستند. در این گروه سنی، افزایش قدرت و سلامت استخوان هدف تجویز مکمل در نظر گرفته می‌شود، بنابراین با BMD مرتبط است.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما می‌خواستیم تعیین کنیم که کلسیم و ویتامین D می‌توانند محتوای مواد معدنی استخوان‌ها را افزایش و خطر شکستگی را کاهش دهند یا خیر، هم‌چنین به دنبال گزارش عوارض جانبی احتمالی مکمل‌ها بودیم.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
بانک‌های اطلاعاتی پزشکی را برای یافتن مطالعات بالینی خوب طراحی‌شده درباره مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D به تنهایی یا به صورت ترکیبی در مقایسه با دارونما (placebo) (درمان ساختگی) در زنان سالم 18 تا 45 ساله (یائسه نشده) جست‌وجو کردیم. سه ترکیب را آنالیز کردیم: کلسیم در برابر دارونما، ویتامین D در برابر دارونما، و کلسیم به علاوه ویتامین D در برابر دارونما، که حداقل برای سه ماه تجویز شدند. تاثیرات آنها را بر موارد زیر بررسی کردیم: افزایش مواد معدنی در استخوان‌های مفصل ران و ستون فقرات، اینکه زنان در طول مطالعه دچار شکستگی مهره‌ای (ستون فقرات) یا هر شکستگی دیگری شدند یا خیر، تاثیر آنها بر کیفیت زندگی، و اینکه این زنان مجبور شدند مصرف مکمل را به دلیل بروز عوارض جانبی قطع کنند یا خیر.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
هفت مطالعه را با 941 زن سالم یائسه نشده با میانگین سنی در هر مطالعه بین 18 و 42.1 سال وارد کردیم. زنان به‌طور تصادفی برای دریافت مکمل کلسیم، ویتامین D یا ویتامین D به همراه کلسیم یا دارونما تقسیم شدند.
نتایج اصلی
هیچ تفاوتی در تراکم مواد معدنی استخوان در هیچ یک از گروه‌هایی که مکمل کلسیم، ویتامین D یا کلسیم به اضافه ویتامین D را در مقایسه با دارونما دریافت کردند، وجود نداشت. این مطالعات شکستگی (از هر محل آناتومیکی)، کیفیت زندگی، یا توقف مصرف مکمل را به دلیل عوارض جانبی گزارش نکردند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
محدودیت‌های شایع در روش‌های مطالعات عبارت بودند از کم بودن تعداد شرکت‌کنندگان، مطالعات و داده‌ها؛ مشکلات مربوط به پایبندی به درمان، اینکه شرکت‌کنندگان ممکن بوند بدانند کدام درمان را دریافت کرده‌اند؛ و فقدان اطلاعات برای قطع درمان. بودجه مطالعات توسط صنایع نهادی، دانشگاهی، دولتی و داروسازی تامین شد.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا اپریل 2022 به‌روز است.
نتایج ما از استفاده جداگانه یا ترکیبی مکمل کلسیم و ویتامین D در زنان سالم یائسه نشده به عنوان یک مداخله سلامت عمومی برای بهبود BMD در کل مفصل ران یا ستون فقرات کمری حمایت نمی‌کند و بنابراین بعید است که مزیتی برای پیشگیری از بروز شکستگی‌ها (مهره‌ای و غیر مهره‌ای) داشته باشد.
شواهد یافت شده نشان می‌دهد که نیازی به انجام مطالعات آینده در جمعیت عمومی زنان یائسه نشده وجود ندارد؛ با این حال، انجام مطالعات متمرکز بر جمعیت‌هایی که مستعد ابتلا به بیماری‌های مرتبط با متابولیسم استخوان هستند، یا مبتلا به BMD با توده استخوانی کم یا استئوپوروز تشخیص داده شده‌اند، مفید خواهند بود.
