پیام‌های کلیدی
• کولیت اولسراتیو (UC) و بیماری کرون (CD) دو شکل از بیماری التهابی روده (IBD) هستند. IBD یک بیماری خود ایمنی است که روده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، زیرا سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌های سالم حمله می‌کند.
• پیوند مدفوع ممکن است نسبت افراد مبتلا به UC فعال را که به کنترل بیماری دست می‌یابند، افزایش دهد که به صورت بهبودی بالینی (کنترل بیماری بر اساس نشانه‌های بالینی) و بهبودی از نظر آندوسکوپی (کنترل بیماری بر اساس یافته‌های آندوسکوپی) تعریف شده، و می‌تواند تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر نرخ هر گونه عارضه جانبی (رویدادهای ناخواسته‌ای که باعث آسیب به فرد می‌شود) بر جای بگذارد.
• هنگامی که از پیوند مدفوع برای کنترل UC فعال استفاده شد، شواهد در مورد خطر بروز عوارض جانبی جدی و بهبود کیفیت زندگی بسیار نامطمئن بود.
• هم‌چنین شواهد در مورد استفاده از پیوند مدفوع برای القای بهبودی در افراد مبتلا به CD فعال و حفظ بهبودی در افراد مبتلا به UC یا CD بسیار نامطمئن بود.
• پیوند مدفوع یک درمان در حال تکامل است و انجام مطالعات بیشتری برای ارزیابی مزایا و خطرات آن در بزرگسالان و کودکان مبتلا به UC یا CD فعال، هم‌چنین استفاده بالقوه از آن برای کنترل طولانی‌مدت UC و CD مورد نیاز است.
بیماری التهابی روده چیست؟
UC و CD دو شکل از IBD هستند که می‌توانند باعث کاهش وزن، درد شکمی، و از دست دادن خون به دلیل التهاب (درد و تورم) در دستگاه گوارش (GI) شوند، تخمین زده می‌شود 6.8 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به این بیماری هستند. دلایل دقیق ابتلای افراد به IBD هنوز مشخص نیست، اما تصور می‌شود که شامل یک تعامل پیچیده بین سیستم ایمنی، پوشش دستگاه گوارش، محیط، و میکروبیوم روده است که منجر به ایجاد پاسخ التهابی غیر طبیعی در افراد مستعد از نظر ژنتیکی می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که ترکیب ناسالم میکروبیوتای روده با ایجاد IBD مرتبط بوده، و اصلاح آن ممکن است به کنترل التهاب مشاهده شده در IBD کمک کند. تجویز مدفوع از اهدا کننده سالم به بیمار، که پیوند میکروبیوتای مدفوعی (FMT) نامیده می‌شود، ممکن است تعادل سالم میکروبیوتای روده را بازگردانده و التهاب مرتبط با IBD را هم در بیماری فعال (به نام القای بهبودی) و هم در مقیاس طولانی‌مدت (به نام حفظ بهبودی) کنترل کند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما می‌خواستیم مزایا و خطرات FMT را برای درمان IBD (UC و CD) ارزیابی کنیم.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
بانک‌های اطلاعاتی متعددی را برای یافتن کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCTs) جست‌وجو کردیم، نوعی طراحی مطالعه که برای ارزیابی مداخلات بالینی برتر در نظر گرفته می‌شود، که FMT را با درمان‌های کنترل برای IBD مقایسه کردند. در جایی که امکان‌پذیر بود، داده‌های چند مطالعه را ترکیب کرده و اعتماد خود را به شواهد بر اساس عواملی مانند روش‌های مطالعه، آگاهی شرکت‌کنندگان از درمانی که دریافت کردند، و حجم نمونه، ارزیابی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ده مطالعه (نه مورد در بزرگسالان و یک مورد در کودکان) نشان دادند که FMT ممکن است نرخ القای بهبودی بالینی و بهبودی از نظر آندوسکوپی را افزایش داده و تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در افراد مبتلا به UC فعال در میزان عوارض جانبی ایجاد کند. داده‌های مربوط به خطر بروز عوارض جانبی جدی و بهبود کیفیت زندگی بسیار نامشخص بود، و نمی‌توان هیچ نتیجه‌گیری در مورد این پیامدها گرفت.
دو مطالعه داده‌هایی را در مورد استفاده از FMT برای حفظ بهبودی در بزرگسالان مبتلا به UC کنترل شده گزارش کردند. به‌طور کلی، شواهد در مورد استفاده از FMT برای حفظ بهبودی بالینی یا بهبودی از نظر آندوسکوپی در UC کنترل شده، هم‌چنین خطر مرتبط با عوارض جانبی و بهبود کیفیت زندگی، بسیار نامشخص بود.