استئوپوروز (osteoporosis) وضعیتی است که در آن استخوان‌ها به دلیل کاهش تراکم استخوان و اختلال در کیفیت استخوان، ضعیف و شکننده می‌شوند. این وضعیت منجر به بروز شکستگی‌هایی می‌شود که موربیدیتی بیشتر و کاهش کیفیت زندگی را به دنبال خواهد داشت. استئوپوروز به عنوان یک نگرانی عمده برای سلامت عمومی در سراسر جهان محسوب می‌شود. به همین دلیل، استفاده از اقدامات پیشگیرانه باید در طول زندگی مورد توجه قرار گیرد. ورزش و رژیم غذایی سالم از جمله عوامل سبک زندگی هستند که می‌توانند به پیشگیری از بروز این بیماری کمک کنند، مورد دوم شامل مصرف ریزمغذی‌های کلیدی برای استخوان، مانند کلسیم و ویتامین D است. شواهد در مورد اینکه مصرف مکمل کلسیم و ویتامین D منجر به بهبود تراکم مواد معدنی استخوان (bone mineral density; BMD) در زنان یائسه نشده می‌شود یا خیر، هنوز قطعی نیست. در این گروه سنی، انباشت استخوان به عنوان هدف استفاده از عوامل مکمل در نظر گرفته می‌شود، بنابراین BMD با مراحل بعدی زندگی مرتبط است.
ارزیابی مزایا و آسیب‌های مصرف مکمل کلسیم و ویتامین D، در مقایسه با دارونما (placebo)، به‌تنهایی یا به صورت ترکیبی، برای افزایش BMD، کاهش بروز شکستگی‌ها، و گزارش عوارض جانبی احتمالی در زنان سالم یائسه نشده.
از روش‌های جامع و استاندارد جست‌وجوی کاکرین استفاده کردیم. تاریخ انجام آخرین جست‌وجو 12 اپریل 2022 بود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده را شامل زنان سالم یائسه نشده (با یا بدون کمبود کلسیم یا ویتامین D) وارد کردیم که مکمل‌های کلسیم یا ویتامین D (یا هر دو) را در هر دوز و از طریق هر روش مصرف در برابر دارونما برای حداقل سه ماه مقایسه کردند. ویتامین D را می‌توان به صورت کله‌کلسیفرول (cholecalciferol) (ویتامین D3) یا ارگوکلسیفرول (ergocalciferol) (ویتامین D2) تجویز کرد.
از روش‌های استاندارد کاکرین بهره بردیم. پیامدها عبارت بودند از تراکم کلی مواد معدنی استخوان (bone mineral density; BMD) در مفصل ران، BMD ستون فقرات کمری، کیفیت زندگی، شکستگی‌های علامت‌دار مهره‌ای جدید، شکستگی‌های علامت‌دار غیر مهره‌ای، خروج از گروه درمان به دلیل بروز عوارض جانبی، عوارض جانبی جدی، همه عوارض جانبی گزارش شده و انصراف از درمان به هر علتی.
هفت RCT را با 941 شرکت‌کننده وارد کردیم که از این تعداد 138 نفر برای دریافت مکمل‌های کلسیم، 110 نفر برای دریافت مکمل ویتامین D؛ 271 نفر برای دریافت ویتامین D به همراه مکمل کلسیم، و 422 نفر برای دریافت دارونما تصادفی‌سازی شدند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان بین 18.1 و 42.1 سال متغیر بود. مطالعات نتایجی را برای BMD کل مفصل ران یا ستون فقرات کمری (یا هر دو) و خروج از مطالعه به دلایل مختلف گزارش کردند، اما هیچ‌کدام شکستگی یا خروج از مطالعه به دلیل ابتلا به عوارض جانبی یا عوارض جانبی جدی را گزارش ندادند. نتایج برای پیامدهای گزارش شده برای سه مقایسه ارائه می‌شود: کلسیم در برابر دارونما، ویتامین D در برابر دارونما، و کلسیم به علاوه ویتامین D در برابر دارونما. در تمام مقایسه‌ها، هیچ تفاوت بالینی در پیامدها وجود نداشت، و سطح قطعیت شواهد متوسط تا پائین بود. اکثر مطالعات در معرض خطر سوگیری‌های انتخاب، عملکرد، تشخیص، و گزارش‌دهی قرار داشتند.
کلسیم در برابر دارونما
چهار مطالعه کلسیم را در برابر دارونما (138 شرکت‌کننده در گروه کلسیم و 123 شرکت‌کننده در گروه دارونما با میانگین سنی 18.0 تا 47.3 سال) مقایسه کردند. مکمل کلسیم ممکن است پس از 12 ماه در سه مطالعه و پس از شش ماه در یک مطالعه تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر BMD کل مفصل ران یا ستون فقرات کمری داشته باشد (BMD کلی مفصل ران: تفاوت میانگین (MD): 0.04- گرم/سانتی‌متر مربع (g/cm2)؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.11- تا 0.03؛ I2 = 71%؛ 3 مطالعه، 174 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین؛ BMD ستون فقرات کمری: MD؛ 0 g/cm2؛ 95% CI؛ 0.06- تا 0.06؛ I2 = 71%؛ 4 مطالعه، 202 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین). مکمل کلسیم به تنهایی باعث کاهش یا افزایش خروج افراد از کارآزمایی‌ها نمی‌شود (خطر نسبی (RR): 0.78؛ 95% CI؛ 0.52 تا 1.16؛ I2 = 0%؛ 4 مطالعه، 261 شرکت‌کننده: شواهد با قطعیت متوسط).
ویتامین D در برابر دارونما
دو مطالعه ویتامین D را در برابر دارونما (110 شرکت‌کننده در گروه ویتامین D و 79 شرکت‌کننده در گروه دارونما با میانگین سنی 18.0 تا 32.7 سال) مقایسه کردند. این مطالعات BMD ستون فقرات کمری را به عنوان مخلوطی از MDها و درصد تغییرات گزارش کردند و نتوانستیم نتایج را تجمیع کنیم. در مطالعات اولیه، تفاوتی در BMD کمری بین گروه‌ها وجود نداشت. مکمل ویتامین D به‌تنهایی باعث کاهش یا افزایش خروج افراد از مطالعه به هر دلیلی بین گروه‌ها نمی‌شود (RR: 0.74؛ 95% CI؛ 0.46 تا 1.19؛ شواهد با قطعیت متوسط).
کلسیم به علاوه ویتامین D در برابر دارونما
دو مطالعه کلسیم به علاوه ویتامین D را در برابر دارونما مقایسه کردند (271 شرکت‌کننده در گروه کلسیم به اضافه ویتامین D و 270 شرکت‌کننده در گروه دارونما؛ 220 شرکت‌کننده از Woo 2007 و 50 شرکت‌کننده از Islam 2010). میانگین سنی شرکت‌کنندگان بین 18.0 و 36 سال متغیر بود. این مطالعات نواحی مختلف آناتومیک را اندازه‌گیری کردند، یک مطالعه BMD کل مفصل ران و مطالعه دیگر BMD ستون فقرات کمری را گزارش کرد؛ بنابراین، داده‌ها برای این پیامد تجمیع نشدند. در مطالعات مجزا هیچ تفاوتی بین گروه‌ها از لحاظ درصد تغییر در کل BMD مفصل ران (0.03- :MD؛ 95% CI؛ 0.06- تا 0؛ شواهد با قطعیت متوسط) و BMD ستون فقرات کمری (MD: 0.01؛ 95% CI؛ 0.01- تا 0.03؛ شواهد با قطعیت متوسط) یافت نشد. مکمل کلسیم به همراه ویتامین D ممکن است خروج از مطالعه به هر علتی را کاهش یا افزایش ندهد (RR: 0.82؛ 95% CI؛ 0.29 تا 2.35؛ I2 = 72%؛ 2 مطالعه، 541 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.