هیچ یک از مطالعات وارد شده، داده‌هایی را در مورد استفاده از FMT برای کنترل CD فعال گزارش نکردند.
یک مطالعه داده‌های استفاده از FMT را برای حفظ بهبودی در بزرگسالان مبتلا به CD کنترل شده گزارش کرد و شواهد در مورد فواید و خطرات FMT زمانی که برای حفظ بهبودی بالینی در CD کنترل شده استفاده شد، بسیار نامشخص بود.
مطالعات در روش‌ها، دوزها، و فراوانی تجویز FMT، هم‌چنین انواع اهدا کنندگان و شدت اولیه بیماری متفاوت بودند. روش‌های تجویز FMT شامل کپسول خوراکی، لوله بینی-دئودنوم (nasoduodenal؛ لوله‌ای که از طریق معده از بینی به روده کوچک می‌رسد)، انمای رکتوم، کولونوسکوپی (لوله‌ای که از طریق آنوس وارد کولون می‌شود) و ترکیبی از این روش‌ها بودند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
به دلیل تعداد کم شرکت‌کنندگان، نگرانی در مورد نحوه انجام مطالعات، و تنوع تاثیر مداخله بین مطالعات در برخی از آنالیزها، اعتماد ما به شواهد محدود بود. انجام مطالعات بیشتری برای پرداختن به مزایا و خطرات FMT در بزرگسالان و کودکان مبتلا به IBD مورد نیاز است.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
این مرور یک نسخه به‌روز شده از مروری است که برای نخستین‌بار در سال 2018 منتشر شد. این شواهد تا 22 دسامبر 2022 به‌روز است.
FMT ممکن است نسبت افراد مبتلا به UC فعال را که به بهبودی بالینی و بهبودی از نظر آندوسکوپی می‌رسند، افزایش دهد. شواهد در مورد اینکه استفاده از FMT در افراد مبتلا به UC فعال بر خطر بروز عوارض جانبی جدی یا بهبود کیفیت زندگی تاثیر می‌گذارد یا خیر، بسیار نامشخص بود. شواهد در مورد استفاده از FMT برای حفظ بهبودی در افراد مبتلا به UC، هم‌چنین القاء و حفظ بهبودی در افراد مبتلا به CD بسیار نامطمئن بود، و هیچ اظهارنظر قطعی را در این زمینه نمی‌توان ارائه داد. انجام مطالعات بیشتری برای پرداختن به تاثیرات مفید و پروفایل بی‌خطری استفاده از FMT در بزرگسالان و کودکان مبتلا به UC و CD فعال، هم‌چنین پتانسیل آن برای ارتقاء حفظ طولانی‌مدت بهبودی در UC و CD مورد نیاز است.
بیماری التهابی روده (inflammatory bowel disease; IBD) یک بیماری مزمن و عود کننده دستگاه گوارش (GI) است که تصور می‌شود با یک تعامل پیچیده بین سیستم ایمنی، پوشش دستگاه گوارش، محیط، و میکروبیوم روده (gut microbiome) همراه بوده، و منجر به پاسخ التهابی غیر طبیعی در افراد مستعد از نظر ژنتیکی می‌شود. تغییر ترکیب میکروبیوتای طبیعی روده، که به نام دیس‌بیوز (dysbiosis) شناخته می‌شود، ممکن است نقش عمده‌ای در پاتوژنز کولیت اولسراتیو (ulcerative colitis; UC) و بیماری کرون (Crohn disease; CD)، دو زیر گروه از IBD، داشته باشد. علاقه فزاینده‌ای به اصلاح این دیس‌بیوز زمینه‌ای با استفاده از پیوند میکروبیوتای مدفوع (fecal microbiota transplantation; FMT) وجود دارد.
ارزیابی فواید و بی‌خطری (safety) استفاده از FMT در درمان IBD در بزرگسالان و کودکان در مقابل FMT اتولوگ، دارونما (placebo)، دارو درمانی استاندارد، یا عدم مداخله.
ما CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase، دو پایگاه ثبت کارآزمایی، و بخش منابع کارآزمایی‌های منتشر شده را تا 22 دسامبر 2022 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را وارد کردیم که بزرگسالان و کودکان مبتلا به UC یا CD را مورد مطالعه قرار دادند. بازوهای مداخله واجد شرایط از FMT استفاده کردند، که به صورت ارائه مدفوع اهدا کننده سالم حاوی میکروبیوتای روده به دستگاه گوارش فرد گیرنده، برای درمان UC یا CD، تعریف شد.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را برای ورود غربالگری کردند. پیامدهای اولیه عبارت بودند از: 1. القای بهبودی (remission) بالینی، 2. حفظ بهبودی بالینی، و 3. عوارض جانبی جدی. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از: پیامدهای 4. هر گونه عوارض جانبی، 5. بهبودی از نظر آندوسکوپی، 6. کیفیت زندگی، 7. پاسخ بالینی، 8. پاسخ از نظر آندوسکوپی، 9. خروج از مطالعه، 10. نشانگرهای التهاب، و 11. میکروبیوم. از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد استفاده کردیم.
تعداد 12 مطالعه را با 550 شرکت‌کننده وارد کردیم. سه مطالعه در استرالیا؛ دو مورد در کانادا؛ و یک مورد در هر یک از کشورهای زیر انجام شدند: چین، جمهوری چک، فرانسه، هند، هلند، و ایالات متحده آمریکا. یک مطالعه در اسرائیل و ایتالیا انجام شد. FMT به شکل کپسول یا سوسپانسیون تجویز شد و از طریق دهان، لوله بینی-دوازدهه (nasoduodenal)، انما، یا کولونوسکوپی ارائه شد. یک مطالعه FMT را با کپسول خوراکی و کولونوسکوپی ارائه داد. شش مطالعه خطر سوگیری (bias) پائین داشتند، در حالی که مابقی با خطر سوگیری نامشخص یا بالا روبه‌رو بودند.
ده مطالعه با 468 شرکت‌کننده، که نه مطالعه روی بزرگسالان و یک مطالعه بر کودکان متمرکز بودند، القای بهبودی بالینی را در افراد مبتلا به UC در طولانی‌ترین دوره پیگیری (محدوده 6 تا 12 هفته) گزارش کرده و نشان دادند که FMT ممکن است نرخ القای بهبودی بالینی را در UC در مقایسه با کنترل افزایش دهد (خطر نسبی (RR): 1.79؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.13 تا 2.84؛ شواهد با قطعیت پائین). پنج مطالعه نشان دادند که FMT ممکن است باعث افزایش نرخ القای بهبودی از نظر آندوسکوپی در UC در طولانی‌ترین دوره پیگیری (محدوده 8 تا 12 هفته) شود؛ با این حال، CIهای حول برآورد خلاصه گسترده بوده و شامل یک تاثیر صفر احتمالی بودند (RR: 1.45؛ 95% CI؛ 0.64 تا 3.29؛ شواهد با قطعیت پائین). نه مطالعه با 417 شرکت‌کننده نشان دادند که FMT ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در نرخ بروز عوارض جانبی شود (RR: 0.99؛ 95% CI؛ 0.85 تا 1.16؛ شواهد با قطعیت پائین). زمانی که FMT برای القای بهبودی در UC استفاده شد، شواهد در مورد خطر بروز عوارض جانبی جدی (RR: 1.77؛ 95% CI؛ 0.88 تا 3.55؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) و بهبود کیفیت زندگی (تفاوت میانگین (MD): 15.34؛ 95% CI؛ 3.84- تا 34.52؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) بسیار نامطمئن بود.
دو مطالعه، که یکی از آنها اطلاعاتی را برای القای بهبودی در UC فعال ارائه کرد، حفظ (maintenance) بهبودی را در افراد مبتلا به UC کنترل شده در طولانی‌ترین دوره پیگیری (محدوده 48 تا 56 هفته) ارزیابی کردند. شواهد در مورد استفاده از FMT برای حفظ بهبودی بالینی (RR: 2.97؛ 95% CI؛ 0.26 تا 34.42؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) و بهبودی از نظر آندوسکوپی (RR: 3.28؛ 95% CI؛ 0.73 تا 14.74؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) بسیار نامطمئن بود. هنگامی که از FMT برای حفظ بهبودی در UC استفاده شد، شواهد در مورد خطر بروز عوارض جانبی جدی، خطر بروز هر نوعی از عوارض جانبی، و بهبود کیفیت زندگی بسیار نامطمئن بود.
هیچ یک از مطالعات وارد شده استفاده از FMT را برای القای بهبودی در افراد مبتلا به CD ارزیابی نکردند.
یک مطالعه با 21 شرکت‌کننده داده‌های مربوط به FMT را برای حفظ بهبودی در افراد مبتلا به CD گزارش کرد. شواهد در مورد استفاده از FMT برای حفظ بهبودی بالینی در CD در 24 هفته بسیار نامطمئن بود (RR: 1.21؛ 95% CI؛ 0.36 تا 4.14؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). هنگامی که از FMT برای حفظ بهبودی در CD استفاده شد، شواهد در مورد خطر بروز عوارض جانبی جدی یا هر گونه عوارض جانبی بسیار نامطمئن بود. هیچ یک از مطالعات داده‌هایی را در مورد استفاده از FMT برای حفظ بهبودی از نظر آندوسکوپی یا بهبود کیفیت زندگی در افراد مبتلا به CD گزارش نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.